мың тұрғындарға қан айналым жүйесінің ауруы бойынша көрсеткіштер қарқыны

Амбулаториялық-емханалық көмекті 37 дербес амбулаториялық-емханалық ұйымдар: оның ішінде 3 мемлекеттік (№ 2 Аралас типтегі емхана, ЦПМСП меновной ауылындағы, балалар стомотологиялық аурухана), 28 жеке АПО – 17 жеке емханалар, 3 ОДА (№ 1 ОДА, № 5 ОДА, МСЧ-2-ОДА (№ 9), 1 ЦПМСП» Али Абу ибн Сина» және 7 стомотологиялық емханалар.

Дәрігерге дейінгі көмекті 3 фельдшер-акушерлік пункт (ФАП) және 3 медициналық пунктер (МП).

Сонымен қатар, жедел және шұғыл медициналық көмек көрсету, балалар үйі, балалар тамақтану комбинаты, арнайы медқамту базасы, медициналық колледж жұмыс жасайды.

Облыстық орталықта 3 облыстық стационарды медициналық көмек көрсетіледі (Облыстық аурухана, Ана мен бала орталығы, «Еңбек медицинасы, адам экологиясы және оңалту орталығы» КМҚК (ЕМАЭО), «Ұлттық еңбек гигиенасы мен кәсіптік аурулар орталығы», 5 облыстық диспансер, 1 наркологиялық аурухана (Арн ААМ) және СПИД орталығы.

Денсаулық сақтау нысандардың материалдық-техникалық жағдайы.

Қаланың денсаулық сақтау ғимараты 84, олардың типтік ғимараттар 64 ғимараттардың жалпы санынан (76,2 %); 71 ғимарат денсаулық сақтау ұйымның балансында (84,5 %), жалдамалы 13 (15,5 %). Апаттық ғимараттар жоқ.

ҚР ДМ 27.10.2010 жылғы № 850 «Мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдарының медициналық маңызды ұйымдар және медициналық техникамен жабдықтау (нормативтер) минималды стандарттарын бекіту туралы» Өскемен қаласы бойынша ЛПО құрайды: № 1 қалалық аурухана – 72,2 %; № 2 балалар ауруханасы – 74,4 %; БСМП – 53,4 %; ПСМП орталығы – 30,7 %; медициналық пунктер – 43,6 %.

Телефонмен барлық аурухана және амбулаторлық-емхана ұйымдары ж»не ЦПМСП; МП телефондау деңгейі – 33,3 % (3 МП-1).

Қаладан тыс 6 ауылдың тұрғындары дәрімен қамтамасыз етілді.

Өскемен қ әлеуметтік дәріханалар – 6.

Қалада 1076 дәрігерлер, оның ішінде 486 мемлекеттік секторда және 2486 орта медициналық қызметкерлер (СМР) оның ішінде мемсекторда 1217.

Дәрігерлермен қамту 33,5 оның ішінде мемсекторда 10 мың тұрғындарға – 15,1 (ШҚО – 31,5).

Қала бойынша барлығы медициналық жұмысшылармен қамту – 76,8, оның ішінде мемсекторда – 10 мың тұрғындарға 37,9.

Сонымен дәрігерлерге тапшылық сақталуда 210 бірлік, олардың қалалық емдесауықтыру ұйымдары – 86 дәрігер. Орта медициналық жұмысшылардың тапшылығы – 61, оның ішінде қалалық ұйымдар 9. БМСК ұйымдарында 3 дәрігерге тапшылық.

12 кесте.

2012 жылға тұрғындардың жалпы ауруы – 100 мың тұрғындарға 153578,5 құрады. Бірінші рет тіркелген ауру 100 мың тұрғындарға 77269,3 құрады.

2012 жылға қаланың емдеу-алдын ала ұйымдарының төсектер қоры – 1030 төсек (мем). Мемлекеттік төсектермен қамту облыс бойынша 10 мың тұрғындарға – 32,1 – 68,8 және қала бойынша орта деңгейде 42,1, облыс бойынша – 70,1.
13 кесте.

Төсектермен қамтамсыз ету

	2010	2011	2012	2010
Барлық төсекпен қамтамсыз етілген	56,3	55,5	54,5	50,8

Саланың даму жағдайына SWOT қорытындылар:

Күшті жақтар:

1. 
   демографиялық көрсеткіштерді жақсарту;
   
2. 
   өлімді төмендету, жалпы өмір ұзақтылығын ұзарту;
   
3. 
   кепілденген медициналық көмектің аясында медициналық көмектің жоғарғы технологиялық қол жетімділікті жақсарту;
   
4. 
   кардиологиялық және кардиохирургиялық қызметті дамыту.
   

1. 
   қаладағы экологиялық жағдайлар;
   
2. 
   балалар өлімінің жоғарғы көрсеткіштері;
   
3. 
   әлеуметтік-маңызды аурулардың жоғарғы деңгейі;
   
4. 
   дәрігерлер тапшылығы;
   
5. 
   көрсетілген медициналық қызметтің жеткіліксіз сапасы
   
6. 
   медициналық мекемелермен жабдықталудың жеткіліксіздігі
   

1. 
   жаңа медициналық нысандар құрлысын қаржыландыруды ұлғайту;
   
2. 
   медициналық ғимараттың материалдық-техникалық жабдықтау;
   
3. 
   жас мамандарды тарту.
   

1. 
   жеткіліксіз қаржыландыру;
   

2011 жылы тұрғындардың экономикалық белсенді бөлігі 176335 адамды құрады. 2010 жылмен салыстыру бойынша тұрғындардың бос емес адамдар санынан 13411 адамды, 194 адамға ұлғаю және жұмыссыздар саны 3377 қысқартылды. Жұмыссыздық деңгейі 0,3 пайызға азайтылды және 5,6 % құрады. Жеке бос емес адамдардың саны 744 адамды құрады.

Экономикалық белсенді жұмысыздардың үлесі 0,7 % тен 0,2 % құрады.

2012 жылы жұмыс күші ұсынысы мен сұраудың сәйкес еместігі сақталды.

