Қазақстан тарихын зерттеудің негізгі міндеттері мыналар
жүктеу/скачать 0,68 Mb.
|
S 1241 tttilik 33 33 33
| «Мәдени мұра» бағдарламасында саяхаттық кластерді дамытатын бағыттағы шаралар іске асырылады. Туристік маршруттарды құрғанда археологтардың кеңестері қолданылады.
Жыл сайын елімізде және шет елдерде тарихи-мәдени мұрамызды дәріптеу бағытында шамамен 200 шара ұйымдастырылады. Жобаның масштабтылығын мұндағы қазіргі Қазақстанның бүкіл интелектуалды потенциалы қатысқаны көрсетеді: әдебиет пен өнет, философия, тарих пен этнография, тіл білу және т.б. академиялық институттар, Ұлттық кітапхана, еліміздің жоғарғы оқу орындары. «Мәдени мұра» бағдарламасы Қазақстан тарихындағы теңдессіз гуманитарлы акция бола тұрып, қазақ халқының ұлттық рухани байлығын әлемге паш етті. 74) Нарықтық экономикаға өту жолындағы Қазақстан. Кеңестер Одағы ыдыраған соң Қазақстанда теуелсіз мемлекеттің дамуының қарқынды процесі басталып, жергілікті жерлердің езін-езі басқару негізінде, обылыстарда, қалаларда және аудандарда атқарушы өкімет билігіне реформа жасалынып, екімдер лауазымы енгізілді. Мемлекеттік меншік бойынша комитет, Антимонополиялық комитет, Мемлекеттік салық инспекциясы т.б. қурылды. Республиканың Валюта, Алмаз және Алтын қорлары жасалынып, айналымғы 1993 ж. 15 қарашасынан үлттық теңге енгізілді. Экономикалық дағдарыс жағдайында республикада, табиғи байлықтардың аса бай қоры барлығын негізге алатын, экономикалық қайта қүрылыс пен нарықтық қатынастарға өтудің өзіндік үлгісі жүзеге асырылуда. Республика экономикасының мемлекеттік емес секгоры дамытылуда. 1992 ж. ортасында оның қатарында 35 акционерлік қоғам, 76 салааралық және сыртқы экономикалық ассоциациялар, 30-дай концерндер мен консорциумдар, 120 коммерциялық банк, 60 биржа, 40 қамсыздандыру және 20 лизингалық компания, 2 ірі аудиторлық орталық болды. Шағын және орта енерквсіпті ынталандыруға, вйелдерді бизнеске тартуға бағытталған шаралар жүзеге асырылуда. Салық салу жвне бюджетті жоспарлау, банк саласының жүйелері түбегейлі қайта қаралды. Зейнетақымен қамтамасыз ету реформасы жүргізілді, жумыспен қамту және медициналық сақтандыру қорлары қурылды. Республикамызда құрылған нормативтік - қүқықтық база адамдардың санасын өзгертуге ықпал етті, ері қоғамды жаңа болмысты қабылдауға - меншіктің барлық түрлерін мойындауға негізделген, мемлекеттің араласуынан азат еркін нарықтық экономикаға баруға мүмкіншілік туғызды. Қазақстандағы барлық сауда, турмыс қажетін етеу мекемелері: қонақ үй, дүкен, мейрамхана, шаштараз т.б. жекешелендірілді. Мемлекетте жаңа қүрылыстың қалыптасуының маңызды көрсеткіші шағын және орта квсіпкерлердің санының өсуі болды. Теуелсіздіктің 10-шы жылында шағын және орта бизнестің 200 мындай жаңа квсіпорындары пайда болды, 250 мыңнан астам адам еркін квсіпкерлік қызметпен айналысты, ал аграрлық секторда 1,3 млн. фермер мен кооператорлар еңбек етті. 1993 ж. республикада ендірілетін жалпы ішкі өнімнің 75 % жуығы жеке меншік секгордыңүлесіне тиді. Өндіріс саласында да жекешелендіру ісі жүзеге асырылуда. 1993 ж. наурызда 1Қазақойл" үлттық мунай-газ компаниясы қүрылып, оның қарамағына "Маңғыстаумүнайгаз", "Ақтебемунайгаз", "Теңізмунайгаз", "Ембімунайгаз", 1,Өзен№унайгаз", 1Қазақстанкаспийшельф", 1'Қарашығанақмунайгазпром", "Атырау №унай өндеу" зауыты т.