ЖОБА
2016- 2020 ЖЫЛДАРҒА АРШАЛЫ АУДАНЫНЫҢ
АУМАҚТАРЫНЫҢ ДАМУ БАҒДАРЛАМАСЫ
МАЗМҰНЫ
Бюджет. 23
Тұрғын үй -коммуналдық шаруашылық 64
4. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР, МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР, МАҚСАТТЫ ИНДИКАТОРЛАР, НӘТИЖЕ КӨРСЕТКІШТЕРІ ЖӘНЕ ЖЕТІСТІК ЖОЛДАРЫ 72
100,2 72
84,3 72
102,3 72
103, 72
104,0 72
104,0 72
12589,3 72
11494,4 72
13500 72
15246 72
16770,6 72
18447,4 72
% 72
92,0 72
79,1 72
101, 72
103,0 72
104,0 72
% 73
57,1 73
45,3 73
57,3 73
57,5 73
60,0 73
60,0 73
104,0 73
106,0 73
106,0 73
106,0 73
106,0 73
102,0 73
103,0 73
110,0 73
110,0 73
111,0 73
111,0 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
Өткен жылмен салыстырғанда жиһаз өндіру НКҮ 73
% 73
102,0 73
102,0 73
103,0 73
103,0 73
103,0 73
Машина жасау өнімдерінің өнеркәсібінің НКҮ 73
% 73
100,0 73
101,0 73
101, 73
102,0 73
102,0 73
Басқа да көлік құралдарын шығаруда НКҮ 73
% 73
100,0 73
100,2 73
100,5 73
102,0 73
103,0 73
Резина және пластмасс бұйымдарын шығару НКҮ 73
% 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
110,0 73
Өткен жылмен салыстырғанда басқа да металдық емес минералды өнімдерді шығару, НКҮ 73
% 73
101,0 73
102,0 73
102,0 73
103,0 73
103,0 73
Өткен жылмен салыстырғанда жайын металдық бұйымдардың, машина және құралдардан басқа өнімдердің НКҮ 73
% 73
102,0 73
102,0 73
103,0 73
104,0 73
104,0 73
Тоқыма бұйымдарының өндірісінің НКҮ 73
% 73
102,0 73
102,0 73
102,0 73
102,0 73
103,0 73
Киім бұйымдарының НКҮ 73
% 73
110,0 73
115,0 73
120,0 73
125,0 73
130, 73
- 74
- 74
- 74
- 74
- 74
- 74
100,6 74
99,2 74
101,5 74
102,1 74
102,6 74
102,7 74
7061,8 75
6964,6 75
7203 75
7275 75
7347 75
7493 75
5070,6 75
5278,4 75
5200,1 75
5360,1 75
5480,5 75
5590,1 75
97,5 75
91,6 75
101,0 75
102,0 75
103,0 75
104,0 75
146,9 75
155,1 75
160,6 75
166,6 75
172,3 75
80 75
78 75
6 75
74 75
70 75
68 75
106,0 75
109,5 75
102,0 75
103,0 75
104,0 75
405,0 75
20,0 75
20,2 75
20,5 75
20,9 75
20,9 75
20,9 75
91,1 75
93,0 75
96,4 75
98,0 75
100 75
100 75
65,8 75
69,0 75
72,2 75
76,0 75
80,0 75
83,3 75
36,8 75
370 75
374 75
38,0 75
38,4 75
39,0 75
25,5 75
26,0 75
26,5 75
27,0 75
27,5 75
28,0 75
4,3 75
4,7 75
5,1 75
5,5 75
5,9 75
6,1 75
96,0 75
970 75
97,0 75
97,0 75
97,0 75
97,0 75
82,7 76
88,2 76
93,4 76
3106,9 76
3322,9 76
5838 76
5955 76
674 76
6256 76
225 76
226 76
227 76
228 76
229 76
160,3 77
138,5 77
105,2 77
100,0 77
100,8 77
100,8 77
17301,7 77
24946 77
18201 77
18201 77
18351 77
18351 77
100 77
103 77
103,5 77
104 77
104 77
105 77
2,6 77
4,7 77
4,7 77
4,9 77