Еңбек нарығында металды өңдеу бойынша мамандар қажет болған: кең профильды станокшылар, токарьлар, механика құрама жұмыстар дәнекереушілер, металдды өңдеу бойынша мамандар, болат темір бетонды құрылғы, монтажниктер, құрылыс кәсіптік мамандар.

Ақырғы жылдарға қалада еңбек нарығында жұмыс күшінің ұсынысын арттырды. Бір бос орынға 3 жұмыссыздар алды.

Әлеуметтік жұмыс орындарына, мүгедектер, зейнеткерлік жастағы әйелдерге, жастарға және тұрғындардың нысаналы топтарындағы жұмыссыздарға тұрақты сұраным сақталды.

2012 жылы 6065 жұмыс орындары құрылды бұл 2010 жылы 11,6 % көп. 2012 жылы қоғамдық жұмыстарға бағытталған жұмыссыздар саны 1263 адамды құрады. 2012 жылы әлеуметтік жұмыс орындарына 1079 жұмыссыздар, оның ішінде Жол картасы аясында 1857, Жұмыспен қамтамасыз ету бағдарламасы – 921. Жастар іс тәжірібиесіне 2012 жылы 677 адам, Жол картасы аясында 552, Жұмыспен қамтамасыз ету бағдарламасы – 121. 2012 жылы кәсіптік және қайта даярлауға 2008, оның ішінде Жұмыспен қамтамасыз ету бағдарламасы – 1520 адам.

2012 жылы жұмыспен қамтамасыз ету бөліміне жолданғандар 78 %, в 2010 жылы – 79,6 % құрады.

2012 жылы жұмыспен қамту органдарына жолданғандарды жұмсықа орналстыру деңгейі 78 %, 2010 жылы – 79,6 % құрады.

Нысаналы топтарға жатқызылған жұмыссыздарға жұмыспен қолдау көрсетудің негізгі бағыттары оның ішінде оралмандарға: еңбек нарығы бойынша ақпараттық базаны дамыту, жұмысқа орналастыру бойынша тұрғындарды ақпараттандыру, әлеуметтік қорғаныстың формаларын дамыту, жұмысқа орналстыруға қолдау көрсету әлеуметтік қорғаныстың белсенді формаларын дамыту, кәсіптілік оқыту, жұмыссыздарды қайта оқыту, қоғамдық жұмыстар, әлеуметтік жұмыстарға жолдау, жастар тәжірібиесі.

Ұйымдардың және кәсіпорындардың құқықтық және әлеуметтік қолдау маұқсатында жұмысшылардың еңбек құқығын және кепілділігін қамтамасыз етуде ұжымдық келісім-шарттар мен меморандумдар жасау бойынша жұмыстар жүргізіледі. 2012 жылы ұжымдық келісім шарттармен қамту 88,2 %, жұмысшылардың еңбек құқығын жіне кепілділігін сақтауға ірі және орта кәсіпорындармен, ірі және орта бизнестің 296 меморандумдар жасалды.

қысқартылды және 2012 жылға 1710 адам (25 сурет).

2010 мен 2012 жылдар аралығында тұрғындардың күн көрісінің ең төменгі минимумы 13516 тен 17220 теңгені құрады.

Қалыптасқан экономикалық жағдайға байланысты 2012 жылы 2010 жылмен салыстырғанда атаулы әлеуметтік көмек алушылар 13 % және 492 адамды құрады. Атаулы мемлекеттік әлеуметтік көмекті алушылардың 18 жасқа дейінгі балаларға мемлекеттік көмек 53,4 % құрайды. Көрсетілген аралықта 18 жасқа дейінгі балаларға мемлекеттік көмекті алушылар саны 11 % құрады және 536 баланы құрады. Мемлекеттік атаулы көмектің ортаайлық мөлшері 7 %, 18 жасқа дейінгі мемлекеттік көмек 4 % құрады. 2010 жыл мен 2012 жылы аталған көмектің түрлерімен 3173 адам, төлемдер сомасы 46,9 млн. теңге. Тұрғындардың еңбекке жарамды бөлігінің жеке меншік салмағы 2012 жылы 2009 жылмен салыстырғанда 41,7 % құрады. Аз қамтылған отбасыларға қолдау болып тұрғын үй көмегін төлеу болып саналады. Тұрғын үй көмегін алушылардың негізгі контингенті зейнеткерлер – 79,2 %. 2012 жылы тұрғын үй көмегі 13,4 млн. теңге сомаға 938 отбасыға төленді. 2012 жылы төленген тұрғын үй көмегенің орта мөлшері 2010 жылмен салыстырғанда 3 % ұлғайтылды және 1217 теңгені құрады. Ай сайын ҰОТС мүгедектері және ҰОС қатысушыларына коммуналдық қызметті төлеуге өтемақы 5 және 2 мың теңге көлемінде төленеді.

Тұрақты негізде ҰОС қатысушылары, ҰОС мүгедектеріне оларға теңестірілген көп балалы аналарға, аз қамтылған азаматтарға мүгедек балаларға, ауылдық төңіректерде тұратын әлеуметтік сала мамандарына, материалдық көмектер көрсетіледі. Барлығы 2010-2012 жылдарға оларға әлеуметтік көмек 629,1 млн. теңге соммасында көрсетілді.

2010-2012 жыларға қалалық аумақтарды ұстауға 376,5 млн. теңгені құрады.

Қалада тұрғындарды әлеуметтік қызмет көрсету орталығы «Үлбі» жұмыс жасайды, онда 857 қарттар және мүгедектер сонымен қатар, дамуындағы шектеуліктер бар балалар – 160 тұр.

2010-2012 жылдарға сайын аумақтық орталықты ұстауға 376,5 млн. теңге.

Жыл сайын «Уба» санаториларына Республика және облыс алдында қызметеріне 1362 зейнеткерлер алатын тыл жұмысшыларына, көп балалы аналарға, жасы бойынша зейнеткерлер.

2010 мен 2012 жылдары 461 мүгедектерге гигеналық 53,6 млн. теңге сомаға қаражаттар бөлінді, мүгедектер қатты тіл мамандарының қызметін 60 алды, еңбекақы төлеміне 13,4 млн. теңге шықты, жеке көмекті алуға қиналғанғандар 1 топтағы 60 мүгедектер еңбекақы төлеміне 27,4 млн.теңге шығындалды.

