72 2-ТА РА У 2.1-картадан үйінде агылшын тілінен басқа тілде сөйлейтін әр
штаттағы адамдардың үлесін көреміз. Бірнеше штатта (Батые Вирджи
ния мен Монтананы қоса алғанда) бұл көрсеткіш 5 пайыздан төмен.
Ал Техаста, Иью-Мексико мен Калифорнияда халықтың 30-40 пайы-
зына дейін басқа тілде сөйлейді (негізінен, испан тілінде). Алайда бұл
адамдардың көбі үйден тыс жерлерде агылшын тілінде сөйлеседі, ал
қазіргі балалардың көбі агылшын тіліне қарай ойысып жатыр. Тарих
көрсегкендей, ағылшын тілін білмейтін бүл кісілердің балалары ер-
тең тек агылшын тілінде сөйлейтін болады (Dalby, 2003).
Сапир-Уорф болжамы бойынша,
әр тілдегі грамматика, құрылым
және санаттар сол тілде
сөйлейтіндердің болмысты қалай
көретініне эсер етеді. Мұны кейде
лингвистикалық салыстырмалы
болжам деп те атайды.
Тіл - қалып ретінде Кейбір тіл мамандарының айтуынша, тіл біздің мәдениетімізді сипат-
тап қана қоймайды, мәдениетімізді дамытатын қалыпты жасауға да
көмектеседі.
Сапир-Уорф болжамы бойынша (лингвистикалық са
лыстырмалы болжам деп те аталады) тілдегі грамматика, құрылым
және тұжырымдамалар осы гілде сөйлейтін адамдардың ойлау қа-
білетіне эсер етеді (Deutscher, 2010). Мысалы, немістің schadenfreude де
ген сөзі «басқа біреудің бақытсыздығы есебінен бақытты болу» деген-
ді білдіреді, ягни біреу қор нарығында ақшасын жоғалтса, енді біреу
жығылып қалса соларга күлу деген сөз. Агылшын тілінде мұндай сөз
2.1-КАРТА. Үйінде ағылшын тілінен басқа тілде сөйлейтін 5 және одан жоғары жастағы АКДІ турғындарының үлесі Бүгінде АҚШ халқының шамамен 20 па йызы үйлерінде ағылшын тілінен басқа тілде сөйлейді, кейбір америкалықтар: «Бүл Америка
мәдениеті мен ағылшын тіліне қауіп төндіреді», - деп алаңдайды. Бірақбасқа тілде сөйлейтін бүл адамдардың көбі ағылшын
тілінде сөйлей алады, ал олардың балалары тек ағылшынша сөйлеседі
ДЕРЕККӨЗ: АҚШ Халық санағы бюросы (2011Ь)
MONTANA
NORTH DAKOTA
MINNESOTA
SOUTH DAKOTA
WISCONSIN
'•DOMING
NEBRASKA
INDIANA
f 1 VlBOlNV
MISSOURI
KANSAS
KENTUCKY
ARKANSAS
