64. Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Қазақ хандығының құрылуының алғышарттары мен себептерін талдаңыз. Қазақ хандығының құрылу тарихы ... Қазақ мемлекеті шығу тегі, өмір сүру салты және мәдениеті жағынан ұқсас түркі тілдес тайпалардың бірігуі нәтижесінде құрылды. Қазақ халқы мемлекеттілігінің дамуында Ақ Орда, Моғолстан, Әбілқайыр хандығы, Ноғай Ордасының құрылуы маңызды кезең болды. Қазақ хандығының құрылуы XV ғасырдың екінші жартысында құлдырауды бастан кешірген екі мемлекет – Әбілқайыр хандығы мен Моғолстанның ішкі саяси жағдайымен байланысты болды. Қазақ мемлекетінің құрылуы Керей мен Жәнібек сұлтандардың есімдерімен байланысты. Олардың жаңа хандықтың іргесін бекіту жолындағы күресі рулық ақсүйек қауымның да, қатардағы көшпелілер мен егіншілердің де мүдделеріне сәйкес келді. Олар халықтың дербес мемлекет құруға ұмтылысы болды. ... Бакина Н. Қазақстан тарихы. 6 сыныпқа арналған оқулық
Жауабы: ...Қазақ мемлекеті түркі тілдес тайпалардың шығу тегі, өмір салты және мәдениеті бойынша туысқандарының бірігуі нәтижесінде қалыптасты. Қазақ халқының мемлекеттілігін дамытудағы маңызды кезең Ақ Орда, Моғолстан, Әбілқайыр хандығы, Ноғай ордасының құрылуы болды.
Қазақ хандығының құрылу барысы екі мемлекеттің – XV ғасырдың екінші жартысында құлдырап кеткен Әбілқайыр мен Моғолстан хандығының ішкі саяси жағдайымен байланысты. Қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуы Жәнібек пен Керейдің есімдерімен байланысты. Олар халықтың тәуелсіз мемлекет құруға деген ұмтылысын көрсетті.
Қазақ хандығының құрылуының негізгі алғышарттарының бірі шашыраңқы түркі тілдес тайпалардың бір мемлекетке бірігуі болды. Бұған олардың жалпы мәдениеті, тілі мен өмір салты, сондай-ақ сыртқы жаулардың шабуылынан қорғану қажеттілігі ықпал етті.
Қазақ хандығының қалыптасуындағы келесі маңызды кезең XIV-XV ғасырларда Ақ Орданың құрылуымен байланысты болды. Ақ Орда бірнеше көшпелі тайпаларды біріктірген және өз астанасы Бөкейде болған көшпелі мемлекет болды. Ол Алтын Орданың ыдырауы кезінде құрылды және оның соңғы мұрагері болды. Алайда, билік үшін күрес және ішкі келіспеушіліктер нәтижесінде Ақ Орда бірнеше мемлекетке, оның ішінде қазақ хандықтарына да тарады.
Қазақ хандығының құрылуы XV ғасырда Әбілқайыр мен Моғолстан хандығының құлдырауымен де байланысты. Осы уақытта олар Моғол империясының ықпал ету аймағында болды және көбінесе моғол хандарының қолында қуыршақ болды. Осыған байланысты халық жағымсыз жағдайға тап болды, бұл жаңа мемлекеттің пайда болуына әкелді.
Ақырында, Қазақ хандығының құрылуы қазақ көшбасшылары Жәнібек пен Керейдің қызметімен байланысты болды. Олар шашыраңқы қазақ тайпаларын біріктіріп, күшті орталықтандырылған билік құра алды. Сонымен қатар Жәнібек пен Керей моғол экспансиясына қарсы тұрып, өз мемлекетінің тәуелсіздігін сақтап қалды.
Осылайша, Қазақ хандығының құрылуы көптеген факторлардың нәтижесі болды, олардың ішінде сыртқы жаулардан қорғану қажеттілігін, көшпелі тайпаларды біріктіру қажеттілігін, көрші мемлекеттердің құлдырауын, сондай-ақ қазақ көшбасшыларының қызметін атап өтуге болады.
Жауап опциясы Қазақ хандығының пайда болуы XIV-XV ғасырларда Қазақстан аумағында болып жатқан әлеуметтік-экономикалық және этносаяси процестердің заңды нәтижесі болды. XV ғасырдың 40-50 жылдарында сұлтандар Жәнібек пен Керей жүздеген мың адамнан тұратын ондаған қазақ руларын біріктіріп, біріктірді. Адамдарды кедейлік пен өлімнен құтқару үшін оларды оңтүстікке қарай Моғолстанға есен-Буг ханына апарды, ол занибек пен Керейді қабылдап, оларға Шу мен Талас өзендерінің жағасында жер бөлді. Олардың көмегімен ол өзін Әбілқайыр мен ойраттардың шабуылынан қорғауды ойлады, сонымен бірге ағасы Йунустың хандығында билік үшін күресу үшін олармен берік одақ құрғысы келді. Қазақ хандығының құрылу барысы екі мемлекеттің-Әбілқайыр мен Моғолстан хандығының ішкі саяси жағдайымен байланысты.1462 жылы Моғолстан ханы қайтыс болып, оның көптеген субъектілері Жаңыбек пен Керейге өтті. Қазақ хандығы ұлғайып, нығая бастады. Қазақ хандығының құрылуы қазақ халқының тарихындағы маңызды оқиға болды. Ол шашыраңқы қазақ тайпаларын біріктіруде, қазақтардың этникалық аумағын қалыптастыруда және тәуелсіз ұлттық мемлекет құруды аяқтауда шешуші рөл атқарды. Қазақ хандығының құрылуының алғышарттарының бірі Сол кезде Қазақстан аумағында болған екі мемлекеттің - Әбілқайыр мен Моғолстан хандығының ішкі және сыртқы жағдайындағы дағдарыстық оқиғалар болды. XV ғасырда Әбілқайыр хандығы мен Моғолстан бұрынғы күшін жоғалтып, құлдырап, мемлекет ретінде өмір сүруін тоқтатты. Сонымен қатар, екі хандықта да билік үшін үздіксіз ішкі күрес болды. Қазақ хандығының дербес мемлекет ретінде қалыптасуының екінші алғышарты XV ғасырдың ортасында Әбілқайыр хандығындағы үздіксіз қанды соғыстар мен феодалдық қақтығыстар болды. Бұл жерде қарапайым халықтың феодалдық езгісінің күшеюі де маңызды рөл атқарды. Үздіксіз қантөгістер мен феодалдық бытыраңқылықтың салдарынан ғасырлар бойы жайылымдар мен көшпелі маршруттарды пайдалану дәстүрлері бұзылды. Көшпелі тайпалар әдеттегі жайлау мен қыстауды пайдалану мүмкіндігінен айырылды. Сұлтандар Керей мен Жаңыбек құрған Қазақ хандығының Алтын Ордадан, Ақ Ордадан және басқа да мемлекеттік құрылымдардан басты айырмашылығы-ол жаулап алу нәтижесінде емес, керісінше, жергілікті тарихи, экономикалық және этникалық алғышарттар негізінде құрылды.
