СӨЖ тапсырмасының орындалу мерзімі

9. СӨЖ тапсырмасының орындалу мерзімі

№

Тақырып

аталымы

Мазмұны

Бақылау

түрі

Тапсыру

мерзімі

Модуль 1

1

Журналистика 

жайында ғылыми 

пікірлер

Журналистиканы

ң ішкі құрылымы

мәселелері 

бойынша базалық

білім беру.

реферат 

3-апта

2

Бұқаралық 

ақпарат және 

коммуникация 

мәселелері 

анализі 

парадигмалары

Қазақстандағы 

ақпарат нарығының 

қазiргi жай-күйiне 

талдау жасау

.

конспектілеу 4-апта

3

Ақпарат көздері 

Қазақстандағы 

ақпарат көздеріне 

мысалдар 

теру, тілдік 

5-апта

анализі, 

аналитикалық 

қызмет

анализ жасау, 

аналитикалық қызмет 

сапасына баға беру.

талдау жасау

4

Журналистикадағ

ы жанр жасаушы 

факторлар

Журналистика

жанрларын

жүйелеу.

5

Аналитикалық 

жанрлар 

сипаттамасы

Журналистика

жанрларына

сипаттама жасау.

 

конспектілеу

6-апта

6

Аналитикалық 

жанрларды оқу

әдісі арқылы 

журналистік 

тәжірбиені 

зерттеу

Журналистика 

жанрларын 

ажыратуға 

үйрету, тәжірбие 

жинақтау.

сұрақ-жауап

конспектілеу

 

7-апта

7

Аналитикалық 

журналистика, 

аналитикалық 

текст

Аналитикалық 

журналистика 

саласында мәтін 

жазып үйрету.

 

конспектілеу

 

 8-апта

8

Комментарий, 

бағалау, позиция, 

болжам қазіргі 

баспасөз 

жаңалықтары 

ретінде

Баспасөз 

жаңалықтарының

жаңа 

элементтерін 

анықтау.

ауызша 

баяндау

9-апта

9  Шұғыл 

комментарий 

беру

Шұғыл 

комментарий 

беріп үйрету.

мысалдар 

теру

10-апта

1

Комментарий   –

Комментарийді 

ауызша 

10-апта

0

жанрдың түрі

жанр ретінде 

зерттеп, оны 

жасаудың қыр-

сырымен 

таныстыру.

жауап

1

1

Комментарий

және   репликамен

жұмыс істеу

Комментарий мен

реплика 

айырмашылықтар

ын ашып көрсету.

реферат

11-апта

1

2

Авторлық 

ұстаным және 

авторлық аргумент

Авторлық 

ұстанымдармен 

таныстыру, 

аргумент жасап 

үйрету.

1

3

Журналистік

зерттеу

Журналистік 

зерттеу білім мен 

талапты қажет 

етеді.

сұрақ-жауап

12-апта

1

4

Комментатор

бағамы

Комментарий 

жасап үйрету.

ауызша 

жауап

12-апта

1

5

 

Қойылымды

мақала

Қойылымды 

мақала жазудығ 

заңдылықтарын 

үйрету.

реферат

13-апта

1

6

Полемикалық 

дискуссиялық 

мақала

Полемикалық 

дискуссиялық 

жанрда 

жазылатын 

мақалаларға 

талдау жасау.

баяндау

14-апта

1

7

Ғылыми-

танымдық 

мақала

Ғылыми-

танымдық 

мақаланың 

сұрақ - 

жауап

15-апта

міндетін анықтау.

конспектілеу

1

8

Шолу

Шолудың 

жанрлық 

ерекшелігін 

айқындау.

ауызша 

баяндау

9-апта

1

9

Саяси портрет

Саяси портрет 

ерекшелігін 

анықтау.

мысалдар 

теру

10-апта

2

0

Журналистикадағ

ы болжаулардың 

шегі мен 

мүмкіндіктері

Болжау жасау 

әдістерін 

меңгеру.

ауызша 

жауап

10-апта

2

1

Публицистика

лық болжаулау

Публицистикалық

журналистикадағы

болжаулау ерекшелігін

айқындау.

реферат

11-апта

2

2

Қазіргі 

аналитикалық 

журналистиканы

ң негізгі 

тақырыптары

Тақырып таңдау 

ерекшеліктерімен

таныстыру.