б. берілді. Оның бақылау пакеті мемлекет қолында. Нарықтық экономикаға ету тусында шетелдік капитал, техника мен технология кеңінен пайдалануда. Экономикалық ынтымақтастық туралы шарттарға іс жүзінде Шығыс және Батыс Еуропаның барлық мемлекеттерімен, арабтың шығыс елдерімен, Үндіқытаймен, Корей түбегімен, Түркиямен, Иранмен және Пәкстанмен қол қойылған. Балтық және Қара теңіз жағалауы елдерімен байланыс жолға қойылды. Аса ірі шетелдік фирмалар және корпорациялармен, оның ішінде американдық иДау кемекал", ағылшындық 1,Бритш петролиум" және 1,Бритш газ", француздың 11Эльф Акитен" және басқалармен келісімдер жасалды. Соңғы жылдарда 1'Шеврон", 1'Мобил", "Эш", 1'Мицуй", "Харрикейн", иАЕС" жвне басқа жетекші корпорация, компанияларымен жемісті ынтымақтастық дамуда. Ірі келісімдерге қол жеткізіліп, Каспий мунайы мен газын өндіру, Қарашығанақ пен Теңіз кеніштерін, сондай-ақ, Екібастүз көмір разрездерін пайдалану жөніндегі жобалар іс жүзінде іске асуда. Қазақстан экономикасына аса ірі капитал тартудың айқын мысалы 40 жыл мерзімге "Теңізшевроил" бірлескен квсіпорынын қуру туралы меморандумға қол қойылуы болды. Бірлескен квсіпорынның қызмет істейтін бүкіл мерзімі бойында табыстың 30 % Қазақстанға, 20 % ЧИевронға" тиісті. Тек 1993-1997 жж. аралығында "Теңізшевройл" Қазақстанға 224 млн. доллар қаржы түсірді. Қазақстанға қаржы тарту үшін шетел капиталына қолайлы жағдай жасалынуда. Инвесторлар қызметінің зандылық жвне нормативтік базасы дайындалды, бағалы қағаздар нарығының инфрақурылымы қалыптасты. 1996 ж. инвестициялар жөніндегі мемлекеттік комитет қурылып, ол келесі жылы ақпанда "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" Заң қабылдап, шетел инвестицияларының ерістеуіне жағдай туғызды. Осының нвтижесінде қазіргі уақытта өнерквсіппен ауылшаруашылығына тғлыпған иетеддк і4-€ести4ияп=р 3 мгрд. />КШ долгер=.н қдоап отьр. Алайда бурынғы Кеңес Одағының экономикасының ыдырауы салдарынан влеуметтік-экономикалық жағдайдың шиеленіскен жағдайында нарықтық реформа қиындықпен жүзеге асырылуда. Әлеуметтік-саяси жағдай влі де болса жеткілікті түрде турақты емес. Инфляция мен бағаның есуі, реформаны жүзеге асырудағы қателікгер - қылмыс, имандылықтан айырылу, масылдық сияқты влеуметтік кеселдердің қайталанып отыруы қоғамдық жағдайға жақсы всер етпей отыр. Өтпелі кезеңнің қиындықтарын бастан кешіру жвне экономика мен қоғамды реформалаудың екінші кезеңінің басты міндеттері Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 1997 ж. 10 қазандағы республика акгивінің жиналысында жасаған 1Қазақстанның 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған даму стратегиясы" атты баяндамасында көрсетілген. Президент ез баяндамасында алдағы отыз жыл бойына басшылыққа алатын жеті ұзақ мерзімді мақсаттарды белгіледі: 1. Ұлттық қауіпсіздік, егеменді твуелсіздік. 2. Ішкі саяси турақтылық жвне қоғамның топтасуы. 3. Инвесициялардың жвне ішкі жинақ қаржыларының жоғары деңгейіне твн нарықтық экономиканың негізіндегі экономикалық есу. 4. Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен жақсы турмысы. 5. Энергетикалық ресурстар. 6. Инфрақурылым, всіресе, келік пен байланыс. 