Мағыналық өзгерістерге түскен сөздер:
Көпмағыналық мәнге ие болған сөздердің бірі – «даңқ» мағынасындағы
ердем
сөзі.
Ердем
–
өнер
. Мың
ердем
керек бұ жаһан тұтғуқа көр арслан керек бұ құлан
басғуқа.
Өнер керек жаһанды ұстап, ұғуға, гүр арыстан керек құлан қууға
(ҚБ).
Ердем
–
қасиет
. Ажунжиқа
ердем
керек мың түмен.
Жиһангерге қасиет керек
мың, түмән
(ҚБ).
Ердем
–
құрмет
. Бірікміш көрк-у
ердем
ізз-у
хұрмет. Бірікті көрік, іззет пен
құрмет
(ХШ).
Ердем
–
білім
.
Ердем
иесі қайда барса алтұн берүрлер дағы йоқары кечүрлер уа
ликан ердәмсізлер лұқме лұқме тіленіб міндет иүгін көтеріб йұрұрлар.
Білім иесі қайда
барса құрметтеп, төрден орын берер де, білімсіздер бір түйір тамақ үшін тіленіп,
міндетті болып жүрер
(Гл).
«Әйгілі, белгілі» мағынасында қолданылатын
едгу
сөзі кейінгі жазба ескерткіштер
мәтіндерінде өзге мағыналарға ие болған:
Едгу – жақсылық.
Едгу Есіз қылған ерге сән
едгү қыла
кәрәмның башы бұ ерүр кет
білә.
Жамандық жасаған кісіге сен жақсылық жаса ,мұны жақсылап ұғып ал,
адамгершіліктің басы осы
(АС)
.
Едгу – жақсы.
Тіріл
едгү
фелін көңүлләр алыб.
Жақсы ісіңмен (елдің) көңілін алып,
өмір кеш
(АС)
.
Сақын
–
ойлан.
Айлә кім фасахатның тілінің көріклі сифатларындан ажез еді
сағынғайсын
кім қараңғұ кечеде толун ай тұғды иа зұлмат ічінден аб-е хайат чықты.
Басқаша
айтқанда, оның көркін сипаттауға тілі жетпес еді, «Қараңғы түнде толған ай туды ма,
әлде жер астынан өмір суы шықты ма?», - деп ойлайсың
(Гл).
Достарыңызбен бөлісу: |
