Өмірлік цикл модельдері Аталған аймақ немесе ұйымдар шеңберінде БҚ әзірлеуді ұйымдастыру ережесін ұйғаратын өмірлік циклдің ерекше модельдер шеңберінде әзірлеменің неғұрлым нақты процестері анықталады. Олар бұрынғы стандарттардан, бәрінен бұрын, өмірлік цикл барысындағы деректер ағындарын (құжаттар және артефактілер) анықтаумен, қызметтің жекелеген түрлері арасындағы байланыстың нақты сипаттамасымен және үлкен жан-жақтылықпен ерекшеленеді.
Өмірлік циклдің каскад немесе сарқырама деп аталатын (waterfall) моделі барынша кең танымал және ұзақ уақытқа қолданылады. Бұл модель талаптарды өңдеуден бастап кезеңдер арасындағы шекараны тура анықтай отырып сүйемелдеуге дейін қызметтің әртүрлі түрлерін бірізділікті орындауды ұсынады, онда алдыңғы сатысында өңделген құжаттар жиынтығы келесілер үшін кіру деректері ретінде беріледі. Осылайша, қызметтің әрбір түрі өмірлік циклдің қандай да бір фазасында орындалады.Әзірлеме қадамдарының ұсынылатын бірізділігі 1-суретте көрсетілген. «Классикалық» каскадты модель осы сұлба бойынша тек алға қарай қозғалысты ұсынады: кезекті қызметті өткізу үшін қажеттілердің барлығы бұрынғы жұмыстың барысында дайындалуы тиіс.
Итеративті немесе инкрементті модельдер әзірленетін БҚ бірізділікті әзірленетін бөліктер жиынтығына бөлуді ұсынады, яғни ең басында — бірінші итерацияда басқасына тәуелді емес бөлікті әзірлеуге болады, онымен толық жұмыс циклін атқара отырып, нәтижесін бағалау керек, ал келесі итерацияда алғашқы бөлікке байланысты болатын келесі бөлікті жасау керек немесе жаңа функцияларды қоса отырып, бірінші бөлікті түзету арқылы үйлестіруге болады. Соның нәтижесінде жұмыс нәтижесін және соған мүдделі барлық тұлғалардың, сонымен қатар пайдаланушылардың әсерін әрбір итерацияда жеке-жеке талдауға болады, келесі итерацияларда түзетуші өзгерістерді енгізуге болады. Әрбір итерация БҚ талаптарды талдаудан бастап кезекті бөлігін пайдалануға дейін енгізгенге дейін қызмет түрлерінің толық жиынтығын қамти алуы мүмкін (2-сурет).
2 –сурет - Итеративті модель бойынша мүмкін жұмыс барысы
Икемділік және мүмкіндікпен қатар итеративті модельдер өзгерістеріне жылдам әсер етеді, ал бұл жобаны басқаруда және оның жүрісін тексеруде қосымша қиыншылықтар тудырады. Итеративті тәсілді пайдалану кезінде жобаның ағымдық жағдайын адекватты түрде бағалау керек және жаңалықтардың ұзақ мерзімді дамуын жоспарлау керек, сондай-ақ каскадты жобалар үшін (әрине, соңғылардың жүрісіне әсер ететін өзгерістер болмаған кезде) барынша маңызды күрделі нәтиженің белгілі бір сапасын қамтамасыз ету үшін қажетті мерзім мен ресурстарды жорамалдау керек.
Итерация идеясын дамыту Боэм ұсынған БҚ өмірлік циклінің спираль моделі болып табылады. Ол әрбір итерацияны бұрын жүргізілген жұмыс нәтижесін бағалаудан бастап кезекті итерация мақсаттарын көрсету, негізгі қатерлерді және олардан құтылу тәсілдерін анықтауды, мүмкін, ұсынылатын шаралар адекваттығын бағалау үшін прототиптер жасауды ұсынады. Негізгі жаңа элемент ретінде қатерлерді талдау және олардың әлсіреуі мен жеңуі бойынша шараларды анықтау қосылады.
3 – сурет - Спираль модель бойынша жұмыс барысын бейнелеу
Бұл модельдің спираль деп аталуы «полярлы координатадағы» жұмыс барысын бейнелеуге байланысты, оның бұрышы орындалатын әрекеттерге (жеткілікті дөрекі) сәйкес келеді, ал координатадан бастап — жойылған ресурстарды жоюға сәйкес келеді.
3-суретте спираль модель бойынша жобаның мүмкін дамуын көрсетеді — орамдар саны, оң жақ квадрантта қызмет түрлерінің жиынтығы мен орналасуы алдыңғы кезеңде жүргізілген қатерлерді жоспарлау мен талдау нәтижелеріне байланысты өзгеруі мүмкін.