Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong
жүктеу/скачать 28,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Karen Armstrong. A History of God
| гойимге
түсті және олардың бірқатар идеяларын сіңірді. Сондықтан екі Құдайды араластырып, яхудилерге олардың бір екенін үйретті. Соның нәтижесінде яхудилер философтардың Құдайына Аталарының Құдайы сияқты табынатын болды. Екі Құдайдың бір-бірімен байланысы қандай? Кардазо Яхуди бірқұдайшылдығын түгел тәрк етпей, жолдан қосылған Құдайды түсіндіру үшін Үштік аясында теология жетілдірді. Үш ипостась пен парцуфимнен тұратын бір Құдай бар. Бұлардың біріншісі Атика Кадиша, Киелі Антик деп аталды. Бұл Алғашқы Себеп еді. Екіншісі парцуф біріншісінен шығады және Малка Кадиша деп аталады. Ол – Израилдың Құдайы. Үшінші парцуф Исаак Лурия сипаттағандай, Мабудтан аласталған Шехина еді. Кардазо осы «үш сенім түйінінің бір-бірінен бөлек үш Құдай емес, барлығы бір Мабудты көрсеткен жасырын бірлік екенін алға тартты». Кардазо байсалды саббатайшы еді. Дін өзгерту міндетіне сенбейтін, өйткені Саббатай Цви бұл ауыр істі осы желеумен атқарды. Алайда Үштік қағидасын шығару арқылы осы табуды жойды. Ғасырлар бойы яхудилер Үштік сенімді жек көріп келді. Олар мұны мәжусилік және кәпірлік деп санайтын. Бірақ бір таңғаларлығы, көптеген яхуди бұл тыйым салынған көзқарасқа қызыға бастады. Әлемде ешбір өзгеріссіз өтіп жатқан жылдармен бірге Саббатайшылардың Мәсіхке деген үміттері де сола бастады. Нехемия Хайим, Самуил Примо және Джонатан Эйбешутц сияқты саббатайшылар 1666 жылы «Мабудтың» сыры ( сод ха елохут ) түгелдей айқындалмады деген қорытындыға келді. Шехина Лурияның алдында айтқаны сияқты, «шаң бұлтынан ажырай» бастады, бірақ әлі Мабудқа айналмады. Құтылу бір үрдіс болады және осы өтпелі кезеңде адамдар жасырын түрде Мәсіхке тән қағидаға адал бола отырып, синагогада құлшылық пен Көне Заңды қолдануды жөн деп тапты. Жаңа Саббатайшылық Саббатай Цвидің Мәсіх екеніне иланған қаншама хахамның он сегізінші ғасырда мінберде қызметін жалғастырғанын түсіндіреді. Дін өзгерткен радикалдар осылайша Тірілу теологиясын қабылдап, және бір Яхуди табуын жойды. Саббатай Цви Мәсіх қана емес, Құдайдың Тірілуі 460 деп те илана бастады. Христиан дініндегі сияқты бұл сенім бірте-бірте кең таралды. Авраам Кардазо Әулие Павелдің Иса қайтадан тірілгеннен кейін ұлықталады деген сеніміне ұқсас қағиданы насихаттады. Ол дінін өзгертіп жатқан кезде Құтылу басталғанда Саббатай парцуфимнің Үштік сатысына көтерілді. Киелі болған [ Малка Кадиша ] кие Оған дарысын, өзін жоғары көтерді және Саббатай Цви оның орнына Құдай дәргейіне шықты» 506 . Сондықтан оны қалай болғанда да, Құдайдың орнына қойды және Израил Құдайының, яғни екінші парцуфтың мақамына жайғасты. Көп уақыт өтпей жатып Оралғандар, Исламға кіргендер, бұл идеяны алға жылжытты және Израилдың Құдайы төмен түсіп, Саббатайға енді деп шешті. Көсемдерінің әрқайсысы Мәсіхтің тірілуіне иланғандықтан, шиит Имамдарындағы сияқты, бәлкім, барынша ұқсас түрде олардың аватар екендігіне сенді. Сондықтан дін өзгерткендердің әр толқыны өз көсемдеріне Құдайдың енгеніне иман келтірді. Ашкеназ жақтастарын шоқындырып бастаған Яков Франк (1726- 1795) діни мансабын бастай сала, өзін тірілген Құдаймын деп жариялады. Бүкіл яхудилік тарихындағы ең адам шошырлық кісі ретінде танылды. Ол білім алмаған еді, осыны мақтан тұтатын, бірақ өз наным-сеніміне көзсіз табынған көптеген яхудиге әсер еткен қараңғы бір мифологияны дамыта білді. Франк Көне Заң күшін жойды деп уағыздады. Негізінде бүкіл діндер жойылуы тиіс еді. Осылайша Құдай тікелей алға шығар еді. жүктеу/скачать 28,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|