1. 
   төлемдер өсімінің орта мөлшері 1,3 есеге жеке атаулы көмекті нығайтуда
   

2. 
   кедейшіліктің төмен шегінен тұрғындардан үлесті төмендету 2 %-дан
   

3. 
   жұмыссыздық деңгейі 0,2 пайыздық пунктіге төмендеі және 8,1 %
   

4. 
   Әлеуметтік серіктестік жүйені дамыту, қала әкімідігімен үш жақты
   

5. 
   Экономиканың нақты секторын дамытумен экономикаға Жол картасы
   

1. 
   жәрдемақыны алушылар санының ұлғайтылуы;
   
2. 
   қаланың еңбек нарығына білікті жұмыс күшінің жоқтығы, жоғары
   

3. 
   еңбек нарығының бос жұмыс күші жаңа жұмыс орындарының жаңа
   

4. 
   еңбек нарығында жұмыс күшінің ұсынысы мен сұраныстың дәрігер,
   

5. 
   Экономиканың қажеттілігінде басқа мамандарға қажеттілікті анықтау
   

6. 
   Жұмыспен қамту саласында пәрменді бағдарламалардың қысқа мерзімді
   

1. 
   жұмыссыздықтың белсенді формаларын қолдану: тұрақты және уақытша
   

2. 
   тұрғындардың нақты өсімі;
   
3. 
   әлеуметтік сала қызметтерінде НПО қызметінің белсендірілуі;
   
4. 
   азаматтарға жұмыс істеуге қолдау көрсету мен оларды жаңа мамандықтар
   

5. 
   төленетін қоғамдық жұмыстардың тәсілдері мен формаларын жетілдіру
   

6. 
   жұмыс берушіге ұсынылатын, талаптар және еңбек нарығының
   

7. 
   тұрғындарға жұмыспен қамту қолдау көрсетуге мемлекеттік белсенді
   

8. 
   жұмыссыздықты қысқарту мен жаңа жұмыс орындарын құру;
   
9. 
   жұмыссыздардың кәсіпкерлік ынталандыру.
   

1. 
   мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекті алушылардың бастамасын қарау
   

2. 
   мемлекеттік сектор және кәсіпорындарда бос жұмыс орындарын
   

Мәдениет және тілдерді дамытудың қызметі соңғы жылдарда оңды беталысына ие болды тек қана қаржыландырылуда сонымен қатар мәдени қызметтің сапасын арттырды. Аяққы 3 жылда қаланың мәдени саласын қаржыландыру 1,1 есеге өсті, мемлекеттік мәдени желісі 6 % (16 кесте).

Өскемен қаласында 2010 мен 2012 жылдар аралығында Өскемен қаласында 717 Халықаралық әйелдер күні, Наурыз, Қазақстанның бірлік күні, ҰОҚ Жеңіс күні, ҚР Конституциясы, қР Астана күні, Өскемен қаласының күні, Тәуелсіздік күні жаңа жылдық шаралар мерекелеуге байланысты қоғамдық саяси және мәдени шаралар өткізуге дайындық бойынша көп жұмыстар атқарылды. 2012 жылдан ҚР Бірінші Президент күні мерекеленеді. Кәсіпорындар, мекемелер, ветеринарлық ұйымдар, ЖӨӨБК қатысуымен көркем қолөнершілердің қатысуымен қалалық байқаулар өтеді, онда көркем қолөнершілердің 25 ұжымы қатысады. Әр жыл сайын қалалық жас таланттарды анықтауға «Радуга талантов», «Мен-талантпын», «Өскемен қаласының Фабрика жұлдызы», «Звезда танцпола», «Арбат феставаль» патриоттық, солдат әндері өткізілді.

Кеңе қоғамдық резонансқа ие болған, қоғамдық маңызды мәдени-бұқаралық шаралар Қазақстанның, Қытай мен Монғолия «Шығыс шынары» ақындарының қатысуымен халықаралық ақындар фестивалі, «Алтын Алтай» қазақстанның шеберлері, Халықаралық Бал фестивалі онда шет алыс елдерден 17 өкілдер қатысты. «Құс жолы» Азия Халықаралық би тобы, АҚШ тан Шамарр Ален энд андердогс.

2010 жылмен салыстырғанда мәдени мекемелердің материалдық-техникалық базасмы жақсартылды. Ағымдағы жылы 49 947 515 мың теңге құнымен жаңа дыбыс жазу студяи алынды оның ашылуы 2011 жылғы 29 тамыз айында өтті.

Қалалық кітапханалардың кітап қорлары 254942 дананы 52543,0 мың . теңге сомада және 84 компьютерлер және 40 бірлікті көп шығарушы техникалар 8388,0 мың теңге сомаға ( 16 кесте).

16 кесте.

	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2012 жыл 2010 жылға %
Кітапхана кітаптарының ауыстырлуы (мың. тенге)	3915,4	4291,1	4455,1	113,8
Келушілер (чел)	307932	315573	312254	101,4
Бұқаралық іс шаралар	802	943	809	100,9

Әр жыл сайын қалалық кітапханалар 50 мыңнан астам оқушыларға қызмет көрсетеді, 1,5 мың қоғамдық-саяси және мәдени-бұқаралық шараларды өткізеді олардың 70 % балалар үшін жасалады. Қалалық кітапхана жүйесінде 20 оқу клубтары және әр түрлі бағыттағы балалар, жастар және жасөспірімдер үшін жұмыс жасайды. Кітапхана жұмыстарының маңыздысы жобалық қызметер болып саналады. Ақырғы үш жылда «Лучик надежды» жобасы аясында көп жұмыстар атқарылды, ол «БОТА» Қоғамдық қормен қаржыландырылады. Жоба № 6, 7, 9, 10, 11 және Орталық кітапханамен базасының негізінде ашылды. Жобаның мақсаты аса мұқтаж балалар үшін ақпараттық-демалыс орталықтары негізінде кітапхана құрылды.

Орталық қалалық кітапхана – Қазақстанда бірінші және жалғыз «Виртуалды анықтама» қатысуышысында интернет арқылы кітапхана мамандарымен сұраулар орындалады (19 кесте).

