Бахишева с. М

Педагогикалык 
жүйелер 
ретіндегі 
ұйымдардың 
даму 
деңгейінің
динамикалары мен өзгерістері төмендегі диаграммалық суреттерден берілген.
(8,9,10 суретгер).
I 
ІІІкезең I 
16.2 
j 
19,8 
| 
25,6 
[ 
37Д 
| 
10,3 ~ | 
15,4 ~ |
1 кез 
2 кез 
3 кез
СуретЗО - «А» көрсеткіштері бойынша: 
барлық компоненттердің мақсат пен нәтижеге бағдарлылығының 
өзгерістер диаграммасы, %
1 кез. 
2 кез. 
3 кот
Сурет 31 - «В» көрсеткіштері бойынша: 
барлық компонентгердің инновациялык өзгерістері, 
өзін- өзі 
дамытушылыгының өзгерістер диаграммасы, 
%
1
кез. 
2 кез. 
3 кез.
ШБ.Т
ВЭ.Т.
Сурет 32 - «С» көрсеткіштері бойынша:
Барлық кұрылымдардағы бірлескен эрекеттер, өзара колдаушылық пен 
шығармашылықтағы өзгерістер диаграммасы,%
255

Бұл нэтижелер аркылы тұжырымдамада анықталған жүйе кұрамындағы 
кызметтік жэне субъектілік компоненттердін өзара катынастары мен жүйенін 
өзін - е зі дамыту ресурстарын ти імді ұйымдастыру, аркылы максатка сэйкес 
нәтижелерін қамтамасыз етудің механизмі максатты - бағдарлы жобалау кызметі 
болатыны эксперимент барысында дэлелденді.
Зерттеу қорытындысында, сонымен катар, жобалау кызметін ұйымдастыру 
негізінде педагогикалык жүйелердін дамыту туралы тұжырымдар дэлелденді. 
Олар: педагогикалык жүйе ретіндегі білім беру ұйымын дамыту үшін, ең әуелі, 
жүйенің барлык компонентгерінің өзгерістерін 
стратегиялык мақсатка сай 
камтамасыз ететін жүйеқүраушы факторын аныктап алып, максатты - багдарлы 
жобалау қызметі аркылы оны қайта жаңарту керек; жобалау кызметін 
ұйымдастыру үшін жоба жетекшілерінің 
(баскарушылардың, педагогтардың, 
білім алушылардың) құзыреттіліктерін 
дамыту мүмкіндіктері жасалуы керек; 
жобалау қызметін үйымдастыру жана идеялар тудыратын уақытша 
жүмыс 
топтары ұйымдастырылып, белгілі бір жобалау кызметі аяқталғанда таратылуы 
тиіс; педагогикалык жүйені баскаруды жобалау кызметі қатаң кұрылымданбаған 
иерархиялық - матрицалык болуын талап етеді, өйткені, мақсатты бағдарлы 
жобалау технологиясы құрылымы түтастық пен жүйелікке негізделеді жэне 
өзгермелі болады.
Өзгерістердің алдын - ала баскару педагогикалык жүйелердің түрақты 
дамуына мүмкіндік беретін темендегі қызметтерді камтитыны дәлелденді: 
белгілі бір жүйені дамытудағы нақты өзгерістерді алдын —ала белгілеу; баскару 
субъектілерінің 
бірлескен 
әрекеттері 
барысында 
аталған 
өзгерістерді 
камтамасыз етуге қажетті құзыреттілік сапаларын, ресурстарды аныктау; 
баскару субъектілерінің максатты — ба гдарлы жобаларды орындауға кажетті 
кұзыреттіліктерін қалыптастыру, ресурстарын тиімді ұйымдастыру, сөйтіп, 
жүйені түтас дамыту жүзеге асырылады.
Зерттеу жүмысын негізінен аяқтай келіп, 
оның нэтижелері бастапкы 
болжамның дұрыстыгын, 
яғни, 
педагогикалык 
жүйелерді 
басқарудағы 
жобалау қызметі жүзеге асырылса жүйенің максаттық - багдарлы езгерістері 
камтамасыз етілетіні дәлелденді. Бүл жағдайда педагогикалык жүйенін барлык 
деңгейлеріндегі 
кұрылымдык, 
қызметтік 
компоненттерін 
жүйеқұраушы 
факторына сэйкес тиімді ұйымдастыру басқарушылардың 
қ ұ зы р еттіл ік тер ін
дамыту аркылы мүмкін болатыны анықталды.
Қорыта 
келе, 
жүйе 
күрамындағы 
қызметтік 
жэне 
субъектілік 
компоненттердің өзара қатынастары мен жүйенің өзін -өзі дамыту ресурстарын 
тиімді ұйымдастыру арқылы күтілетін нэтижелерін камтамасыз ету 
максаттык 
багдарлы жобалау қызметі 
арқылы мүмкін болатыны тэжірибелік - 
эксперимент жұмыстары барысында дэлелденді.
256

