Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong
жүктеу/скачать 28,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Karen Armstrong. A History of God
| (пафос)
қасиетіне басымдық беретін, бұл фило - софтардың қатыссыз (апофатик) Құдайына қарама-қарсы еді. Мистиктердің Құдайы жаратылған мақұлықтардың Өзін танығанын қалайтын. Исмаилит - тер иләһ сөзінің арабша WHL түбірінен шыққанына сенетін: мұңаю, сағыну дегенге саяды. 386 Хадис құдсиде Алланың айтқанындай: «Мен жасырын жатқан қазына едім. Білінуді қаладым. Танылайын деп әлемді жараттым». Құдай мұңының рационалды дәлелі жоқ; мұны тек терең қалауларымыз жү - зеге асыру мен тіршіліктің қайғысы мен трагедиясын ашықтау үшін сезінген өз мұратымыздан білеміз. Құдайдың бейнесінде жаратылғандығымыз үшін ең ұлы архетип – Құдайға ұқсауымыз керек. Біз Құдай дап атаған ақиқатқа қатысты сезінген мұңлы сағынышымыз Құдайдың сағынышымен айнада шағылысқандай кейіпте екі жақты болуы керек. Ибн әл-Араби жалғыздық ішіндегі Құдайдың мұңлы сағынышпен дем шығарғанын, бірақ бұл демнің (нефес-и рахмани) өзіне деген әсіре сезімтал қайғыны білдірмейтінін бей - нелі түрде ойға алады. Бұл дем белсенді, жаратушы бір қуат және барша ғаламды бар етеді. Айрықша адам ұрпақтарына да дем береді және адам – Құдайының өзі сөз ететін logoi, яғни сөзге айналады. Осыдан барып, әрбір адамның Жасырын Құдайдың жеке-жеке тәжаллиі (көрінісі) болғандығы, оны ерекше, қайталанбайтын бейнеде жария еткендігі жайлы идея туындайды. Бұл иләһи logoi дың әрбірі Құдайдың өзін атаған есімдері, өзін әр көрінісінде тұтасымен бар етуі. Иләһи ақиқат бітпейтіндіктен, Құдай адам сөзінің бас-аяғында айшықталып бітпейді. Осыған сәйкес Құдайдың әркімге жіберген аяны да жекеше, әртүрлі және logoi саналатын сансыз көп адам 386 Quoted in Henri Corbin, Creative Imagination in Ibn al-Arabi, p. 111. 334 таныған Құдайдан де өзгеше. Тек қана өз Құдайымызды біле аламыз, өйткені оның объективті тәжірибесіне ие бола алмаймыз; Оны басқа адамдармен дәл бірдей формада білуіміз мүмкін емес. Ибн әл-Араби айтқандай: «әркім өз Құдайы ретінде өзінің жеке Құдайына ие; қалай болғанда да барлығына ортақ Құдайға ие бола алмайды». Ол мына хадиске сілтеме жасаудан рахаттанады: «Құдайдың жаратқандары жайлы ойлан, бірақ Оның болмысы (заты) жайлы ойланба». 387 Құдайдың барлық ақиқаты білінбейді; өз болмы - сымызға тіл қатқан ерекше Сөзге бар назарды салуымыз қажет. Ибн әл-Ара - би сонымен қатар, Құдайға жету мүмкін еместігін нақтылау үшін Оны әл-Â - ма, «Бұлт» немесе «Көрлік» деп айтуды ұнататын. 388 Сонымен қатар адам, яғни logoi Жасырын Құдайдың өзін-өзі не де танытатын. Бұл екі тарапты процесс: Құдай танылу үшін дем шығарады және өзін ашық әрі айқын қылған адамдардың көмегімен жалғыздықтан шығады. Танылған Құдайдың мұңы өзін танытқан әрбір адамда сейіледі; адамзаттың себебімен Ол Өзін Өзі таниды. Мұны былай түсіндірсе де болады: Әрбір адамдағы Танылған Құдайдың сағынышы өз бастауына ұмтылады, иләһи сағыныштың мұңымен ауырады, бұл біздің Құдайға деген ұмтылысымыздан көрінеді. Осылайша иләһи һәм адами ақиқат – тұтас ғаламға жан беретін Құдайлық тіршіліктің екі қыры. Бұл көзқарас гректердің Исаның инкарнациясы түсінігінен өзгеше емес, алайда Ибн әл-Араби қанша жерден иләһи ақиқатқа ие болса да, бір ғана жанның Құдайдың мәңгілік, шексіз ақиқатын паш ете алатынын қабыл етпейді. Мұның орнына әрбір адамның жеке- жеке иләһиліктің аватары бола алатынына сенеді. Дегенмен әр буын замандастары пайдалана алуы үшін Танылған Құдайдың сырына адами қалып сыйлап және Құдайдың барша ақиқатын өз болмысында жинақтаған Кемел Адам жүктеу/скачать 28,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|