17 кесте.

	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2012 жыл 2010 жылға %
Анықтаманы беру	9750	16903	16972	174,1
Виртуалды анықтамалар	462	261	166	36

Ақпараттық және компьютерлік технологиялардың дамыту барлық кітапханалық үрдістерді автоматтандыруды қамтамасыз етеді. ИРБИС автоматтандырылған бағдарламаны енгізу және онымен электрондық катологтарды іздестіру кітапхананың барлық ресурстарынан ақпаратты табуға мүмкіндік береді. Орыс және қазақ тілдерінде 145 402 құрайды. Электронды каталогтар www.kitaphana.kz сайтқа тарих, экономика, әлеуметтік саланың ақпараттары шығарылады. Күніне сайтты 400 виртуалды пайдаланушылар кіреді.

2012 жылы Googl Analytics мәліметі бойынша сайтты – 2 169 758 келді, қаралғаны – 3 159 015 беттер.

2010 жылыдң қаңтар айынан «Web-ирбис - 64» бағдарламасы қосылды, ОКЖ электрондық каталаогы кітапхананыі сайтына шығарлды. Сайтттың басты бетінде ОКЖ электрондық каталогына сілтемемен белгі. 2012 жылы 4719 пайдаланушылар тіркелді.

Қаланың кітапханалық жүйесі Халықаралық ассоциациясының қолданушылары және әзірлеушілерге электрондық кітапханалар және жаңа ақпараттық технологиялар, Өңірлік бағдарламаларда және Республикалық консорциумдарда көрсетеді.

Ең көп жаңа технологияларды енгізуге және кітапахана біліктіліктерін арттыруға көңіл бөлінеді. Жыл сайын 5 тен 8 адамға дейін кітаханашылар халықаралық конференцияларға барады. Жыл сайын кітапхана бойынша ең үздік маман» және «Ең үздік жыл кітапхана» конкурстары өтуде.

Қаланың ОКЖ негізгі кітапхана маркетингтерін енгізу бойынша жұмыстарды жалғастырады. Кітапхана жергілікті өзін-өзі басқару комитеттерімен, оқу орындарымен, мәдениет мекемелерімен, қоғамдық ұйымдар, қаланың телеканалдарымен және баспамен өзара қызмет етеді.
Саланың даму жағдайына SWOT қорытындылар:

Мықты жақтар:

1. 
   өзгеріссіз орындар санында мәдениет нысандарының қатысу деңгейінің
   

2. 
   мәдениет нысандарымен халықтың қызметпен қамтамсыз етілуі.
   

1. 
   кітапханалар үшін типтік ғимаратар мен жеткіліксіз қамтылуы;
   
2. 
   Сол жағалау шағын ауданында бұқаралық кітапханалардың жоқтығы;
   
3. 
   жөндеуді жүргізуге жеткіліксіз қаржыландыру;
   
4. 
   мәдениет мекемесінің жеткіліксіз материалдық базасы;
   
5. 
   мемлекеттік меншіктегі Мәдениет Сарайының жоқтығы;
   

1. 
   әлеуметтік-әлсіз топтар үшін тегін қызмет көрсету.
   
2. 
   өз мекемелер базасында костюмдерді тігу және басқа халықтық
   

3. 
   өз жеке студиясы негізінде сапалы жазу.
   

1. 
   мемлекеттік емес мәдениет мекемелер санын қысқарту
   
2. 
   мәдени мекемелер қызметінің орта құнын ұлғайту.
   

Тіл саясаты саласында қалада дамуы сәйкестікке, мемлекеттік тіл саясатын ақпаратты тиімді қолдау, қоғамдылық тұрақтылықты және ұлтаралық келісімді бекіту.

Өскемен қаласында тұрғындарының кейбір санаттары мен мемлекеттік қызметкерлерді оқыту мақсатында мемлекеттік тілді оқыту бойынша орталық қызмет етеді. Орталықта мемлекеттік тілді қала әкімінің аппараты мен әкімдіктің дербес бөлімдердің 82 тыңдаушылар оқиды. Тұрғындарға «Шығыс Қазақстанның тілдер мәдениеті және тілді жаңарту мектебі» мемлекеттік тілді оқытады онда 140 тыңдаушылармен 7 топ қызмет атқарады.

500 тыңдаушыларды қамтумен мемлекеттік емес орталықтар 7 топ қала бойынша мемлекеттік тілді оқытуды жүзеге асырады.

Қазақстан халқының Ассамблеясының ХV сессиясына сәйкес қаланың 45 жалпы білім беру мектептерінің негізінде 1206 ересек тыңдаушылармен 118 үйірмелер ұйымдастырылды. .

36 мектепке дейінгі ұйымдар олардың ішінде қазақ тілін оқытумен 1207 контингентімен 4 бала бақшалар, 4176 балалар контингентімен 19 бала бақшалар орыс тілін оқытумен. 1050 балалармен 42 топтар әрекетпен қазақ тілін оқытумен 32 мектепке дейінгі шағын-орталықтар, 47 топтар орыс тілінде оқытумен 1160 балалы. Барлығы шағын орталықтарда 11014 балалар олардың ішінде қазақ тілінде – 3574 (32,4%), орыс тілінде - 7440 (67,5 %) құрады.

8 қазақ тілін оқытумен және 15 араласқан мектептерде 9623 балалар мемлекеттік тілде 61 % құрайды.

Бүгінгі күнде жалпы облыс бойынша жоғарғы оқу орындарын және мектептерде мемлекеттік тілді оқыту бойынша үйірме мемлекеттік тілді оқыту үрдісіне 140 тыңдаушылар тартылды.

Шығыс Қазақстан облысының мемлекеттік тілді оқыту орталығының сапасын артыру мақсатында С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті оқытушылармен әзірленіп және бекітілген: ересектерге оқулықтар, I-деңгейлі оқытулы электрондық құжат, салалар бойынша сөздіктер (қаржы, мәдениет, спорт, таможня, кәсіпкерлік және өнеркәсіп, автомобиль жолдары) үйірме басшыларына кітаптар, курстағылар үшін жұмыс дәптерлері.