5,0 77
5,6 77
9,5 77
9,5 77
9,3 77
9,3 77
1 78
1 78
1 78
1 78
- 79
- 79
- 79
- 79
- 79
57,7 79
57,9 79
58,1 79
58,3 79
58,5 79
67,5 79
67,7 79
67,9 79
68,1 79
68,3 79
84,9 79
85,0 79
85,0 79
85,0 79
85,0 79
1 79
1 79
1 79
1 79
1 79
18,7 79
32,6 79
36,0 79
40,0 79
44,6 79
27,5 79
37,9 79
48,2 79
58,6 79
65,5 79
84,2 79
96,1 79
94,6 79
98,6 79
98,5 79
5,9 79
5,6 79
23,8 79
3,3 79
0 79
84,8 79
84,8 79
84,8 79
84,8 79
84,8 79
36,0 79
36,0 79
36,0 79
36,0 79
36,4 79
0,3 80
0,3 80
0,4 80
0,4 80
0,4 80
18,3 80
18,6 80
18,9 80
19,2 80
19,5 80
95 80
96 80
96 80
97 80
98 80
0 80
0 80
0 80
0 80
0 80
0 80
10,2 80
9,6 80
9,0 80
7,8 80
7,2 80
9,8 81
9,2 81
6,0 81
5,2 81
4,8 81
482,8 81
473,1 81
464,5 81
446,8 81
429,8 81
3,4 81
3,3 81
3,2 81
3,0 81
2,7 81
3,4 81
3,3 81
3,2 81
3,0 81
2,7 81
0,2-0,6 81
0,2-0,6 81
0,2-0,6 81
0,2-0,6 81
100 82
100 82
100 82
98 82
98 82
98 82
0 82
0 82
0 82
0 82
0 82
0 82
21,3 82
26,7 82
23,5 82
22,2 82
16,7 82
15,4 82
25 82
27,3 82
63,6 82
100 82
100 82
100 82
5,4 82
5,3 82
5,0 82
95 82
95,2 82
95,4 82
95,6 82
95,8 82
402 82
405 82
407 82
409 82
410 82
22 82
26 82
28 82
30 82
33 82
5,8 82
4,0 82
3,0 82
2,8 82
0,0 82
3,0 82
35 83
55 83
56 83
35 83
37 83
42 83
42 83
44 83
48,7 83
56,4 83
64,3 83
27,6 84
27,7 84
27,9 84
28,3 84
28,3 84
28,3 84
10,3 84
10,3 84
11,7 84
14,4 84
14,9 84
14,9 84
2015 84
2016 84
2017 84
2018 84
2019 84
2020 84
1,0 84
20,3 84
21,0 84
7,5 84
75 84
7,6 84
0,5 85
0,8 85
1,0 85
1,4 85
1,1 85
1,1 85
0 85
0 85
0 85
0,002 85
0,0 85
0,001 85
2015 85
2016 85
2017 85
2018 85
2019 85
2020 85
49 85
50 85
50 85
52 85
60 85
62 85
47 85
48 85
49 85
50 85
55 85
60 85
73 85
77 85
88 85
90 85
90 85
91 85
73 85
75 85
88 85
90 85
90 85
91 85
63 86
68 86
82 86
85 86
85 86
87 86
2015 86
2016 86
2017 86
2018 86
2019 86
2020 86
100 86
100 86
100 86
100 86
100 86
100 86
- 86
100 86
100 86
100 86
100 86
100 86
50 87
51 87
52 87
53 87
54 87
55 87
70 87
72,3 87
83,2 87
66,9 87
41 87
40 87
100/ 100 87
85,7/ 87
100 87
61,3/ 100 87
57,7 87
48,5 87
49 87
1,4 88
1,9 88
37,5 88
0,0 88
1,0 88
10 88
15 88
20 88
5. БАҒДАРЛАМАНЫ БАСҚАРУ 94
1. БАҒДАРЛАМАНЫҢ ТӨЛҚҰЖАТЫ
|
Атауы
|
2016-2020 жылдарға Аршалы ауданының
аумақтарының даму Бағдарламасы
|
|
Әзірлеу үшін негіз
|
Қазақстан Республикасы Президентінің «Мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы» 2009 жылғы 18 маусымдағы № 827 Жарлығы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 26 желтоқсандағы №1297 қаулысымен бекітілген, нәтижеге бағдарланған, мемлекеттік жоспарлау жүйесін енгізу бойынша концепция.
