Таблица – Күндізгі жалпы білім беретін мектептердің желісі, 2014 жыл

Орта білім нысандарының қызметінің сапалы көрсеткіштерінің бірі болып «Алтын белгі» белгісін растаған оқушылардың үлесі болып табылды. 2008-2014 жылдары аралығында 9 оқушы «Алтын белгі» белгісін растады. Олардың арасында келесі мектептер бар: Вячеслав ОМ (2009 жылы – 1 оқушы, 2013 жылы -1 оқушы), Ново-Александровка ОМ (2009 жылы – 1 оқушы), Ижев ОМ (2011 жыл – 1 оқушы), Волгодон ОМ (2014 ж-1 оқушы), Құтпанұлы атындағы ОМ (1-оқушы).

Өңірдегі шағын комплекті мектептердің мәселесі (ШЖМ) өткір болып отыр, олардың сандық үлесі 64,3% (18 дана) .

Кесте – Аршалы ауданының шағын жинақталған мектеп, 2014 жыл.

Аршалы ауданында ата-ананың қамқорынсыз қалған 76 жетім бала болды немесе туғаннан бастап 18 жасқа дейінгілердің жалпы санынан 2%. Олардың арасынан 66 бала қамқорлық пен қамқоршылық аясында, 10 бала қазақстан азаматтарының отбасыларында қамқоршылық тәрбиесіне алынды.

Балаларды отбасылық қамқорлық пен қамқоршылық аясында тұрақты бағыттау беталысы сақталған, бұл балалардың интернаттық мекемелердегі санының азаюына көмегін тигізеді және балаларды отбасылық тіршілік бойынша жұмыстарды ұйымдастыруда институциялық стратегияны жүзеге асыруға жәрдемдеседі.

Ауданда мектеп жасындағы мүмкіндігі шектеулі балаларды инклюзивті оқытумен қамту көрсеткіштері (18,7%), облыстық көрсеткіштен төмен (29,3%)

Аудандағы кәсіпқойлық білім «№ 4 Агротехникалық колледж» қазынашылық мемлекеттік мекемесімен ұсынылады.

2008-2014 жылдары оқығандардың саны 150-301 кісіні құрады. 2014 жылы мемлекеттік тапсырыс бойынша оқитындардың саны 301 кісіні құрады, олардан 201-і 9 сынып базасында және 100 кісі орта мектеп базасы бойынша ЕЦ 166/5 мекемесінің жанындағы колледждің филиалында оқытылды.

Оқыту келесі мамандықтар бойынша жүргізілді: ауыл шаруашылық өндірісінің шебері, фермер, газоэлектрмен дәнекерлеуші, құрылыс-әрлеу жұмыстарының шебері, тамақ кәсіпорнының маманы, токарьлық іс пен металл өңдеудің шебері, ішкі санитарлық-техникалық құрылымдарды құрастыру және пайдалану, инженерлік жүйелер мен желдеткіш құрылымдары бойынша шебері(әр түрлер бойынша). 186 кісі бітіріп шықты. Олардан 3-і жоғарғы оқу орнына, 2-і колледжге түсті, 11 кісі ҚР Қорғаныс күштері қатарына шақырылды, 58 кісі ауданның және Астана қ.кәсіпорындарына жұмысқа орналасты, 5 кісі жұмысқа орналасуға мұқтаж.

«№4 АТК» КММ –де 770 га бар болатын, олардан 500 га егістік жерлер. 224 га жерге қысқы бидай және 110 га жерге қысқы сұлы егілді.

Оқушыларды «Фермерлік шаруашылық» мамандығы бойынша өндірістік оқыту үшін, 8 трактор, 2 комбайн, 15 әртүрлі ауыл шаруашылық машиналары, 15 жүк тасымалдайтын көліктер, 2 жеңіл көліктер болды.

Штат бойынша штатта 68 кісі саналған, олардан 41 кісі инженерлік-педагогикалық құрамды құрайды (23 кісінің жоғары білімі бар, 11 кісінің білімі орташа).