Мемлекеттік саясат бойынша ақпараттық рольді орындайтын қала әкімінің сайты әрекет етеді.

2011-2020 жылдарға мемлекеттік тілді дамыту мен функцияландыру бағдарламасын жүзеге асыру қоғамдық өмірде мемлекеттік тілдің рөлін арттыруға мүмкіндік береді. Халықтың барлық санатын мемлекеттік тіл мен басқа тілдерге, оқытудың жаңа әдістемесіне оқытуды ұйымдастыру оның сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Мемлекеттік тілді қолданудың саласын кеңейтудің бірі телерадио каналдары мен баспа материалдарын жариялауды ұлғайту қажет. Қоғамның консолидациясы мен ұлтаралық тұрақтылықты ары қарай бекіту қоғамдық – саяси шаралар мен мәдени-бұқаралық шаралар өткізілетін болады.

Тіл саясаты бойынша әлеуметтік және аналитиалық зерттеулерді өткізу тіл үрдістерін тиімді бақылауға мүмкіндік береді.

Іс-жүргізудің жалпы көлемінде мемлекеттік органдардың мемлекеттік тілде іс-қағаздар жүргізудің меншік үлесіне мониторинг өткізу мен 90 % дейін бұл көрсеткішті жеткізу мемлекеттік тілде барлывқ құжаттардың меншік үлесін арттыруға әрекет етеді.

Бірақ қол жеткізген қорытындыларға қарап қоғамдық өмірдің барлық салаларында мемлекеттік тілдің потенциалын жүзеге асыру деңгейі әлі жеткіліксіз. Қызмет көрсету саласындағы қызметтік функцияларды жүзеге асырудағы деңгейде мемлекеттік тілді білетін мамандар жеткіліксіз. Мемлекеттік тілді оқытумен мектепке дейінгі мекемелерде мектептерде қажеттілік бар. Мемлекеттік тілді меңгеру бойынша үйірме, орталықтар, ұлғайту желілері бар.

Қалада өңірдің барлық негізгі салаларында тіл құрылысын тереңдету үшін мәселелер пайда болды. Бұл ұйымдар және қоғамның мақсатқа бағытталған мемлекеттік органдардың қортындысы. Тіл құрылысының оңды үрдісі қаланың әлеуметтік маңызды аспектілерінің бірі қоғамда азаматтық келісімді жинақтауға мүмкінідк береді.

Оңтайлы функционалдық лингвистикалық кеңістікті құру бойынша мемлекеттік органдардың қызметі бір ретпен өтті.

Біріншіден жаңа этапта қала тілдерді дамыту саласында жаңа амалдарды қажет етеді. Бірінші кезекте қала тұрғындарының ұлттар алдында бірыңғай стратегиялық міндеттер негізінде консолидация құру қажет.

Екіншіден барлық қоғамдық салада бәсекелестікті арттырудың салдарынан дүниежүзілік саяси-экономикалық жүйеде Қазақстанның ролінің өзгеруі.

Қолданыстағы заңнамаға сәйкес қоғамдық өмірдегі мемлекеттік тілмен бірге ресми орыс тілі қолданылады. Орыс тілінің жалпы мәдениеттілік деңгейі артылады. Сонымен ағылшын тілін үйренуге шарттар құрылуда. Сонымен ағылшын тілін оқытуға жағдайлар жасалады. 240 тыңдаушылармен 12 топ «Возрождение» демалыс мектебінде Әділет Департаментінде 13 адам ағылышын тілін меңгереді.

Этно мәдени ұйымдарда ана тілі және басқа тілдерді білуге үйірмелер құрылған. 2011 жылы 920 тыңдаушылардан ана тілін оқитын 555 топтар бар. 2012 жылы 950 тыңдаушылар 59 топтар бар.

2010 жылдары қаржыландыру көздерінің көлемі – 6,4 млн.теңге, 2011 жылы – 6,4 млн.теңге, 2012 жылы – 8,5 млн. теңгені құрады.
Саланың даму жағдайына SWOT қорытындылар:
Мықты жақтары:

1. 
   Шығыс Қазақстан облысы халықтарының тілдерді және мемлекеттік тілді
   

2. 
   Мемлекеттік тілді оқытуды қамтамасыз ету бойынша әдістемелік жүйелер
   

3. 
   Мемлекеттік тілді меңгеру бойынша жаңа ақпараттық технологияларда енгізу және құру қамтамасыз етілген.
   
4. 
   Мемлекеттік тілді іс-қағаздарын жүргізуде үрдістер белсенді жүргізілуде.
   

1. 
   Мемлекеттік тілді меңгеру бойынша бірыңғай стандарттар жоқ. Тіл саласының нормативтік-құқықтық заңнамасының жеткіліксіздігі.
   

1. 
   Қазақстанның ұлттық бірлігінің және рухани фактор ретінде мемлекеттік тілді ролі;
   
2. 
   тілдің көп салалалығын сақтауда әлеуметтік-коммуникативтік кеңістікті мемлекеттік тілді енгізу;
   
3. 
   Қазақстандықтардың лингвистикалық капиталын дамыту.
   

1. 
   Мемлекеттік тілді қолдану саласында құқықтық орындардың бары;
   
2. 
   Қала тұрғындарының тіл мәдениетінің төмендеу мүмкіндігі
   

Өскемен қаласының дене шынықтыру және спорт бөлімдерімен қалада спорттың 56 түрлері таратылады спорттың 30 түрлеріне: біріншіліктер, чемпионаттар, қала кубоктары, спартакиадалар, қалалық мерекелер, фестивальдар, акциялар, облыстық, республикалық және халықаралық жарыстарда қатысу.

Спорт және дене шынықтырумен айналысу үшін 414 спорт имараттар оның ішінде: 1 Спорт сарайы; 4 стадиондар, 4 спорттық кешендер, 10 суға жүзу бассейндері; 84 спортық залдар; 10 теннистік корттар, 19 хоккейлі коробкалар, 2 жүзгіш базалар, 1 атыс орындары, 10 бильярд клубтары.

Өскемен қаласының тұрғындардың орта санынан 321,2 мың адамды құрайтын, спортпен 67,6 мың. адам немесе 20,8 %. (18 кесте).

