Бағдарламасы аясында іске асырылды The Essential Guide to zina o’leary 3 rd Edition
Іс-әрекетке негізделген зерттеудегі басты элементтер
жүктеу/скачать 7,43 Mb. Pdf көрінісі
|
oliri zina zertteu zhobasyn zhurgizu negizgi nuskaulyk (2)
| Іс-әрекетке негізделген зерттеудегі басты элементтер
Іс-әрекетке негізделген зерттеу дәстүрлі зерттеу стратегияларынан біршама өзгеше болғандықтан, негізгі элементтерін қарастыруға кеткен уақытқа көп өкінбеңіз. Зерттеудің бұл түрінің паи�дасы мен қиындықтарын түсіну – іс-ә- рекетке негізделген зерттеудің белгілі бір контекске сәи�кестігін анықтаудың басты алғышарты. Шынайы өмір мәселелерін шешеді Іс-әрекетке негізделген зерттеу шынаи�ы мәселерге және шынаи�ы өмір жағ- даи�ларына негізделген. Ол әдетте шынаи�ы өмір контексіндегі белгілі бір қиын- дықтарды аи�қындап көрсетеді. Содан соң қиындықтарды түсінуге және сол контекст аясында шешім табуға тырысады. Іс-әрекетке негізделген зерттеуде көбінесе меншік құқығының өзгеруі басымдыққа ие немесе кәсіби тәжірибені жетілдіруді мақсат еткен жұмыс орындары мен ауыл-аи�мақтарда қолданылады. Сондаи�-ақ ол теория мен тәжірибені де өзгертуге құлшынысы көп жерде тиімді стратегия ретінде қарастырылады. Іс-әрекет пен білімді көздейді Іс-әрекетке негізделген зерттеу «бірінші – білім, екінші – өзгеріс» деи�тін екі сатылы процесті жоққа шығарады және оларды өзара интеграцияланған деп есептеи�ді. Іс-әрекетті талап ететін зерттеумен аи�налысатындар өзгеріс бі- лімнің соңғы өнімі ретінде ғана көрінбегені дұрыс деп санаи�ды; керісінше, ол 234 ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ білім қоры ретінде бағалануға тиіс. Бұл ораи�да жеңіл-желпі білім туралы сөз қозғап отырғанымыз жоқ. Іс-әрекетке негізделген зерттеуден өндірілген білім кез келген басқа зерттеу стратегиясында мүмкіндігінше тиянақты жинақталуға, талдануға және сенім тудыруға тиіс. Іс-әрекетті талап ететін барлық зерттеу жобасы үшін әрекет – аи�қын әрі тікелеи� мақсат. Меи�лі ол дағдыларды жетілдіруге, бағдарламалар мен саясат- ты өзгертуге немесе әлдеқаи�да радикалды өзгерістерге қараи� жұмыс істеуге бағытталса да, іс-әрекетке негізделген зерттеу тәжірибеге негізделген жағдаи�- дың жақсаруы бағытында жұмыс істеи�ді және білім өндірілген соң, өзгеріспен жұмыс істеу мәселесін аи�налып өтеді. Қатысу «Зерттеу – тек сарапшының мәселесі» деген түсінік – қате. Іс-әрекетке негіз- делген ерттеу – зерттеушілер, сол іспен шұғылданушылар, мүдделі тараптармен бірлесе отырып атқарылатын шаруа. Ол зерттеуші мен зерттелуші арасындағы алшақтықты азаи�тады және жергілікті білімді аса құнды деп санаи�ды. Оның негізгі себебі: мүдделі тараптар зерттеу процесіне қатыспаса, ауқымды әрі нәзік түсінік қалыптастыруда немесе тұрақты өзгеріс жасауда аутсаи�дердің қабілеті шектеледі. Көптеген зерттеу парадигмаларына қарама-қарсы іс-әрекетке негіз- делген зерттеуші–зерттелуші туралы немесе зерттелуші үшін емес, іс жүзінде зерттелушімен жұмыс істеи�ді, сондықтан демократиялық принциптерді қа- лыптастырушы болып көрінеді. Негізгі мәселе – зерттеудің және іс-әрекеттің ықпалына ұшыраи�тындар зерттеуге ыңғаи�ланбаи�ды. Қатысудың және бірлесе жұмыс істеудің табиғаты мен деңгеи�і сан алуан. Іс-әрекетке негізделген зерттеу тәсілі қолданылғанына; жағдаи�дың нақты бір контексі зерттелгеніне; әртүрлі мүдделі тараптардың мақсаттарына негізделеді. Бұл әртүрлі мүдделі тараптардың процестік циклдерінің кез келген немесе бар- лық сатыларына қатысуынан тұруы мүмкін. Жоба барысының әртүрлі кезінде басты зерттеуші рөлімен қатар, зерттеу процесін жүргізуші тұлғалар ретінде, олар жоспарлаушы, көшбасшы, катализатор, делдал, ұстаз, дизаи�нер, тыңдаушы, бақылаушы, синтездеуші және/немесе есеп беруші ретінде де әрекет етуі мүмкін. Оқыту мен іс-әрекеттің циклдері Іс-әрекетке негізделген зерттеу – білімнің паи�да болуына қараи� форма құ- раи�тын циклдік процесс. Бұл жердегі алғышарт: үи�ренесіз, жасаи�сыз, ои�лана- сыз, жетілдіресіз, жақсырақ жасаи�сыз, сабақ аласыз, одан саи�ын жақсартасыз... Жағдаи�ды жақсырақ түсінесіз және жақсартылған іс-әрекетке ұласатын үздіксіз жақсару циклдерінің тізбегі арқылы жұмыс істеи�сіз. Сондықтан іс-әрекетке негізделген зерттеу өзгеріске қатысты тәжірибеден үи�рену тәсілі ретінде кө- рінуі мүмкін. Алдыңғы циклдердегі әдістерді, деректерді және түсіндірмелерді үздіксіз, барынша жақсартуды мақсат етіңіз. 235 Әдіснамаларды түсіну: баға беруші, іс-әрекетке негізделген және эмансипаторлық стратегиялар Циклдерді әртүрлі жолмен анықтауға болады. Бірақ 10.2-сызбада көрсетілге- ніндеи�, олар әдетте бақылаудың, ои�ланудың, жоспарлаудың және әрекет етудің түрлерінен тұрады. Циклдің әр бөлігіндегі қадамдардың нақты табиғаты жүре қалыптасады және зерттеу тобын құраи�тын мүдделі тараптармен бірлесе жұмыс істеуіне қараи� дамиды. Зерттеудің «бақылау» бөлігі белгілі бір жағдаи�ға ораи� құрас- тырылуы мүмкін және деректерді жинақтау мен білімді өндіру мақсатында әртүрлі тәсілдерге, әдіснамаларға және әдістерге сүи�енеді. Циклдің «ои�лану» бөлімі беи�ресми және интроспективті болуы мүмкін не аса ресми және жоға- рыда қарастырылғандаи�, формативті баға беруші зерттеу стратегиясының эле- менттерін қолданады. «Жоспарлау» және «әрекет етуге» баи�ланысты сатылар «ои�лану» мен «зерттеуден» көп болуы мүмкін және жұмысқа кіріскендерден «стратегиялық жоспарлау» мен «өзгерісті басқару» туралы еңбектермен таныс болуды талап етеді. жүктеу/скачать 7,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|