Жалпы білім беру пәндері бойынша кітап қорын оқулықтармен, оқулық- әдістемелік әдебиеттерімен қамтамасыз ету 90% құрады, оқулық пәндері бойынша 75% құрайды, олардың кейбір бөлігі ескірген және алмастыруды қажет етеді.Барлық оқушылар ауданның кәсіпорындары мен шаруашылықтарында, тамақтандыру және сауда кәсіпорындарында тәжірибеден өтті.

Жүргізілген жұмыстарға қарамастан, «№4 АТК» КММ-ның дамуына кедергі келтіретін, шешімін табуды қажет ететін нақты мәселелер бар:

• 
  тракторлар, ауыл шаруашылық машиналары бойынша, автокөліктерді құрылымы және техникалық қызмет көрсету бойынша оқыту зертханаларды жөндеу;
  
• 
  дәнекерлеу ісі бойынша- Мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес оларды оқыту-зертханалық құралдармен жабдықтау;
  
• 
  № 1 жатахқананың күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу;
  
• 
  Оқыту корпусы мен оқыту өндірістік зертханалар мен шеберханалардың ғимараттарының жөндеу.
  

2015 жыл бойынша емдеу- алдын алу ұйымдар жүйесінде өзгерістер болды. Аршалы ауданының төсек орын фонды қысқарылды.

Жүйе:

-тәулік бойы жұмыс істейтін 90 төсек орындары бар, оның 15-і аудандық бюдет есебінен қаржыландырады.

Ауданда 44 дәрігер және 152 орта медициналық қызметкерлер жұмыс атқарып жатыр.(2014 жылы 42 дәрігер, 147 орат медициналық қызметкерлер)

Дәрігерлермен қамтамасыздандыру 10 мың адамға 15,5 тен 16,2 өсті. орта медициналық қызметкерлермен 54,2-ден 56,1-ға өсті.

Дәрігерлердің санат пайызы өткен жылдың кезеңімен салыстырғанда 29,8 ден 40,8 өсті.

Орта медициналық қызметкерлердің санаты өткен жылдың кезеңімен салыстырғанда 47,6 пайызға өсті.

Жыл бойы 6 дәрігер, оның 6-і жұмыс істеуге қалды. Оның 3-уі жас маман. ОМҚ санатынан 8 келді, 5 басқа жұмыстарға шығып кетті.

Кадрларды бекіту жұмыстары жүргізілуде, жас мамандарға көтерме жәрдемақы төленуде, тұрғын үй сатып алуға пайыссыз кредит беріледі. Мектеп түлектері арасында медициналық қызметкер білімін алуда арнайы ЖОО және колледждерге түсуге кәсіптік бағдар беру жұмысы жүргізілуде. ОАА есебінен 3 студент, аудандық әкімдік есебінен 1 студент білім алып жатыр.

Медициналық қызметкерлердің біліктілігін, категриясын көтеруде біраз жұмыс жасалуда. Жыл бойында 29 дәрігер және 29 орта медицина қызметкерлері біліктіліктерін арттырды.

Барлық емдеу мекемелері орташа медицина қызметкерлерімен қамтамасыз етілген, Бұлақсай ДА дәрігер маманы жоқ, бірақ та кардиолог, ЛОР кабинеттерінде дәрігер мамандары жоқ. АОА бойынша дәрігер кадрлары 84,6 пайызға, орташа медициналық қызметкерлері 100 пайызға қамтамасыз етілген.

	2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж	2015
Дәрігер саны, барлығы адам/10 мың.адамға	53 21,4	45 18,5	45 16,4	43 17,2	49 18,1	42 15,5	44/16,2
Орташа медперсоналдың саны, бірлік/10 мың. адамға	155 61,5	143 57,5	143 52,2	146 53,9	145 53,3	147 54,2	152 56,1

Ауруларды бастапқы кезеңде анықтау мақсатында халықты скринингтік тексеруге жалпы халықтың 30 пайыз есебінен кем емес тексеру қарастырылған.

2015 жылы скринигтік тексеру бойынша келесі жұмыстар атқарылды:

-0-18 жасқа дейінгі балалар 6684- тексеруге жатты, 6905 тексерілді (103%). 331 ауру адам табылды (4,9%), 166 сауықтандырылды (50,1%), 621 диспансерлік тізімде (91,7%), сондай-ақ «Д» тізімге 548 бала алынды (80,9%).