2012 жылы дене шынықтыру және спортпен айналысатындар саны жеке сипаттағы фитнес орталықтарының ұлғайту есебінен, спорттық секциялар мен жас өспірімдер клубтарының (ЖБК) ұлғайту есебінен өсті. 2012 жылы Шығыс ауылында БЖК ашылды. Пайдалануға Тимирязев, 177 мен Сәтпаев 26/1 маңында орналасқан 2 хоккейлі модульдер берілді.

Спорт бөлімінің ең негізгі бағыттарының бірі мүгедектер арасында спорттық шаралар өткізу. 2010 жылдың басынан олар үшін боулинг, шағын футболудар, «Веселые старты» өткізілді; мүгедектердің қатысуымен «Спешиал Олимпикс»; шахмат бойынша біріншілік, тоғыз құмалақ, көру бойынша мүгедектердің қатысуымен шашка, жеңіл атлетика бойынша шашка, шаңғы онкалары бойынша жарыстарға 144 адам қатысты.

Студенттік лига аясында ЖОО мен ООМ студенттерінің волейбол, шағын-футбол, оған 400 ден астам студенттер қатысты.

Қаланың жалпы білім беру мектептері арасында спорттық-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру шаралар өткізіледі. Шаңғы техникасы бойынша қала мектептерінде қысқы VІІІ ашық чемпионат өткізілді, 620 оқушы қатысумен ҰОС Жеңісінің 65 жылдығына арналған қаланың жасөсіпірмдер клубтары арасында VІІІ спартакиада өткізілді.

Қаланың жалпы білім беру мектептерінде 177 секциялар жұмсы жасайды. 2 ЖОО мен АОО шаңғы жарыстары бойынша жұмыс жасайды. 38 қорабтарда жасанды төсем мен хоккейлі қорабтарға білім беру бөліміне мұғалімдер-ұйымдастырушылар бекітілді.

Спорттық-бұқаралық шараларға қатысатын тұрғындарды қамту жоспардан тыс бұқараларық шараларға қатысу есебінен: Аблакетка тауына шығу, спорттың әр түрінен қаланың жалпы білім беру мектептерінде оқушылардың ата-аналары арасында, МОО арасында спартакида. Хоккейлі модульдерді ашуға байланысты «жұлдызша» хоккей бойынша шаралар өткізілуде. 2012 жылға спорт бөлімімен 204- спорттық-бұқаралық шаралар мен дене шынықтыру-сауыөқтыру шаралар, 2011 жылы 192 спорттық-бұқаралық шаралар оның ішінде Өскемен қаласының біріншілігі – 41, қала чемпионаты – 30, қалалық турнирлер – 29, Қала кубогы – 2, спартакиада – 26, фестивальдар – 2, жеңілатлетикалық жүгірістер – 2, лига – 2, бұқаралық шаралар –33, фестивальдер – 2 өткізілді. Мемлекеттік –жеке серіктестік аясында және өзара ынтымақтастық Шығыс Қзақстан облысы мен «Қазақмыс» Корпорациясы» «Восток» стадионына қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді.

Сонымен спортпен айналысатындарды ұлғайту және массалық спортты дамытуда жеткілікті спорттық секциялар және спорттың түрлері бойынша клубтар өткізілді.

1. 
   Спорт және дене шынықтырумен айналысатындардың саны 6 %
   

2. 
   спорттық нысандар саны ұлғайтылды.
   

1. 
   спорттық инфрақұрылымдар және материалдық-техникалық базалар әлсіз
   

2. 
   спорттық қондырғылардың жетіспеушілігі, ұйымдарда спорттық
   

3. 
   техникалық пайдалну бойынша және жетілдірілген нормативтерге
   

4. 
   бұқаралық және балалар-жастық спорттың түрлерін дамыту.
   

1. 
   дене шынықтыру және спортпен айналысу үшін мүмкіндіктер құру
   

Қауіптер:

1) дене шынықтыру және спорт саласында білікті кадрлардың жоқтығы;

2) облыстың және басқа қалалардың құрама командалардың құрамына

жоғарғы сыныпты спортшылардың кетуі.

2.2.2.6 Ішкі саясат

Қала әкімдігінің негізінде консультативтік-кеңестік орган жұмыс жасайды – Ақсақалдар кеңесі, Ардагерлер кеңесі, отбасылық демографиялық және айелдер істер бойынша комиссия, Қоғамдық кеңес, Жастар істері бойынша Үйлестіру кеңесі, ҮЕҰ өзара әрекеттесу бойынша кеңес, сонымен, діни бірлестіктер байланысы бойынша кеңес. Әр тоқсан сайын отырыс өткізіледі онда өзекті мәселелер және проблемалар қаралады.

2010 мен 2012 жылдар аралығында 4 мыңнан аса кездесулер өтті, оның ішінде 2012 жылы АНТ тобының мүшелерімен 900 астам кездесулер, қала тұрғындарының 65 % қамтылды.

Қаланың аумағында барлығы 22 этномәдени бірлестіктер әрекет етуде, ШҚ Облыстық халықтар үйінің негізінде әрекет ететін, олардың басты мақсаты әр түрлі этностардың тілді дамыту мен сақтау, әсіресе өсіп келе жатқан буындар үшін қажет.

2010 жылдан олардың біріккен жұмыстары – этноауыл, онда этномәдени бірлестіктің өкілдері өздерінің халықтық салтарын ұсынды.

Әр түрлі этностардың тілдерін оқу мен сақтауда «Возрождение» мектебіне көңіл бөлінген, онда жастар ана тілін оқуға мүмкіндіктері бар.

Қалада 5 діни конфессияларды ұсынатын 24 діни бірлестіктер жұмысын атқарады. Олардың өкілдері қаланың қоғамдықсаяси өміріне белсене атсалысады, жергілікті атқару органдарымен тығыз байланыста.

Құқық бұзушылық, ішімдік және есірткімен күреске ерекше көңіл бөлінеді. Жас буынның рухани тәрбиесі демалыс мектептері негізінде өткізіледі.