7. Квсіби врі пврменді үкімет, жемқорлыққа жвне қылмыскерлікке қарсы батыл күрес. Өтпелі кезеңдегі рухани өмір мен мәдениет. Казақстан твуелсіздік алғаннан кейін халықтардың мвдениеті мен двстүрлері қайтадан қалпына келтіріліп, даму үстінде. Халыққа білім беру, ғылым мен мвдениет ез дамуында идеологиялық даяр үлгілердің қыспағынан қутылды. Муның өзі рухани өмірдің барлық қурылымдық бвлшектері мен буындарында қалыптасқан жүйе мен бір сарындылықты жеңуге мүмкіншілік вперді. Осының арқасында көп партиялық жүйе қалыптасуының бастамасы жасалынып, "Азат", ғҚазақстан халық конгресі", "Азамат", иАлаш", ғОтан" Қазақстанның социал-демократиялық, коммунистік партиялары мен 100-ден астам қозғалыстар мен бірлестікгер дүниеге келді. Қазіргі уақытта республикада 14 саяси партиялар, 2500-ден астам үкіметтік емес үйымдар, 30-дай конфессияны қамтитын 2700 діни бірлестікгер қызмет етуде. Елде сез бен баспасез бостандығы, діни нанымға еркіндік секілді демократиялық қүндылықтар жарияланып, твуелсіз буқаралық ақпарат құралдарының жүмыс істеуі үшін жағдай жасалынды. Республикада ресми буқаралық ақпарат қуралдарымен қатар жеке газеттер мен журналдар шығарылды, телерадиостудиялар мен компаниялар жүмыс істейді. Қазіргі көзенде 11 ақпараттық агенттік, 36 телерадиокомпания мен студия жүмыс істейді. 314 газет пен 79 журнал қазақ, орыс жвне Қазақстан халықтарының басқа тілдерінде жарық көреді. Қазақ үлты қайтадан топтаса бастады, кезінде жазықсыз қудалаудың қурбаны болған қазақ халқының тандаулы өкілдерінің есімдері қайтадан жаңғыртылып А.Байтурсыновтың Ә. Бвкейхановтың Ш. Күдайбердиевтің М. Жүтміабаевтың X. Дос№/камедовтың М. Дулатовтың Ж. Аймауытовтың М. Тынышпаевтың С. Свдуақасовтың жвне басқалардың кітаптары жарық көрді. Жер-су аттары қалпына келтірілуде, кеші-қон жвне азаматтық туралы заң қабылданып, үлттық мвдениеттің гүлденуі үшін жағдай жасалынуда. Бірыңғай мекгептердің орнына мекгепте білім беруде плюрализм орнап келеді. Гимназиялар, лицейлер, колледждер, жеке жвне авторлық мектептер ашылып, жумыс істей бастады. 1999 ж. бастап Қазақстанның барлық мектептерін компьютерлендіру ісі басталып, "Атамура" баспасынан влемдік деңгейдегі биік талаптарға сай жаңа буын оқулықтары шығарыла бастады. Қазақстан Республикасы Рылым академиясының қурылымы мен ғылыми ізденістерінің тақырыптары жаңа талаптарға сай келтірілуде. Ә.Х. Марғулан атындағы Археологиялық институт, Рарыштық зерттеу, Механика жвне машина зерттеу, Информатика жвне басқару, Физика-технологиялық проблемаларды зерттеу институттары жвне басқа жаңа ғылыми-зерттеу институттары үйымдастырылады. Салалық ғылым академиясының жүйесі кеңейтілуде. Қазақстан Республикасының Инжәнерлік жвне Ауыл шаруашылық академиялары жумыс істей бастады. Рылыми дврежелер тағайындау жвне ғылыми атақтар беру, диссертациялық жумыстардың сапасын бақылау үшін республика жоғарғы аттестациялық комитеті қурылды. 2000 жыл мвдениетті қорғау жылы деп жарияланып, тек осы жылы ғана 727 мвдениет нысаны, соның ішінде 463 кітапхана, 233 кпуб, 5 жаңа театр жвне 5 музей ашылды немесе жумысын қайтадан жалғастырды. 1449 кітапхана, 631 кпуб, 49 музей, 11 театр жвне 6 кинотеатр жөндеуден өткізілді. Мемлекет басшысы тарапынан мвдениет қайраткерлері ез еңбектері үшін жоғарғы бағаға ие болып, көптеген адам мемлекеттік наградалармен марапатталып, вдебиет пен енер саласының50 екіліне мелекеттік стипендия тапсырылды. Осымен бірге Қазақстанның қазіргі заманғы ғылымы, мвдениеті мен енері бастан кешіріп отырған қиыншылықтар аз емес. Жоспарлы экономиканы нарықтық қатынастар бағытына кешіруге байланысты ендіріс келемінің қүлдырауы мвдениет мекемелерінің, халыққа білім беру мен ғылымды материалдық-техникалық жабдықтау жвне қаржымен қамтамасыз ету ісіне елеулі қиыншылықтар туғызуда. Гуманитарлық интеллигенция мен өндірістік емес саланың мамандары влеуметтік жағынан қорғалмаған болып шықты. жүктеу/скачать 0,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|