реферат 

3-апта

2

3

Қазақстандағы

аналитикалық

жанрлардың

дамуы

Қазақстандағы 

аналитика 

жанрына сипат 

беру.

конспектілеу 4-апта

2

4

Қоғамның саяси 

жүйесіндегі 

аналитикалық 

журналистика

Саясат саласында 

біліктілікті арттыру.

мысалдар 

теру, тілдік 

талдау жасау

5-апта

10. «Аналитикалық журналистика» пәні бойынша емтихан сауалдары

1. Журналистика жайында ғылыми пікірлер 

2. Бұқаралық   ақпарат   және   коммуникация   мәселелері   анализі

парадигмалары

3. Ақпарат көздері анализі, аналитикалық қызмет

4. Журналистикадағы жанр жасаушы факторлар

5. Аналитикалық жанрлар сипаттамасы

6. Аналитикалық   жанрларды   оқу   әдісі   арқылы   журналистік   тәжірбиені

зерттеу

7. Аналитикалық журналистика, аналитикалық текст 

8. Комментарий, бағалау, позиция, болжам қазіргі баспасөз 

жаңалықтары ретінде 

9. Шұғыл комментарий беру

10.Комментарий – жанрдың түрі

11.Комментарий және репликамен жұмыс істеу

12.Авторлық ұстаным және авторлық аргумент 

13.Журналистік зерттеу 

14.Комментатор бағамы 

15.Қойылымды мақала

16.Полемикалық дискуссиялық мақала

17.Ғылыми-танымдық мақала 

18.Шолу

19.Саяси портрет

20.Журналистикадағы болжаулардың шегі мен мүмкіндіктері 

21.Публицистикалық болжаулау 

22.Қазіргі аналитикалық журналистиканың негізгі тақырыптары 

23.Қазақстандағы аналитикалық жанрлардың дамуы 

24.Қоғамның саяси жүйесіндегі аналитикалық журналистика

11. СТУДЕНТ РЕЙТИНГІСІН БАҒАЛАУ КӨРСЕТКІШТЕРІ

№

Бақылау түрі

Апта 

Апта 

1 2 3 4 5 6

8 9 1

0

11 12 1

3

1

4

1 Сабаққа

қатысым

* * * * * *

4

* * *

*

*

*

*

4

*

2 Дәрістерді

конспектілеу

*

*

7

*

*

8

3 СӨЖ

тапсырмаларын

ың орындалуы

* * * * *

15 

*

*

*

*

*

15

4 ОСӨЖ

тапсырмаларын

ың орындалуы

* * * * * *

14

*

*

*

*

*

16

5 Аралық

бақылау

тапсырмаларын

ың орындалуы

5

12

Қорытынды 

45

ұпай-

100% 

55

ұпай-

100%

Қорытынды

бағадан   алған

30%

30%

үлесі

Пән   бойынша   қорытынды   бақылау   пайыздық   мазмұнда   мына

формула бойынша анықталады:

И=

Р1+Р2

2

×

0,6 +Э× 0,4

Мұндағы: Р1 – 1-рейтинг бағасының пайызы, Р2 – 2-рейтинг бағасының

пайызы, Е – емтихан бағасының пайызы 

- рейтингтік бақылау – 40% 

- емтихан - 60%

Студенттердің   білімін   бағалау   критерийлері:  студент   дәріс

сабақтарына,   ОСӨЖ   сабақтарына   толық   қатысып,   ОСӨЖ   және   СӨЖ

бойынша   барлық   тапсырмаларды   орындаған   жағдайда   ең   жоғары   балл;

тапсырманы орындаудағы шығармашылығы үшін көтермелеу балын, толық

орындалмаған   жазба   жұмыстары,   тапсырмалардың   орындалмауы,   босатқан

сабақтары,   тапсырмаларды   белгіленген   мерзімде   тапсырмағандары   үшін

айып балдарын алуы мүмкін.

        Пәннің бақылау түрлері: ағымдағы бақылау, аралық және қорытынды

бақылау. Бақылау құралдары: сабаққа қатысу, бақылау жұмысы, сұрақ-жауап,

реферат.