|
|
Ауданның негізгі сипаттамасы
|
Аршалы ауданының аумағы – 5,8 мың кв. км. құрайды, бұлАқмола облысының аумағының 4 пайызын құрайды. Аудан әкімшілік-аумақ бойынша 1 кенттік және 12 селолық және ауылдық округтерге бөлінген. Ауданның әкімшілік орталығы – Аршалы к.Аудан халқының саны 27217 кісі (2016 жылғы 1 қаңтарға). Халықтың тығыздығы орташа есеппен – 1 кв. км. аумаққа 4 кісі.
Аудан Ақмола облысының оңтүстік-шығысында орналасқан. Оңтүстікте Қарағанды облысымен, солтүстік-шығыста Ерейментау ауданымен, батыста Целиноград ауданымен шекараласады.
Аудан аумағында екі бағытта темір жол торабы өтеді: Астана-Алматы және Астана-Павлодар, 5 темір жол стансалары, республикалық және облыстық маңыздағы автокөліктер жолдары бар.
Ауданның мамандандырылғаны – өнеркәсіп, карьерлерді қазу жұмыстары, астық өндірісі, мал шаруашылығы және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу.
|
|
Бағыттар
|
- Экономика
- Әлеуметтік сала
- Қоғамдық қауіпсіздік және құқықтық тәртіп
- Инфрақұрылым
- Экология және жер ресурстары
- Мемлекеттік қызметтер
|
|
Бағдарламаның мақсаттары
|
-Өнеркәсіпті дамыту
- Агроөнеркәсіптік кешенінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру.
- Шағын және орта кәсіпкерліктің субъектілерінің тиімді жұмыс жасауын қамтамасыз ететін нарықтық инфрақұрылымдарды дамыту
-Инвестиция көлемдерін ұлғайту жәнеинновация дамыту арқылы жергілікті мазмұн үлесін ұлғайту
-Білімнің қол жетімділігін, сапасын жақсарту және балалардың заңды мүдделері мен құқықтарын қорғау жүйесінің тиімділігін көтеру
-Халықтың денсаулығын жақсарту
-Жұмыспен қамтуды жәнеазаматтарды әлеуметтік қорғау жүйесінің тиімділігін қамтамасыз ету
-Өңірдің тарихи-мәдени мұраларын сақтау, тілдерді дамыту
-Бұқаралық спорт пен туризмді дамыту
-Ұлт бірлігін қамтамасыз ету және қазақстандық отаншылдықты нығайту
-Құқық тәртібі мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
-Өңірдің заманауи ақпараттық және телекоммуникациялық инфрақұрылымдарын қалыптастыру
-Тұрғын үйге қол жетімділікті қамтамасыз ету және құрылысты дамыту
-Экономикалық кеңістіктің байланысын жақсарту
-Өмірді қамтамасыз ететін инфрақұрылымдарды дамыту
-Халықтың өсу/ кету бағыттары бойынша ауданның әлеуметтік-экономикалық дамыуның тұрақты өсуін қамтамасыз ету бойынша өңірлік саясатты жүзеге асыру
-Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
-Мемлекеттік қызметтерді көрсету үдерісін оңтайландыру, олардың ашықтығын және қол жетімділігін қамтамасыз ету
|
|
Бағдарламаның міндеттері
|
- Жаңа өнеркәсіптік өндірістерді құру.
- Қайта өңдеу өнеркәсібін дамыту.
- Тамақ өнеркәсібін дамыту.
- Жеңіл өнеркәсіпті дамыту.
- Көлік құрастыруды дамыту.
- Құрылыс материалдарының өндірісін дамыту.
- АӨК өнімдерінің өндірілуінің тұрақты өсуі есебінен өңірдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Өсімдік өсіруді дамытудың көрсеткіштерінің өсуін тұрақтандыру.
-Жер ресурстарын тиімді қолдану және жерді өңдеуді дамыту
- Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамыту.
