Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар

1. 
   Айналым уақыты қалайша есептеледі?
   
2. 
   Участок ұзындығы қалайша есептеледі?
   

1. В. А. Гудков, Л. Б. Миротин, А. В. Вельможин, С. А. Ширяев Грузовые автомобильные перевозки: Учебник для вузов

2. Гудков В. А., Миротин Л. Б. Технология, организация и управление грузовыми автомобильными перевозками: Учебник. - М.: Транспорт, 1997.

3. А.Э.Горев. Грузовые автомобильные перевозки. –М: Академия. 2006.

1. Халықаралық жүк тасымалына қойылатын талаптар.

2. Жүктерді жеткізу мерзімі.

Халықаралық автомобиль тасымалын жасайтын толық массасы 3,5 т артық автокөлік құралы үшін жүргізу аралығы 9 сағаттан артпау керек, 10 сағатқа өсіру аптасынан 2 реттен аспау керек, аптасына 56 сағаттан аспауы керек. Әрбір 4,5 сағаттан кейін демалыс үшін 45 минут үзіліс болады. Бұл аралық бірнеше қысқа мерзімдерге бөлінуі мүмкін, әр қайсысы 15 минут кем емес болуы керек. Әр бір 24 сағатта жүргізуші кем дегенде 11 сағат үздіксіз демалу керек, аптаның ішінде бұл ұзақтықты 9 сағатқа кемітуге болады. Біріңғай жүйе ережелеріне сәйкес егер автомобильді 2 жүргізуші басқарса, онда әр бір 30 сағат әр қайсысы 8 сағаттан демалу керек. Жүргізушінің апта сайынғы демалысы 45 сағаттан астам болуы керек, бірақ оны 36 сағатқа дейін қысқартуға болады. Жүргізушінің еңбек және демалыс режимдерді халықаралық және қалааралық тасымалдауда маңызды орын алады. Бұл жағдайда тасымалдаудың технологиялық аспектілерін жүргізушінің еңбек режимдерімен ұштастыру қажет.

Жүктерді жеткізу мерзімі.

Қалааралық тасымалдауды орындау барысында жүктерді жеткізу келесі кестеден тұрады.

Жүктерді жеткізу мерзімі (тәулікпен)

Тасымал арақашықтығы	Машиналармен жөнелту	Контейнерлермен жөнелту
200 дейін 200-ден 400-ге дейін 400-ден жоғары әр бір толық немесе толық емес 250 км	1 1,5 +1	2 3 +1

Автомобиль көлігі уставына сәйкес әр бір кешіккен тәулікке (егер тасымалдаушы кінәлі болса) онда оның әкелінген еңбегінен 12% айып салынады. Бірақ айыптың көлемі жалпы тасымал бағасының 60 % аспау керек. Жүктерді жеткізу мерзімі кепілді болу үшін қозғалмалы составтың жүрісін кесте бойынша ұйымдастыру қажет.

Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. 
   Халықаралық тасымал кезінде қандай талаптар қойылады?
   
2. 
   Жүктерді жеткізуді кешіктіргенде қандай айыптар тағылады?
   

1. В. А. Гудков, Л. Б. Миротин, А. В. Вельможин, С. А. Ширяев Грузовые автомобильные перевозки: Учебник для вузов

2. Гудков В. А., Миротин Л. Б. Технология, организация и управление грузовыми автомобильными перевозками: Учебник. - М.: Транспорт, 1997.

3. А.Э.Горев. Грузовые автомобильные перевозки. –М: Академия. 2006.

Дәріс жоспары:

1. 
   Жүк тасымалын басқару және оның мақсаты.
   
2. 
   Тасымалдауды басқаруды іске асыратын ұйымдардың міндеттері.
   

Басқару мақсаты бұл аз көлемді шығынды жұмсау арқылы өндірістің ең жоғарғы нәтижелеріне жету үшін, барлық ресурстарды тиімді және жоспарлы пайдалану.

2-сурет. Басқару үрдісінің құрылымдық сызбасы.