-қан айналым жүйесінің ауруларын анықтау 3312 тексеруге жатты, 3039 тексерілді (97,8%). 63 ауру адам анықталды (1,9%), 75 сауықтандырылды (80,6%). Жаңадан табылғандар арасында 62 диспансерлік тізімде тұрады (98,9%).

-әйелдердің жатыр мойыншығының қатерлі ісігін анықтауда 670 әйелдер тексеруге жатты, 670 тексерілді (100%), 1 ауру адам анықталды (0,1%), соның ішінде «Д» тізімге 1 алынды.

-әйелдердің сүт безінің қатерлі ісігін анықтауда 750 әйел адам тексерге жатты. 750 тексерілді (100%). 4 ауру адам анықталды (0,5%), «Д» есепке 4алынды.

-қалың және тік ішектерінің қатерлі ісігін анықтауда 1500 адам тексеругек жатты, 1500 тексерілді (100%). Ауру адамдар анықталған жоқ.

-көз ауруының қараңдылығы ауруын анықтауда 2955 адам тексеруге жатты, 3283 (111%) тексерілді. Ауру адам анықталмады.

- қант диабеті ауруын анықтауда 3312 адам тексеруге жатты, 3312 (100,0%) тексерілді. 7 ауру анықталды (0,2%). Диспансерлік тізімде 8 адам тұр (88,9%).

Ауданда 2014 жылмен салыстырғанда жаңа туылған балалар саны арта түсті. 2015 жыл бойы ауданда 452 бала дүниеге келді, өткен жылы 412 бала өмір есігін ашты. Туу көрсеткіші өсті және 15,7 пайызды құрады өткен жылы 14,0. 1 жасқа дейін 3нәресте көз жұмды, өткен жылмен салыстырғанда нәресте өлімі көрсеткіші 7,4тен 6,6 төмендеді.

Ағымдағы жылы 219 адам қайтыс болды, жалпы өлім көрсеткіші 9,3-тен 8,5 ке төмен түсті.

Аймақтағы денсаулық сақтаудың сапасына аудандағы тұрғындардың өмур сүруінің ұзақтығына көптеген факторлар себеп болады, соның ішінде: кірістің төмен деңгейі, дұрыс тамақтанбау және жаман қывлықтар, жалпы спортпен шұғылдану пайызының төмендеуі, қатаң табиғи жағдайлар, тұрғындардың кірістерінің жоғары саралау, жастардың жлғары өмір деңгейі аумақтарына қоныс аударулары.

Өлім жітімның негізгі себептерінің бірі – қан айналым жүйесінің аурулары (19,3), онкологиялық аурулар (17,3), тыныс алу жүйесінің аурулары (6,9), ас қорыту органдарының аурулары (3,3).

	2009 ж.	2010 ж.	2011 ж.	2012 ж.	2013 ж.	2014 ж.	2015 ж.
Ақмола облысында 1000 адамға шаққанда өлімнің жалпы коэффициенті	11,98	12,01	12,07	11,77	10,94	1069	10,2
Аршалы ауданында	11,3	12,5	11,0	10,6	11,3	10,3	8,5

Мемлекеттің демографиялық саясатының және денсаулық сақтау жүйесінің басты басымдығы салауатты ана мен баланы қамтамасыз ету болып саналады.

Осыған орай біраз әлеуметтік-экономикалық, әкімшілік және медициналық шаралар кешені өткізіліп жатыр, соның ішінде: паспорттау және тізім, әлеуметтік тұрмыс жағдайы төмен отбасыларын анықтау, перзентханалар ұйымдарының жағдайы және олардың жабдықтауын тексеру, медициналық ұйымдардың дереу медициналық көмек көрсетуге дайындықтарын тексеру, персоналды оқыту және біліктіліктерін арттыру, жүктілікке қарсы дәрілердің монтирингі. Бала және ана өлімін азайтуға сәйкес бағдарлама дайындалған.

2015 жылы бойы бақылауға 412 жүкті адам алынды, өткен жылмен салыстырғанда 382 жүктілер, соның ішінде 12 апта жүктілік мерзімге дейін 346 адам, ерте есепке тұру пайызы өткен жылмен салыстырғандаарта түсті.