- Ауыл шаруашылығының өнімдерін қайта өңдеу бойынша өндірісті дамыту.
-Кәсіпкерліктің дамыуы үшін оңтайлы жағдай жасау
-Ішкі және сыртқы сауданың тиімділігін көтеру
-Инвестициялық жағымды климатты құру
-Экономиканың нақты секторының инновациялық дамуын қамтамасыз ету
-Жергілікті мазмұнды дамыту
-Педагог кадрлардың кәсіпқойлылығын көтеру
-Мектеп білімі қызметінің сапасын көтеру
-Даму мүмкіндігі шектеулі балаларға білімнің қол жетімділігін қамтамасыз ету
-Ыстық тамақпен қамтамасыз ету
-Мектепке дейінгі ұйымдардың желілерін ұлғайту және мектепке дейінгі білім ұсынатын қызметтердің сапасын жақсарту
-Көрсетілетін медициналық көмектің сапасын жақсарту
-Халықтың өлімі мен аурулылығын төмендету
-Жұмыспен қамтуды тұрақтандыруды қамтамасыз ету
-Халықтың табыстарының өсуін қамтамасыз ету
-Халықтың әлеуметтік тұрғыдан осал топтарына әлеуметтік көмек пен қызметтің атаулылығын және тиімділігін күшейту
- Тарихи-мәдени мұралар нысандарын сақтау және дамыту
-Мемлекеттік тілді дамыту
-Денешынықтыру мен спортты насихаттау және спортсмендердің аудандық және облыстық жарыстарға қатысуын қамтамасыз ету
-Туризм саласының бәсекеге қабілеттілігін арттыру
-Жастар саясатын қалыптастыру
-Этносаралық және конфессия аралық келісімді сақтау және нығайту
-Халықтың әлеуметтік оптимизмін қалыптастыру аясында мемлекеттік ақпараттық саясатты жетілдіру
-Жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету
-Қоғамдық тәртіпті нығайту және азаматтардың өмірінің қауіпсіздігінің, денсаулығының, конституциялық құқығы мен бостандығының қажетті деңгейін қолдау
-Дағдарыс жағдайында басқаруға дайындықтың, жеделдіктің және тұрақтылықтың деңгейін көтеру
-Компьютерлік сауаттылықтың, сандық байланыстың және ұялы байланыстың деңгейін көтеру
-Тұрғын үйге қол жетімділікті қамтамасыз ету
-Жергілікті маңыздағы автокөліктер жолдарын дамыту
-Жолаушыларды, таксомоторлы тасымалдауды, автовокзалдар мен автобекеттерді дамыту
-ТҮКШ қызметінің тиімділігін көтеру
-Су құбырлары желілерінің апаттығын төмендету
-Жылу желілерін апаттығын төмендету
-Кәріз желілерінің апаттығын төмендету
-Ауданды газдандырудың 1-кезеңін жүзеге асыру
-Селолық елді мекендердің әлеуметтік сала мамандарын әлеуметтік қолдауды қамтамасыз ету
-Қоршаған ортаға эмиссияны қысқарту
-Ластаушы заттардың тастандысын қысқарту
-Орман ресурстарын сақтау, қалпына келтіру және тиімді қолдануды қамтамасыз ету
-Көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің тиісті сапасы мен қол жетімділігін қамтамасыз ету үшін жағдай жасау
|
|
|
Мақсатты индикаторлар
|
- Өнеркәсіп өнімінің физикалық көлемінің индексі
- Қайта өңдеу өнеркәсібінің өнімдерінің физикалық көлем тндексі
- Электр қуатын шығаруды ұлғайту
- Ауыл шаруашылық өнімдері өндірісінің физикалық көлем индексі
- Азық-түлік өнімінің өндірісінің физикалық көлем индексі
-Шағын және орта кәсіпкерлер субъектілерімен шығарылатын өнімдердің көлемі
-Бөлшек сауда айналысының көлемі
-Негізгі капиталға инвестициялардың физикалық көлем индексі
-Кәсіпорындар мен ұйымдардың инновация саласында белсенділік деңгейінің өсуі( технопарктер, бизнес-инкубаторлар, индустриалдық парктер ж/е т.б.)
- Тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді сатып алудың жалпы көлеміндегі жергілікті мазмұнның үлесін ұлғайту
- Білімге халықтың қол жетімділігі мен сапасына қанағаттанушылық деңгейі
- 3 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқумен қамту
- Медицина қызметінің сапасымен халықтың қанағаттанушылық деңгейі
- Халықтың өмір сүруінің күтілетін ұзақтығы
- 1000 кісіге шаққанда жалпы халық өлімінің төмендеуі
- Жұмысқа орналасу мәселесі бойынша өтініш білдерген кісілерден жұмысқа орналастырылғандардың үлесі
- Табысы ең төмен күн-көріс деңгейінен аз халықтың үлесі
- Арнайы әлеуметтік қызмет көрсетумен қамтылған кісілердің үлес салмағы (оларды алуға мұқтаж кісілердің жалпы санынан)
- Мәдениет саласы қызметінің сапасымен халықтың қанағаттанушылық деңгейі
- Мемлекеттік тілді меңгерген халықтың үлесі
- Тұрақты түрде денешынықтыру және спортпен шұғылданатын барлық жастағы тұрғындарды тартуды ұлғайту
- Туристік қызмет саласында көрсетілген қызметтердің жалпы көлемінің ұлғаюы
-Туристік қызмет саласында қызмет көрсететін ұйымдардың жиынтық табысын ұлғайту
- Азаматтық қоғам мен мемлекет институттарының ара қатынасын оң жағынан бағалайтын халықтың үлесін ұлғайту
-Өңірлік БАҚ-ның талап етілуі
- Ішкі істер органдарына халықтың сенімінің болжау деңгейі
- Төтенше жағдайлардан адамдардың және материалдардың шығындарын азайту
- Байланыс және коммуникация саласындағы қызметтің сапасымен халықтың қанағаттанушылық деңгейі
- Құрылыс жұмыстарының физикалық көлем индексі
- Тұрғын үйді пайдалануға беру, жалпы алаңнан мың текше км
- Ауданның елді мекендерінің қалақұрылысы құжаттарымен қамтамасыздандыру деңгейі
- Жақсы және қанағаттанушылық жағдайындағы жергілікті маңыздағы автокөліктер жолдарының үлесі
- Жүк айналымының көлемі
- Жолаушы айналымының көлемі
- Тұтынушылардың коммуналдық қызметтердің сапасымен қанағаттанушылық деңгейі
- Орталықтырылған сумен жабдықтауға халықтың қол жетімділігінің деңгейін ұлғайту
- Жылумен жабдықтаумен қамтамасыз ету қызметтерінің деңгейін ұлғайту
- Халықты суды бұру қызметтерімен қамтамасыз етудің деңгейін ұлғайту
- Газбен қамтамасыз етілген елді мекендердің үлесі
-Халықтың санының өсуі/кемуі
- Даму әлеуеті жоғары селолық елді мекендердің санын ұлғайту
-Өңірдегі экологиялық жағдаймен халықтың қанағаттанушылық деңгейі
- Ағаштармен толтырылған мемлекеттік орман қорының пайдаланылатын жерінің алаңы
- Әлеуметтік-маңызды қызметтерді көрсету сапасымен халықтың қанағаттанушылық деңгейі
|
Қаржыландыру көлемдерінің көздері
|
Қаржыландыру көздері: республикалық және жергілікті бюджет, инвесторлардың өзіндік қаражаттары, несиелік қаражаттар. Қаржыландыру көлемі:бөлінген және қарастырылған қаражаттар шегінде.
|
|
2.АҒЫМДЫ ЖАҒДАЙДЫҢ САРАПТАМАСЫ
БАҒЫТ: Аумақтың экономикасын дамыту
Аршалы ауданының салалық мамандандырылуы есебімен өңірдің бірінші кезектегі мәселесі ауыл шаруашылығының жоғары деңгейде дамуы.Ауданда ірі инвестициялық жобалардың іске асырылуы және Астана қаласының айналасында азық-түлік белбеуін құру қайта өңдеу өнеркәсібінің даму деңгейінің өсуіне жағымды беталыс болып саналады, бұл тұрақты өткізім нарығы бар ауыл шаруашылық шикізаттарын қайта өңдеу және азық-түлік өнімдері өндірісінің салаларының дамуына алғышарттарды құрайды.