Бірінші суретте штрихталған сызықтармен басқарудың ақпараттық жүйелердің қолданылуы арқылы қатысатын блоктар көрсетілген. Ақпараттық жүйені қолданған басқару жүйесі – ақпаратты өңдеу мен жылдамдығының сапасын арттырады. Себебі басқару объектілерінде болатын проблемаларының шешімдерінің нұсқаулары практика жүзінде апробациядан өткен және мәліметтерді өндеудің автоматты алгоритмді шешімдерді қабылдау үшін қолданылған. Басқару үрдістерін ұйымдастыру басқару әрекеттерінің анықталған тізбегімен сипатталады.

Мақсатты таңдау, болжау, жоспарлау, оперативті басқару, бағыт-бағдар беру, ынталандыру, есеп және бақылау.

Нәтижені басқару үшін осы қызметтер бір мақсатқа бағытталған біркелкі үрдіске біріктірілуі керек.

3-сурет. Жүктік тасымалдауды басқарудың жалпылама сызбасы.

1. 
   Тасымалдаудағы тапсырысты қабылдауды ұйымдастыру;
   
2. 
   Тапсымалдаудағы және басқа да қызмет көрсетулердегі АКҰ;
   
3. 
   Клиентурасының талаптарын оқып – білу;
   
4. 
   Ауысымды – тәуліктік жоспарларды жасау;
   
5. 
   Қозғалмалы составты жолға шығаруды ұйымдастыру және оның жолдан келудегі құжаттарды өңдейді;
   
6. 
   Қозғалмалы составтың жолдағы жұмысының оперативті басқаруын және бақылауын іске асыру;
   
7. 
   Көліктер жұмысы тиімділігінің оперативті есебінің талдауымен іске асыру;
   

4-сурет. Автокөліктік ұйымдардың классификациялары.

Мұндай ұйымдар технологиялық және ұйымдастырушылық аспектілік салаларда көшбасшы болып саналады.Алайда автокөліктің даму тенденциясы комплексті ұйымдар АКҰ-дар жалпы санның ең аз көлемін құрайды.

Арнайы ұйымдар өндірістік қызметте шығындарды азайтуға және қаржылық, технологиялық ресурстарды әлде – қайда тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.

Автомобильді жүк тасымалдау басқару жүйесінің бірден – бір маңызды құрамасы. Ол тасымалдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. АЖТ қауіпсіздігі келесі компоненттерді қамтиды:

• 
  Жол қозғалысының қауіпсіздігі;
  
• 
  Экологиялық қауіпсіздігі;
  
• 
  Тасымалданатын жүктердің, қозғалмалы составтың бүтіндігі және жүргізушінің қауіпсіздігі.
  

Экологиялық қауіпсіздікті сақтау эксплуатацияланатын көліктің техникалық маңызына байланысты. Автомобиль двигателінен зиянды заттарды шығару нормасымен қатар қозғалмалы состав түйіндері мен агрегаттарынан сұйықтар мен майлардың ағып кетпеуін қамтамасыз ету. Шандататын және сұйық заттарды тасымалдау кезінде тасымалдаушы олардың сенімді жабылуына жауап береді. Зиянды заттарды тасымалдау кезінде қоршаған ортаны сақтауға ерекше көңіл бөлінеді.

Тасымалданатын жүктерді тасымалдау АКҰ тыс іске асатындықтан жүктердің және қозғалмалы составтың бүтіндігін және жүргізушінің қауіпсіздік мәселелерінің арнайы ерекшеліктері бар. Бұл жағдайда қауіпсіздік төрт деңгейде іске асады.

1. 
   Ұйымдастырушылық. Бұл деңгей тәртіптің сақталуын, құжаттардың толыққанды өңделуін және т.б. қамтиды;
   
2. 
   Техникалық. Қозғалмалы составты рұқсатсыз теуіп кетуге қарсы жүйені орнату, жолда жүргізуші мен жолдың байланысы болуы, көліктің қозғалысын қадағалау және т.б. жатады;
   
3. 
   Экономикалық. АКҰ-ның материалдық жоғалтуларын алдын-алу.