Қалада 300 аса коммерциялық емес ұйымдар тіркелген олардың 96 белсенді жұмыс жасайды (олардың жастар саясатында – 41, гендерлік тепе-теңдік саясатты іске асыру саласында– 4, СӨС насихаттау мен шектеулі мүмкіндіктері бар тұлғаларға көмек – 22, ардагерлер – 4, салалы – 5 және басқа) тұрғындардың жеке топтарындағы әлеуметтік мәселені шешіп, қоғамның демократизациялау үрдісінде азаматарды тартуға мүмкіндік етеді.

«Поколение» ҚҰ белсенді жұымстар өткізіледі. Өскемен қаласының әкімі жанында жұмыс тобы құрылды онда экология, бірінші қажетті тауарларға баға, тауар және қызметтің сапасына өзекті мәселелер көтеріледі. Бағаға мониторингінің жүргізу үшін жұмыс тобының бастамасымен «халықтық бақылау» жұмыс тобы құрылды.

Қалалық ақсақалдар кеңесі, сонымен қатар «Ауғанстандағы соғыс ардагерлік Өскемен ұйымы» ҚБ. Олар жас буындарға патриоттық тәрбиені, межэтникалық және межконфессиялық салада тұрақтылықты қолауға біздің қоғамымызда бірлік пен өзара түсіністікті, үлкен ақпараттық насихаттық жұмыстарды өткізеді. Ай сайын әскери-патриоттық кездесулер мен қала мектептерініңң жалпы білім беру базасында өткізеді.

Өскемен қаласында 7 облыстық және 2 қалалық филиалық партиялар, олардың ең көбі «Нұр отан» ХДП 13 001 адам. Барлығымен конструктивтік сұхбаттар жүргізілген. Саяси партиялардың басшылары қалалық ақпараттық-насихаттау топтардың мүшелері болып саналады.

Негізгі бағыттардың бірі жастар саясатын іске асыру болып табылады. Өскемен қаласында жастардың жалпы саны – 320 600 мың адам, олардың ішіндегі жастар – 88 170 адам немесе 27,5 %.

Қалада 5 бастапқы кәсіптік білім беру қызмет атқарады, онда 1 860 адам оқытылады. 6 жоғары оқу орындары әрекет етеді, оның ішінде мемлекеттік – 2, және колледждердің – 20.

Ішкі саясаттың негізгі басымдылығының бірі: мемлекеттік қалада қоғамдық саяси жағдайдың тұрақтылығын ұстау, әлеуметтік кедергілерді ескерту және анықтау, азаматтардың өмірмен қызмет ету шарттарын жақсарту бойынша қолданылатын шаралар және мемлекеттік биліктің қызметі туралы халықты хабарландыру.

Жұмыстың басты бағыты идеологиялық жұмыстар және формаларды жетілдіру болып саналады.

Мемлекеттің демократиялық моделін бекітуде негізгі міндеттердің бірі ақпараттық-насихаттау жұмыстары болып саналады. Бұл бағыттағы негізгі міндеттер ақпарттық-саяси технологияларды тұрғындардың нысаналы топтарына саяси белсенділіктің басымдылығы дәлелденеді.

Жасалған жұмыстар, азаматтық институттың өкілдерімен сұхбаттың арқасында қалада саяси-қоғамдық жағдай тұрақты сипатталады.

Конфессияаралық сұхбатты дамыту бойынша тығыз ынтымақтастық, өзара қарым қатынасы және әр түрлі діни өкілдермен толеранттықтың құрылды.

Ең көп жұмыс Қазақстан халқына Ел басының жолдауын түсіндіру бойынша жұмыстар іске асырылады. Ақпарттық-насихаттық топтар жұмыс жасайды. Бірінші кезекте бұл жұмыстар азаматтық қоғамдық институтпен өзара әрекеттесуге бағытталған.

Азаматтық қоғамды дамыту демократиялық, құқықтық және әлеуметтік мемлекетті құру үшін маңызды шарт болып табылады. Қоғамдық үрдіс, демократиялық даму, экономикалық көтерім қоғамның барлық саласында маңызды.

Азаматтық қоғамның негізгі тұжырымдамалары идеологиялық және саяси, мемлекеттік және қоғамдық институттардың бөлінуі. Саяси, қоғамдық, кәсіптік бірлестікті құруға елімізде азаматтардың құқықтары қорғалады.

Этникалық және конфессияаралық келісімді ұлғайтудың ары қарайғы бекіту азматтық қоғамның институттарымен байланысты:

Өскемен қаласында 5 ден аса ұлттардың өкілдері тұрады. Олардың барлығы түсіністікпен қолдауды алды. Қазақстан олар үшін екінші отандары болды.

Қала аумағында дарынды жастарды қолдау мақсатында «Студенттік көктем» «Мен Қазақстанның патриоты» шаралар өткізіледі, жастар флеш-мобы, дискотеклар, акциялар оған жас коллективтер, студенттік және жастардың өкілдері қатысады.

2012 жылға қала әкімдігімен жастар және жастар ұйымдарымен бірлестіктер және қозғалыстармен 700 аса шаралар өткізілді.

Жастар ортасында азамататық және қазақстандық патриотты дамыту бойынша 12 дөңгелеу үстелдер, 14 көрмелер, барлық ОКЖ филиалдары мен мектептерінде ашық сабақтар, 6 сұхбат, 9 клубтар отырысы, 4 семинарлар, 2 тренингтер, барлығы 137 шара 12 мың адамды қамтумен өткізілді.

Жастар саясатының бағыттарының ұлғаюына байланысты жастардың белсенділігі өседі. «Жасыл Жапырақ», «Жасыл Ел» бағдарламасы студенттік құрылысы және еңбек жастар отряды және басқалар. Шаралар саны ұлғайтылды олардың бастамашылары болып студенттік жастар, сонымен қаланың өнеркәсіптік кәсіпорындарында жұмыс жасайтын жастар болды.

2012 жылдың аяғында жастар орталығы ашылды, жұмысқа орналастыру мен демалысты ұйымдастыру, жастар бастамалары мен ұйымдарды, олар бойынша 300 адам кездесті.

Жастар орталығы өз қызметін қаланың 7 өнеркәсіптік кәсіпорындарында 20 мың жас адамдарды тартумен қамтиды.