Аудандағы агроөнеркәсіптік кешеннің дамуы өсімдік өсіру саласын әртараптандыру курсын жалғастыруға, майлы дақылдардың егістік жерлерін ұлғайтуға байланысты болды.
Құс өсіруді, мал өсіруді, оның ішінде сыртқы саудада әлеуеті үлкен етті бағыттағыларды болашақтық даму мүмкіндігі бойынша мықты бағдарлар бар.
Бірақ та осы күнгі негізгі мәселелердің бірі, жер пайдаланушылар меншіктерінде егістіккепайдалы ірі алқаптарды немесе жайылым жерлерді иелене тұра оларды мақсаты бойынша пайланбайды, және сондай-ақ банктерге кепілдікке қояды, осыған байланысты жер пайдаланушылардан мемлекеттік меншікке жер телімдерін қаутару мүмкіндігі туады.
Мал жайылымдарының бар болуы малдардың бастарын және мал шаруашылығының өнімдерін өндіру көлемдерін ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Бағдарламаөнеркәсіп саласының дамуының басымдық бағыттарын жалғастыруға және тереңдетуге, бәсекеге қабілеттілігін көтеруге және шетке шығарылымдылық бағыттарын дамытуға бағытталған.
Ауданның өнеркәсіптік әлеуеттілігін тау-кен қазбалары мен қайта өңдеу өнеркәсібінің негізгі жүйе құрушы кәсіпорындары- «Қазшпал» АҚ, «Аркада Индастри» ЖШС және басқалар құрайды.Қазбалы кен шығаратын өнеркәсіптің,қайта өндеу өнеркәсібінің, құрылыс материалдарын шығару бойынша кәсіпорындардың дамуы үшін жеткілікті әлеуеттілікауданның өнеркәсібінің дамуының жағымды жақтары болды.
Ауданның өнеркәсіп өнімінің салыстырмалы салмағы 3,6% құрады (облыс бойынша 7 орын). 79,8 % ауданның өнеркәсіп өнімінімінің салмағы қайта өңдеуге жатады.
Аумақ және халық.Аудан 1928 жылы құрылды (1935 жылға дейін Коммунистік деп аталды,1939 жылдың қазанына дейін Қарағанды облысының құрамында болды, кейіннен Ақмола облысының құрамына берілді.)Аршалы ауданы Ақмола облысының оңтүстік-шығысында орналасқан. Оңтүстігінде, оңтүстік-батысында және оңтүстік-шығысында Қарағанды облысымен , солтүстік-шығысында Ерментау ауданымен, батыста Ақмола облысының Целиноград ауданымен шекараласады.
Аумағы – 5,8 мың кв.км., облыс аумағының 4 пайызын құрайды. Аудан аумағында 12 селолық және кенттік округ бар. 2016 жылдың 01.01. аудан тұрғындарының саны – 27468 кісіні құрайды, оның ішінде 100% ауылдық.
Инвестициялық әлеует. Кезеңдегі инвестиция көлемдерінің динамикасы жыл сайынғы өсудің оңтайлы беталысын байқатады. Ауданның негізгі капиталына инвестицияның жалпы көлемі 2015 жылы24,9 млрд. теңгені құрады, бұл 2014 жылдың деңгейінен 38,5% көп.
Көліктік әлеует.Ауданның транзиттік әлеуеті аудан аумағының республика астанасына баратын көліктік магистральдардың кесіндісінде оңтайлы орналасқанын көрсетеді. Темір жолы торабы, автокөліктер желілері дамыған.
Жібек жолы а. Астана қ. жанындағы көліктер жолдарының кесіндісінде логистикалық орталықтарды дамыту үшін мүмкіндіктер бар. Аршалы ауданы автокөліктік коридор Астана-Алматы тас жолы бойында орналасқан, сондай қ Астана қ. маңында орналасқан, бұл дегеніміз ішкі және транзиттік жүк жолаушы тасымалдау транзитін құрайды.
Достарыңызбен бөлісу: |