Отбасын жоспарлауда және жасөспірімдер мен әйелдер арасында тәрбие жұмысын атқаруда белсенді жұмыстың нәтижесінде атқарылған медициналық түсіктің саны 98-ден 90-ға түсті, соның ішінде жасөспірімдер арасында мдициналық түсік жасау 8-5,1 ден 0-ге дейін түсті.

Перинатальдық өлім жітім тіркелген жоқ. Босану бөлімі бойынша іштен өлі туай көрсеткіші және жаңа туылған нәрестелердің ауруы 2 және 3 деңгей құрады.

5 жасқа дейінгі балалардың және аналардың денсаулығын арттыруда ауданның емдеу-сауықтыру мекемелерімен «Дені сау балалар өсіреміз» атты ауқымды компания өткізілді.

Халық санының тұрақтығы, соның ішінде экономикалық белсенді халықтың, ол да денсаулық сақтау жүйесіне кіреді.

Жоғарыда аталғандай қан айналым жүйесі ауруынан (19,3 пайыз барлық жағдайға) көбірек өлім жітімге әкеліп соғады.

Соңғы жылдары онкологиялық аурумен ауру саны артып тұр. Ауданда өлім себептерінің бірі ісіктерден өлім көрсеткіші (17,3 барлық жағдайда).

Салыстырамлы мәліметке қарасақ туберкулезбен ауру көрсеткіші төмендеген, ол деген ауданда эпидемиологиялық жағдайдың бір қалыпты екендігін көрсетеді. 2015 жылы жыл бойы туберкулезбен ауыратын 28 адам табылды, өткен жылдың саны 16 –на қарсы. Соның ішінде балалар арасында 1 жағдай тіркелді. Жасөспірімдер арасында бұл ауру түрімен ауырғандар 1. Жаңадан анықталғандар арасында, таяқшалары-12-42,8%, құлата-5-41,7%, жеңіл түрдегі туберкулез-1. Ауырғандар көрсеткіші 62,7 құрады, өткен жылғы 66,0 қарсы. Ауру көрсеткіші 103,3 құрады, өткен жылы 59,0. Туберкулезден қайтыс болғандар саны 1, 3,7 көрсеткіш, өткен жылдың көрсеткіші 3,7.

Жыл бойы «Жұлдыз» БЕО 34 бала, «Бурабай» емдеу санаторийында 13 бала сауықтырылды. Санаторлық типтегі БММ туберкулезбен ауырған адамдармен араласқан 16 бала сауықтандырылды.

Туберкулезбен ауырғандарға әлеуметтік қолдау көрсетіледі, емделудің ақырғы нәтижесіне жетуде ауруларды емдеуде жоғары дәрежеде өтуде. Әлеуметтік қолдау көрсетуде, жол жүруге, жұмысқа орналастыруда көмек көрсетуде.

Әлеуметтік маңызды аурумен ауыратындар, оның ішіне туберкулез кіреді, бөлінген қаражат шегінде тегін және 100 пайыз жеңілдікпен дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етіледі.

Аршалы ауданы, ЖИТС инфекциясымен ауыратындардың төмен деңгейде аймаққа жатады, 100 мың адамға шаққанда 2,4 құрады, облыстық деңгей -63,7 .

ЖИТС инфекциясын 15-49 жас аралығында таратылуын ұстап тұру мақсатында ауданда халықпен пен жастар арасында ақпаратттық жұмыс өткізілуде, кең деңгейде ақпараттық бұқаралық құралдар пайдаланады, халықтың осал топтары арасында ескерту жұмыстары жүргізілуде.

Аудандағы денсаулық сақтаудың дамуына қолайсыз жағдай туғызатын жағдайлар жаңа туған балалар өлімінің деңгейінің, ЖИТС инфекциясымен ауыратындардың деңгейінің өсуі, дәрігер кадрларының жетіспеуі, жоғары деңгейдегі құралдармен медициналық мекемелерді қамтамасыз етуге қаражаттың жетіспеуі, денсаулық сақтау мекемелерінің физикалық және моралдық тозуы, сонлай ақ мекемелердің қосымша қаражатпен қамтамасыз ету.