Қылмыстық және құқықбұзушылықты алдын алу бойынша сонымен шылым шегу, алкоголь және есірткіге тәуелділік, СӨС насихаттау бойынша 77 шаралар оларға 5 мыңнан аса адам қатысты.

Саланың даму жағдайына SWOT қорытындылар:

Мықты жақтары:

1. 
   қоғамдық-саяси жағдайларға, саяси партиялардың қызметіне, азаматтық
   

2. 
   алдын-алу шараларды қабылдау үшін социологиялық орталықтарды құру
   

3. 
   орыс және қазақ тілдерінде «Өскемен» газеті шығарылады, азаматтық
   

1. 
   ИПГ мүшелерінің төмен дайындылығы және ақпараттық
   

2. 
   ҮЕҰ әлеуметтік жобалары және әлеуметтік қызметтік тапсырыстар
   

1. 
   Қоғамдық саяси жағдайларды болдырмауда алдын-ала шараларды
   

1. 
   шет және жақын елдердің ақпараттық өнімінің әсерінен, сонымен қатар
   

Қалада оперативтік жағдай қиын болып сиаптталады.

2012 жылдың қорытындысында қала тұрғындарының 10 мың адамдарына қылмыстық 316,2 2011 жылы – 261,4, 2010 жылы – 217,8 қылмыстықты, 3 жылда – 45,2 % өсті. .

Облыс бойынша барлық тіркелген қылмыстардың 40% Өскемен қаласына келеді.

Криминалдық жағдайды сауықтандыру және тұрақтандыру мақсатында қаланың ішкі істер басқармасымен басқару шешімдер қабылданған. Оларды жүзеге асыру тіркелген қылмстықтың санын төмендеуде оңды динамиканы берді.

2012 жылы 2010 жылмен салыстырғанда 49,0 % қылмыстықтың саны ұлғайтылды, (2010 ж 6853, 2011 ж 8495, мен 2012 жылы 10213) оның ішінде жалпы қылмыстық түрлері бойынша 4,1% (2010 ж 4580, 2012 1988) 2009 ж 6016 қылмыстықты) төменделді. ( 26 сур).

Қылмыстың ауыр түрі 17,7 % аз (2010 ж 985 тен 2012 ж 811), ерекше ауыр 23,1 % (2010 ж 328, 2012 ж 252), оның ішінде қасақана қылмыстар 34,3 %, (2010 ж 251, 2012 ж 165).

Бұрын сотталғандармен жасалған қылмстықтың саны 12,2 % (2010 ж 182, 2012 ж 160), жасөспірімдермен 6,1 % (2010 ж 2320, 2012 ж 2178).

2009 жылы аталған қылмыстықтың түрін ашу – 37,4%.

Қоғамдық орындарда жасалатын, соның ішінде көшелерде, қоғамдық тәртіп жағдайының және қоғамдық қауіпсіздік болып саналатын индикаторлар сақталуда. 2012 жылы қаланың көшелеріне 1571 қылмыс, олардың жеке меншік салмағы – 15,8 %, 2010 жылы – 899 қылмысты, үлес салмағы – 13,8 % құрады.

Оперативтік жедел талдауларлар көрсеткендей қылмыстық тексерістер жағдайы көрсеткендей қоғамдық және құқытық тәртіпті қамтамасыз ету жүйесінің жетілдіруі пайда болды.

«Қауіпті аула» Бағдарламасы бойынша видео байқау жүйесін ары қарай дамытуды талап етеді. Аталған Бағдарлама дене зақымын келтіру, ұрлық, тонаушылық, тұрғын үйлердің аулаларында өткізілетін көшелік қылмстықтың тиімділігін арттыруды қамтамасыз етеді. Қылмыскерлер полицей патрульдер тұрған ашық көшелерден қашады.

Патрульды-постық қызметті бекіту, автопатрульдер санын ұлғайту, жылжымалы және стационарлы поция пунктері, оларды бірыңғай компьютерлі техникаға қосумен бекіту қажет.

Жасөспірімдер қылымысы 2010 жылы 473 тен 2012 жылы 500 қылмысқа дейін немесе 5,7 % өсті.

Психотроптық заттарды және есіркі қаражаттарын медициналық емес тұтынуды, кәмелетке толмағандарға алкоголь және шылымды сату фактілеріне насизхат шараларын құқық бұзушылықты үгіттеуде өкіметтік емес ұйымдардың және азаматтарды тарту бойынша жұмыстар дамытуды талап етеді.

Жолдардың апаттық жағдайы қиын мәселе болып қалуда. Олардың себептері автокөліктік қаражаттардың өсімі,қозғалыс интенсивті сәйкестігі, жүргізушілердің жол қозғаосына қатысуы. Жол қозғалысы қатысушыларына тәртіпті жоғарлату үшін және жаңа техникалық бақылау қаражаттарды реттеуде жол қауіпсіздігін реттеу қажет. Аталған мәселелерді шешу ЖТЖ 2-3%.қысқартуға мүмкіндік береді (27 сурет).

27 сурет.

Ұйымдастырылған қылмыстық топтардың құрамында жасалған есірткі және халықаралық наркотрафиктер каналында кесулер бойынша құқық қорғау органдарында күште жеткіліксіз болып қалуда.

Есірткінің қылмыстық құрылымдары Ресей және Еуропа мемлекеттерін транзит үшін қолданады. Әр жыл сайын заңсыз айналымнан 100 г есіркі қаражаттары алынады. Сонымен анықталған қылмстың үлесі есірткі қылмысының орта санынан 2010 жылы 70, 2012 жылы 67 құрады.

Тұрғындардың есірткіні қолдануда қатысуы жоғары деңгейде тұр. Есірткіні болдырмауда насихаттау жұмыстарын ерте бастау және мамандандырылған медицина мекемелерінің дамыту қажет.

Заңнама деңгейінде есірткіге қарсы жалпы мемлекеттік жинақтау тәртібін ұйымдастыруды талап етеді. Осыған байланысты ақпарттық-үгіттік шараларды барлық мемлекеттік органдарда және бұқаралық ақпарат құралдарында пайдалану қажет.
Саланың даму жағдайына SWOT қорытындылар: