Әдіснамаларды түсіну:
сандық және сапалық тәсілдер
164
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
Сандық және сапалық зерттеу тәсілдерін білу
Білім өндіру ешқандаи� талас тудырмаса, онда бәрі тым жеңіл болар еді, бірақ
оның несі қызық? «Әлемді түсінудің ең тиімді жолы қаи�сы?» деген пікірталас
осы уақытқа деи�ін әлеуметтік ғылым саласындағы ғалымдардың ең сүи�ікті
ісі болып келді. Оның ішінде сандық және сапалық тәсілдер кең талқыланады.
Менің ои�ымша, сандық және сапалық деи�тін екі ұғым әдістер тілінде ең көп
шатастырылады. Семестр барысында менен бірнеше рет «Сандық дәстүрді ұс-
танатын әлеуметтанушысыз ба, әлде сапалық дәстүрдегі әлеуметтанушыға
жатасыз ба?» деп сұраи�ды. Бұл сұрақтың ешбір мәні жоқ дер едім. «Аталған
терминдер зерттеушіні, әдіснаманы не әдісті сипаттауға ыңғаи�лы сөз» деген
пікірмен келіспеи�мін. Ол терминдерді дерек түрлері мен оларға сәи�кес келетін
талдауға қатысты қолданылатын сын есімдер ретінде қарастыру әлдеқаи�да
паи�далырақ. Сапалық дерек дегеніміз – тақырыптық зерттеуді қолданып талда-
натын сөздер, суреттер немесе белгішелер; ал сандық деректер сандар арқылы
беріледі және статистиканы паи�далану арқылы талданады.
Дегенмен сандық және сапалық дәстүрлер, өкінішке қараи�, зерттеушінің
тұтас түсінік қалыптастыру әлеуетін шектеп, әдістерді дихотомияландыруы
мүмкін. Мысалы, сандық зерттеу көп жағдаи�да гипотеза, аи�нымалылар мен
статистикаға жүгінеді, кең ауқымды, бірақ аса терең емес сингулярлы ақиқатты
тапқысы келетін объективті позитивистік ізденіс ретінде сипатталады. Ал сапа-
лық зерттеу терең зерттеу арқылы сан түрлі өмір шындығын қабылдаи�ды және
позитивистік қағидаларды мои�ындамаи�ды. Алаи�да мұндаи� процестер субъек-
тивті, құндылығы төмен, қате және кеи�де әдеи�і қате жасалған деп аи�ыпталуы
мүмкін (Cavana et al., 2001; Creswell, 2013; Newman, 2005); 8.1-сызбаны қараңыз.
Оқыту мақсаты
y
Сандық және сапалық зерттеу тәсілдерін білу
○
Сандық және сапалық зерттеудің контексі мен оларға тән зерттеу дәстүрін
түсіну
y
Сандық дәстүр
○
Ғылыми/гипотезалық-дедуктивті әдістермен таныс болу
○
Негізгі эксперименттер мен популяциялық зерттеуді дизайндау
y
Сапалық дәстүр
○
Сапалық зерттеуде сенімділік қалай көрініс табатынын түсіну
○
Этнографияның, феноменологияның, этноәдіснаманың және феминистік
зерттеудің негізгі элементтерін түсіну
165
Әдіснамаларды түсіну: сандық және сапалық тәсілдер
Достарыңызбен бөлісу: |