БАҒдарламасы (силлабус) Пән Психологиялық- педагогикалық диагностика Мамандығы

1. 
   Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. Словарь-справочник по психодиагностике. Спб.: Питер Ком, 1999.
   
2. 
   Общая психодиагностика. / Под. ред. А. А. Бодалева, В. В. Столина.- МГУ, 1997.
   
3. 
   Особенности психического развития детей 6-7 летнего возраста. / Под ред. Д. Б. Эльконина, А. Л. Вагнера. - М., 1998.
   
4. 
   Аванесов В. С. Тесты в социологическом исследовании. — М., 1992.
   
5. 
   Бурлачук Л.Ф., Савченко Е.П. Психодиагностика. Киев, 1995.
   
6. 
   Норакидзе В.Г. Методы исследования характера личности. Тбил., 1995.
   

1. 
   Бастауыш мектеп жасындағы балалардың психологиялық ерекшеліктері
   
2. 
   Бастауыш мектеп жасындағы балаларды зерттеуде қолданылатын психодиагностикалық әдістер
   
3. 
   Бастауыш мектеп жасындағы балалардың танымдық және жеке тұлғалық қасиеттерін зерттеу.
   

1. 
   Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. Словарь-справочник по психодиагностике. Спб.: Питер Ком, 1999.
   
2. 
   Общая психодиагностика. / Под. ред. А. А. Бодалева, В. В. Столина.- МГУ, 1997.
   
3. 
   Особенности психического развития детей 6-7 летнего возраста. / Под ред. Д. Б. Эльконина, А. Л. Вагнера. - М., 1998.
   
4. 
   Аванесов В. С. Тесты в социологическом исследовании. — М., 1992.
   
5. 
   Бурлачук Л.Ф., Савченко Е.П. Психодиагностика. Киев, 1995.
   
6. 
   Норакидзе В.Г. Методы исследования характера личности. Тбил., 1995.
   

5. 
   Бастауыш мектеп жасындағы балалар мен жасөспірім және жеткіншек шақтағы балалардың психологиялық ерекшеліктерін салыстыру
   
6. 
   Жасөспірім және жеткіншек шақтағы балаларды зерттеуде психодиагностикалық әдістерді таңдау мен өткізу ерекшелігі.
   
7. 
   Жасөспірім және жеткіншек шақтағы балалардың танымдық және жеке тұлғалық қасиеттерін зерттеу.
   

1. 
   Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. Словарь-справочник по психодиагностике. Спб.: Питер Ком, 1999.
   
2. 
   Общая психодиагностика. / Под. ред. А. А. Бодалева, В. В. Столина.- МГУ, 1997.
   
3. 
   Аванесов В. С. Тесты в социологическом исследовании. — М., 1992.
   
4. 
   Бурлачук Л.Ф., Савченко Е.П. Психодиагностика. Киев, 1995.
   

5. 
   Балалар мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынастың педагогикалық-психологиялық негіздері.
   
6. 
   Балалар мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынастың түрлері
   
7. 
   Балалар мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынасты зерттеуде қолданылатын психодиагностикалық әдістер.
   

1. 
   Бурлачук Л.Ф., Морозов С.М. Словарь-справочник по психодиагностике. Спб.: Питер Ком, 1999.
   
2. 
   Общая психодиагностика. / Под. ред. А. А. Бодалева, В. В. Столина.- МГУ, 1997.
   
3. 
   Адлер Ю.П. Предпланирование эксперимента. М.,1998.
   
4. 
   Аванесов В. С. Тесты в социологическом исследовании. — М., 1992.
   
5. 
   Бурлачук Л.Ф., Савченко Е.П. Психодиагностика. Киев, 1995.
   
6. 
   Норакидзе В.Г. Методы исследования характера личности. Тбил., 1995.
   

Н.4.02-05

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

БЕКІТЕМІН

Кафедра отырысы шешімімен

Кафедра меңгерушісі

___________ _______________

(қолы) (аты-жөні, тегі)


5В012300 Әлеуметтік педагогика және Өзін - өзі тану

(мамандық шифры, атауы)

Психологиялық – педагогикалық практикум пәні бойынша

(атауы)

Емтихан сұрақтарының

Т І З Б Е С І

1 – тарау: Психологиялық – педагогикалық диагностиканың мақсаты мен міндеттері
1. Психологиялық-педагогикалық диагностикалау» пәніне кіріспе

4. 
   Психодиагностика терминіне түсінік беру
   
5. 
   Ғылыми және практикалық психодиагностика
   
6. 
   Педагог-психологтың кәсіби қызметіндегі психодиагностиканың алатын орны
   
7. 
   Психодиагностиканың негізгі тарихы даму кезеңдері
   
8. 
   Психодиагностикалық құралдардың жіктелу проблемасы
   
9. 
   Тестердің тиімділігі мен сәйкестілігі
   
10. 
    Проективті әдістемелердің сипаттамасы.
    
11. 
    Топты зерттеу әдістемесінің сипаттамасы.
    
12. 
    Розенцвейг әдістемесі.
    
13. 
    Кеттел әдістемесі.
    
14. 
    Лабороториялық эксперимент әдістемесінің сипаттамасы.
    
15. 
    IQ (интеллект) зерттеу әдістері.
    
16. 
    Бақылау әдістемесі.
    
17. 
    Табиғи эксперимент әдістемесінің сипаттамасы.
    
18. 
    Бақылау – психологияның негізгі әдісі ретінде.
    
19. 
    Эксперимент әдісінің түрлеріне сипаттама.
    
20. 
    Адамның жеке дара психикалық ерекшелігі ретінде қабілет психологиясы.
    
21. 
    Жеке тұлғаның кәсіби бағдарын, біліктілігін зерттеу әдістемесі және маңыздылығы
    
22. 
    Психологияның зерттеу әдістеріне сипаттама.
    
23. 
    Тестердің жіктелуі, түрлері
    
24. 
    Жеке тұлғалық тестер
    
25. 
    Психодиагностиканың кәсіби – этикалық аспектілері
    
26. 
    Психодиагностикалық әдістерге қойылатын талаптар
    
27. 
    Әдістемелердің валидтілігі
    
28. 
    Әдістемелердің беріктілігін тексеру тәсілдері
    
29. 
    Психодиагностика- психологтың негізгі қызметінің бірі
    

29. Психодиагностиканы ақпараттандыру

30. Жеке тұлғаны диагностикалаудағы проективті әдістер

31. Жеке тұлғалық қарым-қатынасты зерттеу әдістері

32. 19-20 ғасырлар тоғысындағы психодиагностиканың дамуы

2 – тарау: Психологиялық педагогикалық диагностиканың практикалық психологиямен байланысы

33. Г.Роршах әдістемесін қолдану мақсаты мен негізгі бағыттары

34. ММРI тестісінің мазмұнын ашу. Осы сауалнаманың өту ережесі мен нәтижесін саралаудың мәнін ашып көрсету

35. Анкета мен сауалнамалардың қолданылу аймағы

36. Тестердің түрлері және қолдану аймағы

37. Дж.Гилфорд және П.Торранстың креативтілікті анықтау тестісінің мазмұны

38. Тестілеу барысында қолданылатын тесттерге қойылатынт негізгі талаптар

39. Психодиагностикалық процес туралы түсінік

40. Психодиагностикалық әдістемелердің зерттеушілік әдістемелерден айырмашылығы

41. ШТУР дәстүрлі интеллектуалдық тесттерден айырмашылығы

42. Психологияның зерттеу әдістеріне сипаттама.

43. Проективті әдістердің кемшілігі мен артықшылығы

44. Жасөспірім және жеткіншек шақтағы балалардың танымдық және жеке тұлғалық қасиеттерін зерттеу

45. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың психологиялық ерекшеліктері

46. Ғылыми және тәжірибелік психодиагностиалық әдістер

47. Топты зерттеу әдістемесінің сипаттамасы

48.Бастауыш мектеп жасындағы балаларды зерттеуде қолданылатын психодиагностикалық әдістер

49. Психодиагностикалық әдістердің сенімділігі мен валидтілігі

50. Проективті әдістемелердің сипаттамасы.

51. Жасөспірім және жеткіншек шақтағы балаларды зерттеуде психодиагностикалық әдістерді таңдау мен өткізу ерекшелігі.

52. Проективті суреттік тестерді өткізудің негізгі ережелері

53. Бақылау – психологияның негізгі әдісі ретінде.

54. Балалар мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынастың педагогикалық-психологиялық негіздері.

55. «Өмірде жоқ аң» әдістемесінің қорытындысын шығару

56. Балалар мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынасты зерттеуде қолданылатын психодиагностикалық әдістер.

57. «Үй-ағаш-адам» әдістемесінің өту барысы мен мазмұны

58. Дамуында кемістігі бар балардың психологиялық ерекшелігі

59.Дамуында кемістігі бал балалармен психодиагностикалық зерттеуді өткізудің ерекшелігі.

60. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың танымдық және жеке тұлғалық қасиеттерін зерттеу.

61. Мектепке дейінгі жастағы оқушылардың танымдық және жеке тұлғалық қасиеттерін зерттеу

62. Мектепке дейінгі жастағы оқушыларды зерттеуде қолданылатын психодиагностикалық әдістер

63. Ғылыми және тәжірибелік психодиагностиалық әдістер

Дәріс жоспары:

1. Психологиялық педагогикалық диагностика туралы жалпы ұғым.

2. Психологиялық педагогикалық диагностикадағы кеңес беру процесі.

«Диагностика» термині тек қана психология, педагогика, медицинада ғана емес қазіргі

уақытта заңтану,техникалық және тағы басқа ғылымдар саласында кеңінен қолданылады.Бала кезден-ақ медицина арқылы «диагностика» терминімен таныспыз. Яғни дәрігер адам ағзасын тексеріп, зерттеу арқылы қай жері ауырғаны жөнінде диагноз қояды. Сондай-ақ ауруды жою емдеу барысында түрлі емдеу шараларын қолданады.

«Психодиагностика» терминінің тағы бір мағынасы пихологтың арнайы іс-әрекеті арқылы психологиялық диагноз қою.Бұл жерде тек теория жағынан емес психодиагностиканы жүргізу барысы тереңірек талданылады. Оларға кіретіндер:

беред і. 1.Психодиагност ретінде психологқа қойылатын кәсіптік талаптар.

2. Жұмысын нәтижелі орындау үшін алған білімін ептілікпен қолдана білуге дағдылану.

3.Психолог психодиагностикалық методикаларды нәтижелі,кәсіптік шеберлікте меңгергені практикалық жағдайды түсінуге мүмкіндік

Психологтың меңгерген теориялық,,практикалық білімдері психодиагностика саласы үшін бір-бірімен тығыз байланысқан жүйе.Осы саланың жоғары білікті маманы психодиагностианың ғылыми және практикалық негіздерін шеберлікпен меңгеруі қажет.Практикалық психодиагностика психологияның түрлі салаларында қолданылады:психологиялық коррекция, психологиялық кеңес беру,қолданбалы психолого-педагогикалық эксперименттердің авторы немесе қатысушы ретінде ат салысуы мүмкін.Бірақ көп жағдайда практик психологтың жұмысында психодиагностикажеке сала ретінде кіреді. Оның мақсаты адамның психологиялық жағдайын бағалау және тағы басқа жағдайларда психологиялық диагноз қою.

Психологиялық кеңес берудің мақсаты-ситуациялық жағдайларға түрлі көзқараста талдау жасау, бір нәтижеге жетем деген сенімде болу, адамның іс-қимыл әрекетін,көңіл-күйін жақсы түсіне білу және талдау.

Психодиагностикадағы кеңес беру процессінен де маңызды нәрсе практикалық –психокоррекциялық жұмыс.Психокоррекциялық шаралардың нәтижелі болуына психолог,экспериментатор және клиентте сенімді болуы керек.

Психодиагностика саласы сондай-ақ медициналық психология, патопсихология, инженерлік психология, еңбек психологиясы және тағы басқа салаларымен тығыз байланысқан, себебі,адамның психологиялық қасиеттерінің даму деңгейін нақты әрі айқын білу қажет.

Аталған жағдайларға байланысты ғылыми және практикалық диагностика көптеген міндеттер қатарын шешеді. Олар төмендегідей:

1.Адам бойындағы психологиялық қасиетті немесе мінез ерешелігін бағдарлай алу.

2. Психологиялық қасиеттің даму деңгейін, көрсеткішін сапалы айқындау.

3. Адамның мінез-құлық ерекшелігін психологиялық диагностикалауды қажет болған жағдайда ғана сипаттау.

Сонымен психодиагностика психологтың кәсіптік шеберлігін, арнайы білімділігін қажет ететін күрделі ғылым саласы.
Дәріс.Психодиагностиканың даму тарихы.

Дәріс жоспары:

1. Психодиагностика ғылымының тарихы.

2. Психодиагностикалық методикалардыңы даму барысы.

19ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басында адамның көңіл-күйі мен жағдайы, негізгі психологиялық процесстерге байланысты психодиагностикада түрлі методикалардың қалыптасу кезеңі басталды.Математикалық статистика биология, экономика, медицина саласында ғана емес психодиагностика саласы бойынша да қолданыла бастады.

Ең бірінші психометрикалық мекеме атақты ағылшын психологы Гальтонның басқаруымен Англияда құрылды.1884 жылы ол адамның қабілеті, мүмкіншіліктері жөнінде статистикалық мәліметтер жинау үшін,Антропометрикалық лаборатория ашты.Бұл лабораторияға келушілер өздерінің қабілеті мен қаншалықты екенін өлшеуге мүмкіншілік алды,бұл психометрикалық экспериментке 10мыңдаған адам қатысты. Психологияда статистиканы қолданудың инициаторы Гальтон болды,ол түрлі статистикалық методикаларды ұсынды.1887 жылы Гальтон психологияға корреляция методын қолдануды ұсынды.Гальтон пихологияға Пирсон және Фишер сияқты математик-оқымыстылардың назарын аударды,психологтар мен бірлесе отырып математикалық статистиканы кеңінен дамытты.Фишер дисперсионды анализді ойлап тапса,Спирмен факторлы анализді кіргізді.Екі оқымыстыда математикаға қарағанда психология саласына көп үлес қосты.Спирмен психология тарихына «Общий интеллект, обьективно определенный и измеренный «-атты классикалық еңбегімен танымал болды.1904 жылы Г.Айзенк пен Р.Кеттел тұлғаның психодиагностикалық бітістері үшін факторлы анализді қолданды.

Интеллектуальды статистикалық негізделген тесті ең бірінші болып 1905-1907 жылдары оқымысты А.Бине талдап, жарыққа шығарды.Кейін француз оқымыстысы Т.Симонмен бірлесе отырып, осы тесті қайтадан жетілдірді, ол психодиагностика тарихына Бине-Симон тесті ретінде танымал болды . 20 ғасырдың басында пиходиагностика ғылымы жалпы психология ғылымынан бөлініп шықты.Бұған себеп психология ғылымында жаңа бағыттар пайда болды.Оның себебі психодиагностикалық методикалардың және экспериментальды психологияның жарыққа шығуы болды.1878 жылы Германияда тұңғыш рет Вильгельм Вундттың басқаруымен экспериментальды лаборатория ашылды.Бұдан кейін Франция,Голландия, Англия, Швеция, Америкада жалғасты.

20 ғасырдың 2нші жартысында жаңа психологиялық ,соның ішінде интеллектуальды, жеке тұлғалық тестер пайда бола бастады, олар адамның түрлі пихологиялық қасиеттері мен процесстерін психодиагностикалауға мүмкіндік берді.Әлеуметтік-психологиялық зерттеулер пайда бола бастады.Олар америка психологы Дж. Морено құрастырған социометриялық тест және американың әлеуметтік психологтары мен оқымыстылары құрастырған көптеген өлшем методикалары.

1883 жылы ағылшын психологы Фрэнсис Гальтон жаңа ұғым «антропометриканы» енгізді.Яғни тек адамға мінездеме беру үшін ғана зерттемей, олардың көру, есту аппараттары жұмысын,түрлі психикалық кейіп-жағдайларын зерттейді.Осылардың нәтижесінде Гальтон психодиагностикаға «тест» ұғымын енгізді.Германияда 60 жылдардың басында диагностикалық методикаларды талдау жұмысы жақсы дами бастады. Осы кездері баланың оқуға қабілетін анықтау,мектепке психологиялық дайындығын тексеруде интеллектуалды диагностикалық методикалар кеңінен қолданыла бастады. 1967 жылы Германияда «психологтар қоғамында» Г.Витцлактың басқаруымен психодиагностика комиссиясы құрылды.Бұл комиссияның мақсаты: сол жылдардағы психодиагностиканың теориялық және методологиялық мәселелерін, психодиагностикалық методикаларға қойылатын талаптар және оларды дұрыс қолдана білу барысын бақылау болды.1982 жылы Гумбольд атындағы Берлин университетінде психодиагностика орталығы құрылды.Орталықта ғылыми кеңес сайланды, құрамында психодиагностика мәселелерін шешумен айналысатын ғалымдар болды. Ғылыми кеңес нақты психодиагностикалық методикаларды талдап, оны басқа оқу орындарында дайындалып жатқан болашақ мамандарға жеткізеді..

1.Психодиагностика туралы жалпы ұғым.

2. Психодиагностикадағы кеңес беру процесі.
1.Психодиагностика туралы жалпы ұғым.Психодиагностика туралы жалпы ұғым. Психодиагностика- психология ғылымының бір саласы, сондай- ақ психологиялық практикада маңызды орын алады. Яғни жеке адамның психикалық даму барысын анықтауда әр- түрлі әдіс- тәсілдер қолданып, оны талдап егер психикалық кемістік тапса онымен күресудің жолдарын анықтайды. «Диагностика»- сөзінің тамыры грек тілінен келген \»диа» және «гнозис»\-сөзбе сөз аударғанда жеке –дара тану.

«Диагностика» термині тек қана психология, педагогика, медицинада ғана емес қазіргі

уақытта заңтану,техникалық және тағы басқа ғылымдар саласында кеңінен қолданылады.Бала кезден-ақ медицина арқылы «диагностика» терминімен таныспыз. Яғни дәрігер адам ағзасын тексеріп, зерттеу арқылы қай жері ауырғаны жөнінде диагноз қояды. Сондай-ақ ауруды жою емдеу барысында түрлі емдеу шараларын қолданады.

«Психодиагностика» терминінің тағы бір мағынасы пихологтың арнайы іс-әрекеті арқылы психологиялық диагноз қою.Бұл жерде тек теория жағынан емес психодиагностиканы жүргізу барысы тереңірек талданылады. Оларға кіретіндер:

1.Психодиагност ретінде психологқа қойылатын кәсіптік талаптар.

2. Жұмысын нәтижелі орындау үшін алған білімін ептілікпен қолдана білуге дағдылану.

3.Психолог психодиагностикалық методикаларды нәтижелі,кәсіптік шеберлікте меңгергені практикалық жағдайды түсінуге мүмкіндік

Психологтың меңгерген теориялық,,практикалық білімдері психодиагностика саласы үшін бір-бірімен тығыз байланысқан жүйе.Осы саланың жоғары білікті маманы психодиагностианың ғылыми және практикалық негіздерін шеберлікпен меңгеруі қажет.Практикалық психодиагностика психологияның түрлі салаларында қолданылады:психологиялық коррекция, психологиялық кеңес беру,қолданбалы психолого-педагогикалық эксперименттердің авторы немесе қатысушы ретінде ат салысуы мүмкін.Бірақ көп жағдайда практик психологтың жұмысында психодиагностикажеке сала ретінде кіреді. Оның мақсаты адамның психологиялық жағдайын бағалау және тағы басқа жағдайларда психологиялық диагноз қою.

Нақты психодиагностика кез-келген психолого-педагогикалық ғылыми эксперимент барысында психологиялық қасиеттің даму деңгейін кәсіптік шеберлікпен бағалауға мүмкіндік береді.Жеке адамның психикалық кемшілігін анықтауда түрлі тест жұмыстары, методикалық әдіс-тәсілдер қолданылады.Сондықтан психодиагностика ғылымы «психологиялық тестілеу» ұғымымен тығыз байланысты. Арнайы психологиялық білімі бар мамандар экспериментальды әдіс-тәсілдер қолданған дұрыс. Осы әдіс-тәсілдер арқылы жеке адамның өмірлік ситуациясына тереңірек үңіле алуға болады және бұл көп уақытты жеке арнайы жағдайды талап етеді. Бұл әдіс-тәсілдердің ерекшелігі зерттеу қорытындысы арқылы пихолог-диагност әр түрлі коррекциялық , психотерапиялық жұмыстар, тренингтер өткізе отырып пихологиялық көмек көрсетеді жәнепсихологиялық кеңес бере алады. Психологиялық кеңес берумен айналысатын маман, клиентке кеңес бермес бұрын, оны толғандыратын психологиялық мәселені бағалап, дұрыс диагноз қою қажет. Психологиялық кеңес дегеніміз – пихологтың адам өмірінің түрлі жағдайларында өмірлік әсер тигізуі немесе жауап беруі.Бұл жауптың мазмұны психологиялық кеңес алушының ерекшелігіне байланысты.Кеңес беру барысында адамның кәсіптік, жас ерекелігін ,өскен ортасын айқындау қажет.Бұл жағдай кеңкс алушының психологиялық кеңесті өз дәрежесінде толық алуына мүмкіндік береді.

2. Психодиагностикадағы кеңес беру процесі.Психологиялық кеңес берудің мақсаты-ситуациялық жағдайларға түрлі көзқараста талдау жасау, бір нәтижеге жетем деген сенімде болу, адамның іс-қимыл әрекетін,көңіл-күйін жақсы түсіне білу және талдау.

Психодиагностикадағы кеңес беру процессінен де маңызды нәрсе практикалық –психокоррекциялық жұмыс.Психокоррекциялық шаралардың нәтижелі болуына психолог,экспериментатор және клиентте сенімді болуы керек.

Психодиагностика саласы сондай-ақ медициналық психология, патопсихология, инженерлік психология, еңбек психологиясы және тағы басқа салаларымен тығыз байланысқан, себебі,адамның психологиялық қасиеттерінің даму деңгейін нақты әрі айқын білу қажет.

Аталған жағдайларға байланысты ғылыми және практикалық диагностика көптеген міндеттер қатарын шешеді. Олар төмендегідей:

1.Адам бойындағы психологиялық қасиетті немесе мінез ерешелігін бағдарлай алу.

2. Психологиялық қасиеттің даму деңгейін, көрсеткішін сапалы айқындау.

3. Адамның мінез-құлық ерекшелігін психологиялық диагностикалауды қажет болған жағдайда ғана сипаттау.

Сонымен психодиагностика психологтың кәсіптік шеберлігін, арнайы білімділігін қажет ететін күрделі ғылым саласы.

Дәріс жоспары:

1. Психодиагностикалық методикалар.

2. Психодиагностикалық методикалардың барысы.

1.Психология біліміне қажетті білім және зерттеулер.

2.Психологиялық білімді арнайы маманданған практикада қолдану.

Басқа ғылымдар сияқты психодиагностиканың да өз принциптері және түрлі психодтагностикалық методикалардың ғылымилығын тексеретін амалдарыы болады.Пракика саласы ретінде түрлі методикаларды практиада қолдануымен байланысты және кәсіптік білім мен оны шеберлікпен қолдана білуге бағытталған.Осы және басқа жағдайларда да психологиялық процесстерді, қасиеттерді және адамның кейпін дұрыс бағалаудың амалдары айтылған. Осы айтылғандарды орындауда, теориялық психодиагностика ғылыми негіздесе, ал практикалық психодиагностика дұрыс, дәлме-дәл және сенімді орындаудың жолдарын көрсетеді.

Бүгінгі психологияда көптеген түрлі психодиагностикалық методикалар қолданылады, бірақ олардың барлығын ғылыми негізделген деп айтуға болмайды.Сондай-ақ олардың арасында зерттеу және психодиагностикалық методикалар да бар.Соңғы аталған методика психологиялық қасиеттер мен мінез көрсеткіштерін сапалы зерделейтін, оларды бағалайтын методикалар қатарына жатады.Алдына мұндай мақсат қоймайтын тек психологиялық процесстерді, қасиеттерді және адамның кейпін зерделеуге арналған болса оны зерттеу методикасы деп атайды.

2. Психодиагностикалық методикалардың барысы. Психология ғылымында мыңнан астам психодиагностикалық методикалар бар, бірақ олардың кейбіреулерінің схемасын сапалы бағдарлау, талдау практикалық тұрғыдан мүмкін емес. Жалпы психодиагностикалық методикалардың класификациясық схемасын төменгі жағдайда қарастыруға болады:

1.Бақылау негізіндегі психодиагностикалық методикалар.

2.Сауалдамалы негіздегі психодиагостикалық методикалар.

3.Обьективті психодиагностикалық методикалар бұған адамның мінез-құлық реакцияларына және еңбегінің нәтижесіне есеп, талдау жатады.

4.Психодиагностиканың экспериментальды методтары.

Бірінші методикалар тобы-бақылау негізінде диагностикалау. Бақылау процедурасында стандартты схема кіргізіледі онда нені,қалай бақылау керек екндігі, бақылаудың нәтижесін қалай тіркеу,оларды қалай бағалау,осылардың негізінде қандай қорытынды жасау және интерпретациялау жөніндегі нақты жағдайлар анықталады.Айтылған психодиагностикалық талаптарға сай келетін бақылау, стандартты бақылау деп аталады.

Бұл методиканың түрлі жақтары бар:сауалнама, сауалдама, сұхбат.Сауалнама методы- өзіне қойылған сұрақтарға жауап беріп ғана қоймай, өзінің әлеуметтік-демографиялық жағдайында жеткіуі керек мысалы, жасы,мамандығы, білім деңгейі, жұмыс орны, қызметі, жанұялық жағдайы және тағы басқа жағдайлар.

Жабық сұрақ дегеніміз- стандартты жауаптар немесе сыналушының көзқарасына,пікіріне жақын келетін жауаптар сериясы.Мысалы стандартты сұрақтарға берілетін жауаптар:»иә» «жоқ», «білмеймін»,»келісемін»,»келіспеймін»,»айтуға қиын».

Ашық сұрақ дегеніміз-сыналушы еркін түрде,өз таңдауына сәйкес формада жауап беруі.

Жабық сұраққа қарағанда мұндай сұрақтың жауаптары сапалы әрі нақты анализ жасауға мүмкіндік береді.

Психодиагностикалық сауалнама сұрақтары, сондай-ақ, тура және жанама болуы да мүмкін.

Тұлғаның алаң болушылық қасиетін анықтау диагностикасы бойынша аталған сұрақ түрлеріне мысалдар:

1.Алаң болушылыққа ашық сұрақ:»Шамадан тыс мазасызданып кететін ситуация жөнінде айтыңызшы».

2.Алаң болушылыққа жабық сұрақ:»Мазасыздану жағдайы сізде жиі бола ма?Ұсынылған:»иә»,»жоқ», «кей уақыттарда»,»білмеймін» сияқты нұсқалардың біреуін таңдаңыз.

3.Алаң болушылыққа тура сұрақ:»Сіздің бойыңызда мазасыздану сияқты тұлғаға тән қасиет бар ма?»

4.Алаң болушылыққа жанама сұрақ:»Сынақ немесе тағы басқа жауапты сәттерде өзіңізді мазасыз сезінетін кездеріңіз жиі болады ма?»

Сондай-ақ жазбаша сұрақтардан басқа ауызша сұрақтар да болады.Олардың бірі сұхбат деп аталады. Психолог сыналушыға сұрақтарды өзі береді және берген жауаптарды да өзі

тіркейді.Бұл сұрақтар алдын-ала дайындалады және жазбаша сауалнамадағы сияқты типтік сұрақтар да кездеседі.

Алған нәтижелер бойынша анализ жасайтын психодиагностикалық методика контент-анализ деп аталынады.Контент –анализдің міндеті адамның психологиялық мінезін айқындау және бағалау.

Эксперимент методикасында – сыналушының белгілі бір қасиетін бағалау үшін арнайы психодиагностикалық методикалар жүргізіледі.Мұндай эксперимент барысында сыналушы бойындағы белгілі бір қасиеттің дамуын немесе қалыптасуын анықтауда жасанды ситуациялық жағдаят ұйымдастырады.

Мектеп жасына дейінгі балалардың психологиялық және мінез- құлық ерекшеліктеріне психо-диагностикалық зерттеу жургізу үшін арнайы психологиялық білім қажет.

Бұл психологиялық ерекшеліктерге баланың санасы және өзіндік сана-сезімінің төменгі деңгейіне де байланысты. Сол сияқты мектеп жасына дейінгі балалардың психологиялық процестері ( қабылдау,ес,ойлау,зейін,қиял,сөйлеу т.б) даму деңгейлері төменгі дәрежеде.Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық деңгейлерінің дамуы 3-4 жастан бастап ,жасөспірімдік шақтардың соңына қарай аяқталады. Сондықтанда мектеп жасына дейінгі балаларға психо-диагностикалық тестілеу тапсырмалары балалардың танымдық процестеріне күш түсірмеу керек. Егер бұл жағдай еске алынбайтын болса балалардың танымдық дамуына сәйкес келмейтін нәтиже аламыз.Балалардың психикалық даму, жетістігін дұрыс бағалап , зерттелу үшін психо-диагностикалық тестік жаттығулары бала жасына сәйкес болуы керек. Мектеп жасына дейінгі 5-6 жастағы бала танымдық процестерін басқара алатын элементтер болады.Мектеп жасына дейінгі 4жасар бала өзінің жеке қасиеттеріне,мінез құлқына дұрыс баға бере алмайды. Яғни өзінің жақсы жетістіктері мен кемшіліктерін білу қабілеті онша дамый қоймаған.4-6 жастағы балалар психологиялық процестеріне баға бере алады. Яғни қоршаған ортасындағы үлкен адамдардың өзімен қарым-қатынасы нәтижесінде өз қасиеті мен мінезін бағалай алады. Бұл айқандардан мынандай қорытынды шығаруға болады, яғни 4жасқа дейінгі балаға қойылатын сұрақтар мен тапсырмалар балалардың мінез-құлқына және т.б психологиялық процестеріне жауап беретіндей болмау керек. Бұл ережені бұзған жағдайда бала қойылған сұраққа мүлдем жауап бермейді немесе ойланбсатан, түсінбей жауап бере салуы мүмкін. Ал 4-6жастағы балаларға жеке қасиеті және мінез-құлқы туралы сұрақтар қойып, пікірлесуге болады.Бірақ бұл жағдайдағы балалардың жауабы оның алдағы өмірлік психологиялық дамуына ешқандай қатысы жоқ..Методикалар балалардың жас ерекшеліктеріне сай құрылу керек.Оның уақыты 1мин-5 минут аралықтарында.Қойылған сұрақтар баланы жалықтырмайтындай түсінікті және қызықты болуы тиіс.