Қазақстан тарихы жол карта
ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ
жүктеу/скачать 9,16 Mb. Pdf көрінісі
|
Қн тарихы daryn.online 2022 үзіндісі
Нашар көретін Ағыман Ғабит, Комбинаторика
| ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ
Суяб қаласы Баласағұн Қалалар туралы деректер Орналасуы - Шу бойындағы қарлұқтар мен қарақытайлардың, Қарахан мемлекетінің астанасы. - Ислам дінін алғаш қабылдаған қала. Деректері - Әл-Макдиси: «Х ғасырдың аяғында Баласағұн – игілігі мол үлкен елді мекен болды». - М.Қашғари: «Олардың шыққан тегі соғды, бірақ түркіге айналып, солардың салт-дәстүрлерін меңгеріп кеткен». - М.Қашғари осы қалада еңбек еткен. Ол қаланың Құз-Ұлұш және Құз-Урду деген атауларында келтіреді. Саяси оқиғалары - 1130 жылдары қарақытайлар Баласағұнды бағындырды. - 1210 жылы қарақытайлар мен Хорезм шахы Мұхаммед арасындағы ұрыста 47 мың адам қаза тапқан. - 1218 жылы Баласағұнды моңғолдар бағындырып, Гобалық (Жақсы қала) деген атау береді Баласағұн қаласы Тараз Әйгілі қала - VІІІ‒Х ғасырларда «Әйгілі түркі қаласы», «көпестер» қаласы деп аталған - VІ ғасырдың екінші жартысында Парсы, Византи, Үндістанмен қарым-қатынастар ықпалында болды. Деректері - Юстинианның қағаны Дизабулға (Иштемиге) жіберген Земарх басқарған елшілікте 568 жылдағы Толос (Талас) қаласы айтылады. Қала аты парсы, түркі, араб авторларының еңбектерінде кездеседі. - Нершахи «Бұхар тарихы» кітабында 580 жылдары Таласты Тараз деп қате жазған. - Тебризи: «Тараздықтар сияқты батыл, арабтар сияқты жомарт». - Ибн Хаукаль: «Тараз – мұсылман түркілердің сауда жасайтын орны, көпестер қаласы». - Әл-Макдиси «Тараз – ірі бекіністі қала, бақтары көп, халқы тығыз, қала сыртында терең ор қазылған, төрт қақ- пасы және төңірегінде елді мекендері бар. Қаланың орталық бөлігіне кірер қақпа алдында үлкен өзен ағады, өзен- нің арғы бетінде де тұрғын үйлер, өзеннен өтер өткелдері бар. Мешіт базар арасына салынған». Құрылыстары - Өркендеп өскен кезеңі Қарахан кезеңімен Х-ХІІ ғасырлар. Қала қайтадан салынып, үйлер, қыш төселген көшеле- рімен, керуен сарайымен, теңге соққан ұстаханасымен, сауда-саттығымен, қолөнерімен әлемге әйгілі болған. Қала iшiнде су құбыры жүргiзiледi, моншалар салынады. - Ең көрнектiлерi – Қарахан, Бабаджа-қатын, Айша-бибi күмбездерi. - 1938 жылы археолог-ғалым А. Н. Бернштам Қазақстан мен Орта Азиядағы тұңғыш сарай моншасын ашты. - 1219 жылы Шыңғысхан шапқыншылығынан қиратылады. - ХV‒ХVІІ ғасырларда қала орынында шағын елді мекендер қалып, ХVІІІ ғасырда Әулиеата деп аталды. 89 |