Материя құрылымының элементтері:
Өлі табиғат;
Тірі табиғат;
Социум (қоғам).
Материя қасиеттері: қозғалыс, өзіндік ұйымдасу, уақыт пен кеңістікте орналасу және бейнелеу (шағылысу).
Өлі табиғат деңгейлері: кварк, электрондардан тұратын адрондар, атом ядросы, атомдар, малекулалар, заттар, денелер, планеталар, планеталар жүйесі, галлактикалар, метагаллактикалар, ғалам деңгейі, бүтіндей әлем.
Материя кеңістік пен уақытта өмір сүреді. Уақыт – дегеніміз заттар мен құбылыстардың өмір сүруінің ұзақтығын, олардың әртүрлі жағдайының ауысуын білдіреді. Ол оқиғалар ағымы. Платонның сөзімен айтсақ «Мәңгіліктің қозғалу бейнесі». Әртүрлі материалдық нысанның өз уақыты бар. Сондықтан да физикалық, әлеуметтік уақыт болады. Уақыттың үш өлшемі бар: қазір, кеше және болашақ. Уақыт ұдайы алға ұмтылады, ешнәрсе, ешкім оның объективті бағытын өзгерте алмайды. Оны тоқтатуға болмайды.
Дүниедегі заттардың барлығы да кеңістікте орналасқан. Кеңістік негізі – нүкте, ұзындық, қашықтық. Кеңістік объективті, өйткені, ол – материяның ажырамас қасиеті. Кеңістіктің үш өлшемі бар, ол ұзындығы, ені және биіктігі. Сонымен қатар, бұл өлшем тек заттық формаларға ғана емес, әр түрлі процесстерге де тән. Уақыт пен кеңістік бір-бірімен тығыз байланысты болғандықтан, уақыт оның төртінші өлшемі болып есептелінеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