ҚОРЫ ТЫ НДЫ
Бүгінгі танда әлемдік өркениеттін ерекше дамуы мен акпараттык жэне 
инновациялык қоғамның ілгерілеу қаркынына байланысты күрделі әлеуметтік 
жүйелерді баскарудағы жобалау қызметі өзекті болып отыр. Басқарудағы 
жобалаудың негізіне жүйелердің өздігінен үйымдасу теориясы - синергетика 
алынады, оның өзіне тэн белгісі - сан түрлі жүйелерге ортак касиеттер мен 
олардың ұйымдасу, реттелу заңдылықтарын зерттеу болып табылады, сонымен 
катар, 
синергетикалык көзқарас жүйені дамыту түрғысынан карастырады. 
Жобалау - берілген уакыт аралыгында орындалатын, күтілетін нэтижелерін 
алдын - ала анықталған, кажетті кұралдары мен ресурстары белгіленген накты 
бір жүйенің максатты түрдегі өзгерістерін камтамасыз етуге мүмкіндік беретін 
бірден бір қызмет.
Педагогикалык жүйелер элеуметтік үйымдарға жататын болғандықтан, 
оны басқарудың жүйелілік факторларының бірі - оның өзін - өзі басқара 
алушылығы, яғни, жүйенің өзінде онын түтастығын, қызмет етуін, жетілдірілуі 
мен дамуын камтамасыз ететін тетіктер мен басқару факторларының болуында.
Қазіргі жүйелерді басқару қызметі белгілі бір жүйенің осы кездегі 
жағдайымен салыстырғанда жобаланып отырған болашак жағдайының басым 
қүндылык екенін ұғыну, оны ұйымдастыру және жүзеге асыруды коздейді. Бүл 
жерде жобалау кызметіне 
даму қадамдарын орындаушы «белсенді агент» 
позициясы беріледі және ол 
белгілі бір мақсатгық - қүндылықтык 
ұстанымдары негізінде күтілетін нәтижені орындаудың жолдарын белгілейді, 
ұйымдастырады, бағалайды. Жүйе қүрамындағы қызметтік жэне субъектілік 
компоненттердің өзара қатынастары мен жүйенің өзін өзі дамыту ресурстарын 
тиімді ұйымдастыру аркылы максатка сэйкес нэтижелерін камтамасыз етудің 
тиімді механизмі - басқарудағы жобалау қызметі болып табылады.
Жүйе компоненттерінің өздігінен үйымдасу заңдылықтарына орай, 
басқарудағы жобалауды жүзеге асыру педагогикалык жүйенің жаңаша дамуын 
Камтамасыз етеді. Түтас жүйені қүрамындағы эрбір кұрылымның әзара 
эрекетгесуі, бірлескен қызметтері түтас жүйенің өзгерістеріне қызмет етеді. Бүл 
білім беру жүйесіндегі барлык ресурстардың бірін - бірі дамытуына мүмкіндік 
жасайды. Соған байланысты, 
жүйенің субъектілік компоненттерін -
басқарушылар мен 
педагогтарды - дамыту, олардың 
өзіндік 
дамуына 
жағдайлар тугызу тұтас жүйенің жаңа сапасын қүруға ықпал етеді.
Зерттеу проблемасы бойынша теориялық материалдар жэне тэжірибелік - 
эксперимент нәтижелерін қорытындылау бізге төмендегі түжырымдар мен 
үсыныстар жасауга мүмкіндік береді:
1. Ғылыми таным туралы философиялык білімдер мен жалпы ғылымдык 
жүйетану - педагогикалык жүйелер 
компонентгерінің 
пайда болуы мен 
дамуы, 
олардың 
ішкі жэне 
сырткы 
қасиеттерінің, байланыстарының, 
жүйеқұрушы факторларының жүйенің кызмет етуі үшін кажетті жэне 
жеткіліктілігін анықтаудьщ ғылыми -эдіснамалық негізі болады.
2. Күрделі элеуметтік жүйелерді басқарудағы жүйелік көзкарастарга 
сэйкес жобалау 
кызметі педагогикалык жүйенің 
біртұтас қүрылымдык
257

компонентгері 
мен 
барлык 
кіші 
жүйелерінің 
өзара 
байланыстарын 
жүйеқұраушы максатқа сай үйымдастырады, сол аркылы жүйенің максаттық - 
бағдарлы өзгерістерін жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
3. Қазіргі педагогикалык жүйелер — түлғаны өзіндік дамыту субъектісі 
ретінде карасгыра отырып, оның өздігінен дамуын ұйымдастыруға қажетті 
және жеткілікті өзара күрделі байланысты максат, мазмұн, карым - катынас 
күралдары мен баскару субъектілерінен гұратын компоненттер кұрылымы. 
Педагогикалык жүйелерді басқару аркылы жүйенің мақсаты айкындалып, оның 
дамуына мүмкіндік беретін басқару субъектілерінің бірлескен іс-әрекеті 
ұйымдастырылады жэне ресурстык қамтамасыз етіледі.
4. Педагогикалык жүйелерді баскарудагы жобалау қызметі 
жүйенің 
белгілі бір сапасын мақсаттық - ба гдарлы дамытуды жүйекүраушы фактор 
ретінде ала отырып, жүйенің қызметтік жэне кұрылымдык компоненттерін 
күтілетін нэтижеге сэйкес тиімді үйымдастыруды камтамасыз етеді.
5. Педагогикалык жүйелерді басқарудағы жобалау қызметін жүзеге 
асырудың ұстанымдар жүйесі жүйелілік пен тұтастык, синергетикалық, 
мақсатгық - багдарлылык, технологиялық, қүзыреттілік, нэтижелілік, кері 
байланыстык үстанымынан тұрады.
6. Педагогикалык жүйелерді басқарудағы максат пен күтілетін нэтижеге 
сай адам ресурстарын, жүйенің құрылымдық жэне кызметтік компоненттерін 
түтастықта дамытуды жүзеге асыратын жобалау қызметінің тұжырымдамасы, 
күрылымдық - мазмүндык модел/, өлшемдер
і
мен көрсеткіштері жасалып, 
тиімділігі айкындалды.
7. Педагогикалык жүйе күрамындағы қызметтік және субъектілік 
компоненттердің өзара қатынастары мен жүйенің өзіндік даму ресурстарын 
тиімді
ұйымдасть/ру арқылы мақсатқа сәйкес нэтижелерін камтамасыз етудін 
механизмі -
мақсаттық - багдарлы жобалау кьізметін жүзеге асырудың 
әдістемесі 
мен технологиялары 
жасалып, 
сынақтан өткізілуі 
арқылы 
дәлелденді.
8. Зерттеу нәтижелерін педагогикалык жуйенін барлық деңгейлеріндегі 
рылымдарында, мектеп, жоғары оку орны жэне қосымша білім беру
жүйесін 
баскарудагы 
жобалау 
кызметін 
ұйымдастыру 
мягм И еС1нде’ соньшен катар, педагогика мамандыктары студентгері мен
ж. й: трантары н’ 

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: