Бағдарламасы (syllabus) 3 Оқытушы туралы мәліметтер
Тақырып №3 Криминалистикалық техниканың жалпы ережелері және соттық фотография, бейне жазбалары
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
kriminalistika
| Тақырып №3 Криминалистикалық техниканың жалпы ережелері және соттық фотография, бейне жазбалары
Криминалистикалық техниканың пәні және түсінігі. Тергеуші мен криминалист маманның қолданатын ғылыми техникалық құралдары. Сарапшылардың қолданатын ғылыми техникалық құралдары. Криминалистикалық техника – ғылыми жағдайлар жүйесі және дәлелдер мен қылмыстарды тергеу мен ескертудің басқа шараларын жинау, зерттеу және қолдану үшін арналған олардың негізінде құрылған (кең маңынада) техникалық құралдар, тәсілдер мен әдістемелер. Криминалистика таңында «криминалистік» (бұрын қылмыстық деп аталған) техника мағынасына қалыптасып жатқан ғылымның бүкіл мазмұнын салған. Криминалистік техниканың криминалистік фотосурет, кинематография, бейнежазба, іздер (трассология) туралы оқу, криминалистік және басқа салаларды айырады. Ғылымның дамуы шамасымен криминалистік техниканың жаңа салалары қалыптасып жатыр. Криминалистік тактика – алдын-ала тергеу және соттық тергеуді ұйымдастыру мен жоспарлау, дәлелдерді жинау және зерттеумен айналысатын тұлғалардың тәртібін тергеу және сот әрекеттерінің тәсілдерін анықтау бойынша ғылыми тұжырымдамалардың және олардың негізінде құрылатын рекомендациялар жүйесі. Техника сияқты тактика басында «қылмыстық» деп аталған. Тактика мазмұны туралы көзқарастардың дамуы одан криминалистика пәніне жатпайтын білімдерді күнделікті шығарудан тұрған, мысалы, қазіргі кездегі қылмыскерлер туралы оқу. Осымен бірге, мысалы сотта, криминалистік әдістер мен құралдарды қолдану саласын кеңейтетін жағдайларды, басқа ғылымдардың мәліметтерін қолдану, тергеу практикасын терең зерттеу және т.б. нәтижелерін қосудың кері қарай процессі болған. Қазіргі кезде тактика мазмұнына криминалистік нұсқа мен соттық зерттеуді жоспарлау туралы оқуды, зерттеу орнытуралы криминалистік оқуды, дәлелдеу субъектілерінің өзара байланысуының принциптерін, соның ішінде бөлек тергеу және сот әрекеттерін өткізудің тактикалық тәсілдерінің жүйелерін қосады. Криминалистикалық фотография, бейне- және дыбысжазбаларының түсінігі, маңызы және жүйесі. Сот-жеделдік фотографиялық әдістер. Тергеу әрекетін жүргізу барысында фотографияны қолданудың ерекшеліктері. Сот-зерттеу фотографияларының әдістері. Бейне және дыбысжазбаларын криминалистикада қолдану. Криминалистикалық фото және дыбысжазбаларын қолдануды процессуальды-криминалистикалық рәсімдеу. Фототүсiру оның нәтижелерiнiң бекiтуiнiң құралдардың бiрлерi тiнтуде болып табылады. Сонымен бiрге тiнту, орналастырылу жасырын қойма өндiрiп алатын орын қоймалар оларды iшiндегi сол бұл бiлдiрген түрiнде олардың иесiне сақтау берiлетiн тiзiм қосылған заттар тiнту алып қойылған заттар суретке түсiредi, бiрақ. Жеке оның кезеңдерi және нәтижелердiң түсiрiп алуы үшiн, ол жүргiзiлетiн жағдайдың бекiтуi үшiн фототүсiру тергеу тәжiрибеде iске асады. Фотографиялық кiру мүмкiндiгiнiң жолымен осы бөлмеде нақтылы көрiнетiндiгiне тексерудi мақсатпен өткiзiлетiн тергеу тәжiрибенiң нәтижелерi қойма объекттер не бiр жолымен таратып салып қоюға жазып қоя алады. Соттық фотографияның екі түрі қарастырылады: а) сот жеделдік, сот зерттеулік фототүсірілімдер. Суреттер тергеу әсерлердiң хаттамаларына немесе сарапшы қорытындыларына қоса тiркеледi. Тергеу эксперименті кезіндегі бейнежазба. Қараудың бейнежазбасы оқиға болған жердің ұйымдастырылуы шегінде жүзеге асатын тергеу экспериментінің жазбасымен жалғастырылуы мүмкін. Мысалы, автокөлік қөзғалысының тоқталуынан жол-көлік оқиғасы болған жерді өзгермес күйінде сақтаудың мүмкінсіздігінен МАИ қызметкері дөңгелектердің орналасу орнының жол жабуында бекітіп көлік құралын болдың тағасына орналастыру құқығымен ие болады. Осындай күйде оқиға орнын қарау және оның видеобекітілуі өткізіледі. Қараудың аяқталуынан кейін жол-көлік оқиғасының соңғы кезеңінде ахуалды ұйымдастыру қажеттілігі пайда болуы мүмкін. Ондай ұйымдастыру басқа өз бетінше тергеу әрекеті – тергеу экспериментінің мазмұнын құрайды. Ұйымдастырылған жағдай дәл солай бейнежазба тәсілдерімен түсіріліп алынады. Бірақ жиі эксперименттің жоспары құрылатын кездерде алдын-ала дайындалатын тергеу эксперименттері кезінде қолданылады. Ондай дайындық тергеушіге оның кезеңдері, өткізілу орны, бекіту әдістері туралы анық көрсетілуін құруға мүмкіндік береді. Егер оның бекітілуі ретінде бейнежазба таңдалынса, болашақ эксперименттің орнында алдын-ала болу, қайда және қандай әрекеттер жасалынатынын, бейнежазбаны қай орындардан жүргізу жақсы екенін елестеті жөнді. Тергеу эксперименттерінің көптеген нұсқаларынан бейнежазба үшін негізінде оқиғаның динамикасын түсіріп алатын кездерді таңдайды. Ол қылмыскердің қоймаға еніп кетуі бойынша әрекеттеріне, заттарының бірталай санын орналастыру (ұрланған заттарды өзбетінше алып кетуі) мүмкіндігіне; тұлғаның кәсіби және қылмыстық дағдыларын тексеруге (мысалы құлыпты ашу, құжатты сырттай ұқсатып қою, жалған ақша белгілерін дайындау және т.б.) байланысты болуы мүмкін. Егер эксперименттік әрекеттер тексерілген және оқиғаның жағдайларында өтуі өажет болса, онда біріншіден ахуалдың өзін бекітеді. Одан кейін тұлғаның (жәбірленушінің, куәгердің, айыпталушының) жауаптарын есептегенде, ахуалды бейнежазбаға бекітіп, оның ұйымдастырылуын жасайды. Кейін тергеуші барлық қатысушыларды орындарына отырғызады, эксперимент өткізуге кіріседі. Егер адамның анық уақытта анық аралығын өту мүмкіндігі тексерілсе, бейнежазба кезінде қөзғалу жылдамдығын бекітуге, эксперименттік қайталаулар кезіндегі оның өзгеруіне ерекше көңіл аударылады. Түсіруі жеткілікті ара-қашықтан орта планмен өткізілуі қажет. Түсіндірмеде дидар бейне іздеуіште көрінетін қөзғалыстың басталу мен аяқталу уақытын дубляждайды. Қандай да әрекеттерді эксперименталдық жасау кезінде орта немесе ірі планмен түсірілуі қажет. Оқиға орнындағы жауап берулерді тексеру кезіндегі бейне жазба. Бұл тергеу әрекеті эксперименттерінің кейбір түрлеріне жақын. Бекітудің осы әдісі дәлелдеу әдісінің элементтерін растайтын және объективті растауын көрсету сотта маңызды дәлілдеу мағынасымен ие бола алатын. Айыпталушының мойындаушылығы туралы әңгіме болғанда, бекітудің осы әдісі ерекше бағалы. Жауаптарды тексеру кезінде бейнежазбаны қолдану бұқаралық тәртіпсіздік, адам өлтіру, тонау, қарақшылық, бандитизм, ұрлау, қылмыстық жауаптылыққа бірнеше адам тартылатын жағдайларда өткізіледі. Орнында олардың жауаптарын тексері кезіндегі бейнежазба олардың әрқайсысының рөлін анықтауға, әрекеттің нақты әдісін құруға, жауаптарда қайшылықтар табуға мүмкіндік береді. Адамның өмірі мен денсаулығына қарсы қылмыстарды тергеу кезінде жауаптарды тексеру кезіндегі бейнежазба қылмыстың (төбелес, қуғын) алдында болатын оқиғаның дамуын түсіріп алуға және демонстрация жасауға кеңес етіледі. Бейнежазба және қылмыскердің әрекет ету әдісін бекітеді. Ол өте маңызды, өйткені оларға әсіресе не бір іздер туралы кейде берілетін жауаптар (мысалы, киімдегі қанның іздері). Дәрістерді оқу процесінде оқытудың қазіргі заманғы тәсілдерін, инновациялық технологияларды қолдану. Компьютерлік слайдтарды кинопроектормен көрсету, интерактивті тақтаны пайдалану, алдын ала студенттерге дайындалған тарату материалдарын қолдану. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|