Қазіргі қазақ тілі ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәрістің мазмұны
| 4-5-дәріс:
Тақырыбы: Жай сөйлемнің оқшау сөздер арқылы түрленуі. Дәрістің мақсаты: оқшау сөздер, оның өзіне тән ерекшелігі, атқаратын қызметіне қарай түрлері, олардың бір-бірінен айырмашылығы мен ұқсастығын танытуға, айыра білуге бағыттау. Дәрістің мазмұны: Оқшау сөздер, оның өзіне тән белгілері. Оқшау сөздердің түрлері, ортақ белгілері,ерекшліктері. Сөйлем арқылы айтылатын ойға қатысты сөздер өзара мағыналық және грамматикалық байланысқан негізде тұрлаулы, тұрлаусызмүшелер қызметінде жұмсалса, бірқатар сөздер мен сөз тіркестері сөйлемнің құрамына еніп, оның мағынасын дәлелдеуге қатысты болғанымен, сөйлемдегі басқа сөздермен синтаксистік байланыста болмайды. Сондықтан соңғылар сөйлем мүшесі қызметін атқармай, сөйлемдегі басқа мүшелерден оқшауланып айтылады. Және грамматикалық оқшаулануы интонациядан да көрінеді. Грамматикалық жүйеден оқшауланғанмен бұл компоненттер сөйлемнің коммуникативтік мақсатымен, мазмұнымен тығыз байланысты болады. Олардың жай сөйлем құрамына кірігуі де сол себепке бағынышты. Оқшау компоненттер сипаты, сапасы жағынан бірдей емес. Олар жеке сөз, сөз тіркесі сөйлем ретінде де қатысады. О. сөздер негізгі сөйлемге қатысы, атқаратын қызметіне қарай былайша бөлінеді: Қаратпа сөздер. Қыстырма сөздер. Оқшау сөздер. Ал зертеуші Р. Әміров оқшау сөздерді 2-ге бөледі: Үндеу амалы ретінде жұмсалатын оқшау сөздер. қыстырма сөзді сөйлем. Сұрақтар: Бұл сөздердің тобы неліктен оқшау сөздер деген атқа ие болған? Олардың бір-бірінен айырмашылығы мен ұқсастығы қандай? Әдебиеттер: 1.Балақаев М., Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тілі. Синтаксис. Алматы,1971. 2.Серғалиев М., Сайранбаев Т. Қазіргі қазақ тілі сөз тіркесі синтаксисі. Алматы 1973. 3.Аблақов А. Қазіргі қазақ тіліндегі етістікті сөз тіркесі Алматы, 1986. 4.Сайранбаев Т. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі сөз тіркестері Алматы, 1981. 5.Әбуханов Ғ. Қазақ тілі Алматы, 1982. 6.Балақаев М. Қазіргі қазақ тілі. Сөз тіркесі мен сөйлем синтаксисі Алматы «Ана тілі», 1992 7.Балақаев М. Қазақ әдеби тілі. Алматы, «Мектеп» 1997. 8.Есенов Қ. Қазіргі қазақ тіліндегі синтаксистік қатынастар. Алматы 1985. 9Хасанова С. Әбдіғалиева Т,... Кестелі грамматика.Алматы, 1996. 10.Қазақ тілінің грамматикасы. Астана 2002. 11.Оразбаева Ф., Шалабаев Б.... Қазіргі қазақ тілі. Алматы 2004 12Қазақ тілі. Энциклопедия. А. 1998. 13. Тіл білімі сөздігі. Алматы 1997 жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|