Білімді бағалаудың жалпы көрсеткіші

Әріптік баға

Балдардың сандық

эквиваленті 

Пәнді меңгерудің

пайыздық

мазмұны 

Дәстүрлі баға 

А 

4,0 

95-100 

А

-

3,67 

90-94 

В

+

3,33 

85-89 

В

3,0 

80-84 

В

-

2,67 

75-79 

С

+

2,33 

70-74 

қанағаттанарлық

С

2,0 

65-69 

С

-

1,67 

60-64 

D

+

 

1,33 

55-59 

D 

1,0 

50-54 

F 

0 

0-49 

қанағаттанарлықсыз

12. Оқытушының талаптары, саясаты мен тәртібі

Курс саясаты мынадай талаптарды қамтиды:

- сабақты босатпау

- сабаққа кеш қалмау

- оқу үрдісіне белсенді араласу

- ұқыптылық, міндеттілік

- өздік жұмыстарының орындалуы

- топпен жұмыс істеу және пікір-таластарға қатысу

- шыдамдылық,  ізденімпаздық

13. Қолданылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. Прохоров Е.П. Введение в теорию журналистики. М., 2007

2. Тертычный А.А. Аналитическая журналистика. Учебное пособие для 

студентов вузов. Аспект Пресс., 2010

3. Фомичева И.Д. Социология СМИ: Учебное пособие / Под ред.М., 2007

Қосымша:

4. Барманқұлов   М.К.   Жанры   печати,   радиовещания   и   телевидения.  А.,

1974

5. Барманқұлов М.К. Журналистика для всех. А.,1972

6. Барманқұлов М.К. Сравнительный анализ жанров. А., 1975

7. Ворошилов В.В. «Журналистика», базовый курс

8. Кихтан В.В. «Информационные технологии в журналистике». Ростов

на Дону, 2004

9. Момынова Б. «Газет лексикасы, жүйесі мен құрылымы», А., 1999

10.Нургожина Ш.И. «Введение в журналистику». А., 2001 

11.Прохоров Е.П.«Введение в теорию журналистики», М., 2001

12.Тұрсынов Қ. «Көгілдір экран құпиясы», А., 2004

Лекции

Аналитикалық журналистика

Аналитикалық   журналистика   төңірегіндегі   сұрақтарға   қайшы   пікірлер

бұрыннан   бар.   Көпшіліктің   пікірі   бойынша,   журналист   жалпы   маңызды

құбылыс бойынша өзіндік қорытынды шығармайды, тек қана ол деректерді

жүйелеп   беріп   отырады.   Ал   басқалары   жалпы   дамудың   теориялық   және

практикалық проблемаларымен байланысты сөз болған пікір болу керектігін

ерекше баса айтады.

Аналитикалық журналистикадағы қоғам дамуының тиімді жолдарын таңдау:

себебін   анықтау,   әртүрлі   әлеуметтік   күштердің   әрекеті,   пиғылы,

қызығушылығы желісіне құрылған жағдайлардың өзгеруі мен оқиғаның даму

шарттары,   тенденциялардың   дамуындағы   қазіргі   қарама-қайшылықтардың

көрінуі, дұрыстығы, әртүрлі ой-пікірлерде тұрақтануы мүмкін.

БАҚ-ғы Халықаралық аналитиканың ерекшеліктері

1. Себебін анықтау: мәтіндегі бар тезистер, дәлелдер, авторлық бағалау;

2. Тақырыпты оқытудың маңызды үрдісі: нақты дәлелді болу үшін автордың

логикалық пайымдауы қадағаланып отыруы керек. 

3. Оқиғаны меңгертуде барлық әдістерді қолдану керек: 

- салыстыру (айырмашылықтарды анықтау мақсатында салыстыру);

- ұқсату (ұқсастығын анықтау мақсатында салыстыру);

- бағалау (жоғары сапаға пән сәйкес пе, соны тексеру);

- бөлшектеу (маңызды, қажет бөлшектерді анықтау);

- түсіндіру (тергеу себептерінің байланысу қатарын жаңадан жасау);

- болжау;

- байыту (жалпы жағдайлар қатарынан түйінін анықтау);

4.   Коммуникацияға   бағдар   беру:   жұмысшы   мәтінге   қатысқан   немесе   енді

қатысады. 

5. Ақпаратты маңызды көрнекі құралдарымен меңгерту жолы: қатысушыда

бар   ақпараттық   базаға   сүйене   отырып   түсіндіру,   "күрделіні"   қарапайым

тілмен түсіндіру;

6. Шындықтың динамикадағы көрінісі;

Аналитикадағы журналистиканың қызметі

1. Әлеуметтік аудитория

Тек   қана   аналитикалық   мәтін   ғана   тергеу   себептерін   өзара   байланысы

туралы,   осы   немесе   басқа   жағдайларға   байланысты   әрекет   жоспары   мен

келешектегі даму көрсеткіштерін анықтау, бағалау, оларға қысқаша мәлімет

беру тәрізді деректер бере алады. Сондықтан әлеуметтік ортаға әсер ететін

өзіндік   орны   бар   нақтыланған   мәліметтерді   айқындай   отырып,   аналитика

бүгінгі таңда соңғы орында емес екендігін ескеру керек. 

2. Көрсеткіш негізі 

Қоғамдық   өмірде   өзекті,   маңызды   болып   табылатын   жағдайда   (заңды

таңбаларды   жазуда,   олардың   статистикалық   мәліметтерін   шығаруда   т.с.с.),

шешім қабылдауда аналитикалық жанр ақпараттық көмек беруі мүмкін, соған

қарамастан, әлеуметтік институттар, өкілетті органдар өзіне қатысты БАҚ-

дағы   басылымдардың   тікелей   әсер   ететіндігін   ҚР-ның   Заң   шығарушы

органдары қарастырмайды. Осы тектес басылымдар 2 топқа бөлінеді: 

1.   Әлеуметтік   зерттеулер:   осы   және   басқа   да   өкілетті   органның

жауапкершілігіне жататын және арнайы қызығушылық пәні болып табылатын

қоғамдық өмір аспектілері.

2.   Институттық   зерттеулер:   өкілетті   органдардың   қызметі,   жұмыстың

нәтижелілігі, қабылданған заңдар мен ережелерге қорытынды жасау т.с.

Ақпарат беру

Шолу жасау,   аналитикалық  жанр  сияқты,  бұрыннан  пайда  болған.  "Халық

уақыт   кесімін   көру   қажеттілігін   сезінген   кезде,   шолу   жасау   пайда   болды"

(Белинский  В.Г.).  Бұл  жанр  бірнеше  ғасырлар   бұрын  өте   танымал  болған,

себебі әдебиет құбылысы мен театр өмірін шынайылықпен көрсете отырып,

сол кезең суреттерін толық және кең көлемде жеткізуге авторларға мүмкіндік

берді.

Бүгінгі таңда "шолу жасау" - телеарнаға жаңалық беретін бағдарламалардың

ішінде   кең   таралған   жанр.   Бұл   жанрдың   басты   мақсаты   -   тыңдаушыларға

шыңдықтың   бір   бөлшегінен   барынша   толық,   тұтас   көрініс   беру,   деректер

арасындағы   байланысты   түсіндіру,   динамиканы   көрсету,   басты   үрдістерге

тоқталу. "Шолу жасауды" негізі шыңдықты бейнелейтін тенденциялар туралы

пікір айтуға болатын деректер екені анық.

"Шолу   жасауда"   жеке   мәлімет   ешқандай   мағына   бермейді.   Деректер

журналисттың шыншыл көзқарасы концепциясының тұтастығымен бірігеді.

Осы   және   басқа   мәліметтерге   берілген   сындарда   (олардың   арасындағы

байланысты)   бейнеленеді,   оны   таңдау   (неліктен   дәл   осы   деректер)   себебі

анықтайды.   "Шолу   жасау"   құрылымы,   формасы,   түсіндіретін   пән   мен

тақырыптары бойынша жан-жақты.

"Шолу жасау" аз ғана уақыт көлемінде өмірдің тұтас көрінісін көз алдымызға

елестете алады, өмірдің бір кесіміндегі хаттар, қайта жазылған және құжат

ережелерін (егер олар дерек қызметін атқарса) тақырыппен және бөлшектеп

қарайды.

Әрине, аталған жанрда жұмыс жасаудың өзіндік ережелері бар: ойдың дұрыс,

нақты қалыптасуы, өнерге қатысты жинақталған деректерден бас тарту, пәнді

немесе тақырыпты жақсы меңгеру.

Рецензияның   жанрлық   ерекшеліктері  -   18   ғасырда   қалыптасқан,   бірақ

қазіргі   күнге   дейін   өзіндік   бағасын   жоймаған   ақпарат   берудің   бір   түрі.

Рецензияға анықтама бере отырып, автордың айтайын деген ойын білдіретін,

өмірдің   қандайда   бір   құбылысына   баға   беретін   материал   екендігіне   көз

жеткіземіз. Жанрлық белгілері бойынша "рецензия" тек ғана аналитикамен

ғана   тұтаспайды,   сонымен   қатар,   көптеген   мағлұматты   ақпарат

жаңалықтарынан   алып   пайдаланады.   "Рецензияның"   басқа   бағыттардан

басты ерекшелігі мен айырмашылығы - жанама шындық, яғни, пікір берілген

шығармадағы шындық құбылыстарының деректермен көрініс беруі. Пікірге

түскен   шығармаға   көпшілік   назарын   аудартарлықтай   ой   айқындылығы,

тенденциялар жайында пікір айта алушылық типі тән. 

Аналитикалық материалдардың түрлері

Басты   мақала  (редакциялық)   -  телеарна   мен   баспа   орындарының   өзіндік

көзқарасын   білдіретін,   бүгінгі   күннің   маңызды   мәселелерін   қозғайтын

ақпараттар болып табылады. Ол тақырыптың реттік номері бойынша БАҚ-да

жарияланады   және   телеарнадағы   жаңалықтарды   ашады.   Советтік   кезеңде

"дерективті" деп аталған. 

Насихаттаушы мақала - қандай да бір идеяны (ойды) пайымдау. Мақсаты -

маңызды   мәселені   түсіндіру,   ұғындыру,   көпшілік   тыңдаушыға   түсінікті

теориялық   тұрғыда   еркін   меңгерген   тілге   аудару.   Әрдайым   сыни   тұрғыда

жазылады. 

Өзекті мақала  - орта назарын өзіне аударарлық дәлелді әлеуметтік маңызы

бар мәселені қарастырады, болжау элементі маңызды болып табылады.

Теориялық мақала  - теориялық деңгейде арнайы мәселелерді терең оқып-

үйрену.   Көпшілік   басылымдарда   сирек   кездеседі,   ғылыми   БАҚ-да   кең

таралған. 

Баспасөзде айтылған сындар - оқиғамен оперативті түрде тығыз байланысқан

немесе   бір   мезгілде   болған   ақпараттар.   Аталған   ақпараттың   жазылу

құрылысы   дәстүрліден   ерекшеленіп   тұрады.   Басты   тақырыбы   -   "оқиға"

болып табылады, мәні ашылған кезде жан-жақты бағаланады. 

Жоғарыда аталған мақала түрлерін барлығын аналитикаға жатқызуға болады,

себебі   олар   қоғамға   қажет   құбылыс   пен   үрдістердің   маңыздылығын   терең

және   толық   түсінуге   мүмкіндік   береді:   оқиғамен   байланысты   тергеу

себептерін   ашу,   осы   немесе   өзге   де   оқиғаның   нәтижесіне   ауқымды

қорытынды   жасау,   байыту,   оқиғаның   даму   бағыттарына   алдын-ала   болжау

жасау.  Аналитика  - көп жұмысты қажет ететін күрделі жанр. Оның пайда

болуы сол кездегі өмірдің бір кезеңімен тығыз байланысты. 

Аналитиканың негізі - қоғамға әлеуметтік маңызы бар құбылыс, үрдіс болып

табылады.   Әрине,   аталған   бағыт   өзіне   қарама-қайшылықты   және   мықты

тұлғалық элемент тұрғысынан назар аудартады, сондықтан да осы мәселеге

өзіндік   көзқарасының   болғаны   маңыздырақ.   Пәннің   тақырыптық   өрісіне

тәжірибе жүзінде ешқандай шектеу қойылмаған. Механизм, қозғаушы күш

пен   мүмкін   болатын   салдарды   терең   зерттеу   (аналитикаға   дайындық)   -

талдап-қорытылған   мінездемелерді,   құрылған   болжамдарды,   оқиғаны

дамытудың түрлі моделінің тергеу себептерінің байланысын анықтау арқылы

жүзеге асады. 

Ескеретін соңғы жайт, бұл ақпаратты жеткізу құралы. Ол мәтіннің танымдық

бағытының технологиясына жақын логика тұрғысынан автордың ойын нақты

білдіруі керек. Жазылу стилі мен мазмұндау тілі публицистикалық, ғылыми

терминологиядан   қашық   болу   керек   (ақпаратты   қабылдауға   қиындық

туғызады).