Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Бринкерхоф Әлеуметтану негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚОҒАМ ТУРАЛЫ ІЛІМ
- Құрылымдық-функциялықтеорияны қолдану
| Қурыл ымдық-функциялық теорияның
негізіндегі болжамдар Барлық әлеуметтанушылар қоғамның қалай жұмыс істейтінін зерттеуге мүдделі. Алайда құрылымдық-функциялық көзқарасты жақтайтындар негізгі үш тұжырымды басшылыққа алады. 1. Тұрақтылық: кез келген әлеуметтік үлгіні бағалаудың басты кри терий! - оның қоғамды сақтауға қосатын үлесі. 2. Үйлесімділік: ағзаның бөліктері секілді, қоғамның бөліктері де әдетте тұтастық үшін үйлесімді түрде жұмыс істейді. І Басқа әлеуметтік институттар секілді, мектеп бітіру кеші анықта айқын функцияларды (мысалы, топтағы ынтымақты нығайту) және кейде астыртын функцияларды атқарады (мысалы, кімнің мықты екенін көрсету). ҚОҒАМ ТУРАЛЫ ІЛІМ 41 3. Эволюция: өзгеріс, ең алдымен, эволюция арқылы жүзеге асыры- лады, бұл дегеніміз - әлеуметтік құрылымдардың жаңа қажет- тіліктер мен талаптарға, негізінен, бейбіт түрде бейімделуі және қажетсіз, я ескірген құрылымдардың жойылуы. Құрылымдық-функциялықтеорияны қолдану Құрылымдық-функциялық теорияны қолданатын әлеуметтанушылар әлеуметтік құрылымдардың табиғатын және салдарын зерттеумен шұ- ғылданады. Құрылымдық-функциялық теория ғалымдары әлеуметтік құрылымдардың жағымды (пайдалы) нәтижелерін функция ретінде, ал әлеуметтік қүрылымдардың теріс (зиянды) салдарын дисфункция ре- тінде сипаттайды. Олар сондай-ақ айқын (танылған және жоспарлашан) салдарлар мен астыртын (кейін дамитын және жоспарланбаған) салдар- лар арасындағы айырмашылықтарды қарастырады. Маңызы зор болған- дықтан құрылымдық-функциялық теория ұғымдарын басқа көзқараста- ғы әлеуметтанушылар да қолданады. Мысалы, жоғары сынып оқушыларының сауық кешін алайық. Мек- теп бітіру кештері мектеп рухын қалыптастыру және оқушылар арасын- да әлеуметтік байланыстарды нығайту сияқты бірнеше айқын функция- ларды атқаруға арналған. Олар сондай-ақ кейде оқушылардың өзіне беймәлім астыртын функцияларды ашуына себепші болады. Мысалы, осы кешті ұйымдастыру барысында бірігіп жүмыс істеп, тіпті бір-біріне шағымданудың өзі мұғалімдермен тығыз қарым-қатынас орнатуға мүм- кіндік береді. Бітіру кештері айқын және астыртын дисфункцияларды да атқарады. Көпшілік байқай алатын айқын дисфункцияныц бірі - мектеп бітіру кештері оқушылар арасында экономикалық жіктерді көрсетіп бе- ретіндігі. Мысалы, жаңа киім сатып ала алмайтын оқушылар ұялғаннан келмей қалуы мүмкін. Астыртын дисфункция - студенттердің кейбірі үялудың орнына ашу-ызасы қозып, соның салдарынан вандализмге бар- уы ықтимал (1.1-кесте). Бұл мысалға орай байқайтынымыз - қоғамды сақтауіа үлес қоса- тын әлеуметтік құрылым кейбір топтарға басқалардан артық пайда әкелуі мүмкін. Үлгі функционалды бола алады яғни ол статус-квоны сақтауға көмектеседі, бірақ ол қалаулы немесе әділ болмайды. Алай- да құрылымдық функцияшылдар, тұтастай алғанда, әлеуметтік қүрылымдардың бірқалыпты жұмыс істейтін қоғамды қүру үшін қызмет ететінін атап көрсетеді. Қүрылымдық-функциялық талдау әлеуметтік құрылымдардың жоспарланған және жоспарланбаған қарекетінің салдарын қарасты- рады. Сондай-ақ салдардың оң (функциялық) немесе теріс (дисфунк- циялы) екендігін бағалайды. Нәтижені оң деп бағалайтын моральдық өлшем жоқ; бұл нәтиже тек қоғамның тұрақтылығына ықпал етеді дегенді білдіреді. 1.1-КЕСТЕ. жүктеу/скачать 30,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|