«Қазіргі білім берудің даму тенденциялары» халықаралық ғылыми конференцияның материалдар жинағЫ

Қазіргі білім берудің даму тенденциялары 
25 
бейімделуіндегі 
қиындықтарды 
қалыпқа 
келтіру; 
кемістіктердің 
ерекшеліктеріне қарай оқыту мен дамуы арасындағы дисбалансты болдырмау 
және қалыпқа келтіру; әлеуметтік бейімделуіне жағдай жасау. 
Баланың тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуы өмірінің алғашқы күнінен 
басталып, психикалық дамып-жетілуімен бірге жүреді. Ал психикалық дамып-
жетілу баланың жетекші әрекеті – ойынмен тығыз байланысты. Балаларды әр 
түрлі әрекеттерге баули отырып, ойын түрінде қарым-қатынасқа қызықтыру 
үлкендердің міндеті. Ойын арқылы қарым-қатынасқа түсе отырып, бала тіл 
арқылы өзінің мінез-құлқын бағыттау мен реттеуді үйренеді.
Тілдік қарым-қатынас негізінде баланың қоршаған әлем туралы түсінігі 
айқындалып, толықтырыла түседі, сонымен қатар тілдік және оның мағыналық 
бөлігі – сөздік танымдық үрдістер де дамиды [6]. Ана тілі қоршаған өмірді сол 
өз күйінде өмірдегі заттар мен құбылыстардың байланыс пен қарым-қатынасын 
сезінуге көмектеседі. Сөз араласпаса бала өмірді түсінбейді. Қоршаған орта 
туралы білім адамның санасына ауызша түрде сөзбен жетеді. 
Балаға дұрыс тілдік дамытуды үйретудің негізгі қызметтерінің бірі – 
қарым-қатынас жасау. Қарым-қатынасқа түсе отырып баланың танымдық 
қызметі оянады. Балаға дұрыс тілдік дамытуды үйретудің жан-жақты, 
парасатты, қабілетті және ерік-жігерді қалыптастыруда ықпалы – тілдің 
құдіретінде, тілдің табиғатында. Ана тілі баланың жан-жақты тәрбиесінің 
құралы. Ана тілін үйренудің заңдылығы танымдық қабілеттердің даму 
үрдісінде ішкі сезім арқылы жүзеге асырылады. Әрбір сөйлеу дағдысы белгілі 
бір танымдық қасиеттерді (сезіну, есте сақтау, қиялдау) қалыптастырады. 
Тілдік дамуында кемістіктері бар балалармен жұмыс істеу барысында әр 
баланың дербес ерекшеліктеріне назар аудара отырып, баламен жағымды 
байланыс 
орнату 
қажет. 
Маман 
өз әдістерін бала психикасының 
ерекшеліктеріне – сөйлеуге қызығушылығы мен ынтасына бейімдегенде ғана 
жағымды нәтижелерге жетуге болады. Әсіресе, ата-аналарға баласымен 
жүргізетін тілді дамыту жұмыстары жайлы түсіндіру, баланың әлеуметтік 
бейімделуіне қалай үлес қосатынын көрсетуі керек. 
Сондықтан психологиялық-педагогикалық коррекция кабинетінде тілдік 
дамуында кемістіктері бар балаларға барлық жағдай жасалған: 

Development trends of modern education 
26 
– қауіпсіздік (кеңсе балалардың қауіпсіз болуын ескере отырып 
жабдықталған, арнайы бұрыштарсыз); 
– жайлылық пен жайлылықты қамтамасыз ету (жағымды, жұмсақ, 
тыныштандыратын түстермен безендірілген, электр жарығы жұмсақ, көзді 
қимайды); 
– қажетті жабдықтың болуы: ағаштан және пластиктен жасалған құрылыс 
жиынтықтары, конструкторлар; 
– ұсақ моториканы (саусақтарды) дамытуға арналған ойындар; 
– білім беру тақтасында басылған ойындар; 
– рөлдік ойындарға арналған ойыншықтар; 
– балаларға арналған кітаптар; 
– шығармашылық дамуға арналған материалдар; 
– сенсорлық ойындар. 
Сондай-ақ түзету сабақтары үшін өте тиімді әрі пайдалы «Polyanka» 
интерактивті құм жәшігі. «Polyanka» құм жәшігі арқылы интерактивті 
технологияларды қолдана отырып, қарапайым құм көлдер мен таулармен, 
жанартаулармен және аңғарлармен таныса отырып, балалар географияны, 
жердің құрылымын, қоршаған әлем туралы білімдерді, фигураларды оқиды, 
ғарышта шарлауды үйренеді, есте сақтау мен логиканы дамытады. Тегістеу 
жаттығулары моториканы және бұлшықет жадын керемет дамытады. 
Ал «Tilashar» интерактивті логопедиялық кешен, сөйлеу қабілеті 
бұзылған балаларға арналған. Логопедиялық ойындар мен сабақтары бар 
мамандандырылған бағдарламалық әдістемелер балаларға сөйлеу дағдыларын 
дер кезінде дамытуға көмектеседі. Сенсорлық кешен балаларға компьютерлік 
сауаттылықты игеруге және компьютерлік технологиялармен қарым-қатынас 
мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі. Барлық жастағы балаларға арналған 
өте қолайлы және тартымды сенсорлық тақта. Ойындар 2 жастан 10 жасқа 
дейінгі балаларға арналған. 
Қорыта айтқанда, баланың сәбилік кезеңінен тілін дамытуға назар аудару 
ерекше маңызды, өйткені осы кезде баланың миы жедел өсіп, оның қызметі 
қалыптасады. Орталық жүйке жүйесінің қалыптасуы кезеңінде жаттықтыруға 

Қазіргі білім берудің даму тенденциялары 
27 
ыңғайлылығы, бейімделгіштігі мамандарға белгілі. Жаттықтырусыз бұл 
қызметінің дамуы тежеліп, тіпті мәні тоқтап та қалады. Ал сөйлеу тілінде 
кемістігі бар балалармен дер кезінде психологиялық-педагогикалық әдіс-
тәсілдерді тиімді қолдана білсек, балалардың өзіндік ерекшеліктерін ары қарай 
жетілдіріп, әлеуметтік ортаға бейімделе алуына мүмкіндіктерді қалыптастыруға 
болады. 

жүктеу/скачать 2,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: