Ағылшын тілінде екі септеу бар: жалпы септеу (The Common
Case) және тәуелдік септеу (The Possessive Case)
The Common Case (Жалпы септеу)
Жалпы септеудегі зат есімдер орнына қарай әртҥрлі функцияны атқарады. Егер зат есімдер, сӛйлемде баяндауыштың алдында тҧрса, ол бастауыш болады. Егер зат есімдер сӛйлемде баяндауыштан кейін тҧрса, ол тура толықтауыш болады.
Мысалы: The student recognized the teacher. Студент оқытушыны таныды.
The teacher recognized the student. Оқытушы студентті таныды.
Баяндауыш пен тура толықтауышты білдіретін зат есімдер арасында жалпы септеудегі басқа адамды білдіретін зат есім тҧруы мҥмкін. Ондай зат есім жанама толықтауыш болады.
Мысалы: The teacher showed the students a diagram. Оқытушы диаграмманы студенттерге кӛрсетті.
Зат есімдер жалпы септеуде әртҥрлі демеуліктермен қолданылады.
Мысалы: I have received a letter from my sister. Мен апамнан хат алдым.
He bought a toy for his son. Ол баласына ойыншық сатып алды.
► Тәуелдік септіктегі зат есімдер жекеше тҥрде -„s жалғауы арқылы жасалады.
▪ My friend‟s house - Менің досымның үйі
▪ Nurgul‟s brother - Нұргүлдің ағасы
► Зат есім кӛпше тҥрде болса, онда s жалғауы және апостраф қойылады.
▪ My friend‟s letters - Менің достарымның хаттары
▪ The women‟s dresses - әйелдердің кӛйлегі
►Кҥрделі зат есімдерге s жалғауы соңғы сӛзге жалғанады. ▪ The commander-in-chief‟s order. ▪ My brother-in-law‟s library
►Заттарға „of‟демеулігі қолданылады
▪ The door of the garage (not the garage‟s door) - гараждың есегі
▪ The name of the book - кітаптың аты
▪ The owner of the restaurant - мейрамхананың иесі
► Мезгіл ҥстеулерінің (today‟s, tomorrow‟s, this evening‟s, Monday‟s) тәуелденуі жалғауы жалғану арқылы жасалады.
▪ Next week‟s exam has been cancelled.
▪ Have you got yesterday‟s newspapers?
▪ Alihan has got two weeks holiday.
▼Есте сақтаңыз
It was a three-hour journey.
▪ a three hour-journey (not a three-hours journey)
▪ a six-week French course (not weeks)
▪ two 14-year-old boys (not years)
▪ a three-page letter (pages)
THE АRTICLE – АРТИКЛЬ
Ағылшын тілінде артикльдердің екі тҥрі бар: белгісіздік “a/an” (Indefinite Article), және белгілілік “the” (Definite Article) ► Белгісіздік артиклі: A/AN: А + дауыссыз дыбыс (consonant)
► Егер сӛз дауыссыз дыбыстан басталса, зат есімнің алдына
a белгісіздік артиклі қолданылады. ▪ A child, a doctor, etc.
► AN + дауысты дыбыс (vowel)
▪ An apple, an umbrella, an hour
“A(AN)” белгісіздік артиклінің қолданылуы
|
Белгілілік “THE” артиклінің қолданылуы
|
Санауға келетін зат есімдердің тек жекеше тҥрінде
Do you need an umbrella?
I never wear a hat.
|
Контексте немесе бір ситуацияда не туралы айтып жатқандығы нақты белгілі болса a) Can you turn off the light?
b) I‟d like to speak to the manager, please.
|
Сӛйлеуші заттар мен нәрселер туралы алғаш рет сӛз қозғап тҧрса
I had a sandwich and an apple for lunch.
A man and a woman are sitting opposite me.
|
Егерде зат есім екінші сӛйлемде қайталанса
Last year I bought a car. The car was vey expensive.
When I entered the room, I saw a man. The man was very old.
|
Заттың кім, не екендігі жайлы анықтама бергенде
Omar‟s father is a lawyer.
Would you like to be an English teacher?
|
Дҥниеде бір-ақ тҥрі кездесетін ғаламшар атаулары
The earth is millions of kilometers from the sun.
The sun was going down.
|
Санауға келетін зат есімдердің жекеше тҥрінің алдында сын есім келсе
My brother is a good driver.
Dastan has bought an expensive car.
|
Мұхит: the Atlantic Ocean, the Indian Ocean, the Pacific Ocean.
Теңіз: the Mediterranean Sea Ӛзен: the Thames, the Amazon, the Nile
Канал: the Suez Canal, the Panama Canal
Тау тізбектері: the Alps, the
|
|
Rockies
Шӛл далалар: the Gobi, the Sahara Desert
|
Лепті сӛйлемде санауға келетін зат есімдердің жекеше тҥрі болса
What a beautiful garden!
What a lovely dress!
Санауға келетін зат есімдердің кӛпше тҥрі және санауға келмейтін зат есімнің алдында артикль қойылмайды.
|
Мұражайлар: the British
Museum, the Tate Gallery, the
Louvre
Қонақ үйлер: the Station Hotel, the Hilton Hotel
Театрлар/кинотеатрлар/клубт
ар: the palace Theatre, the Odeon Cinema
Газеттер мен кейбір журнал аттары: Washington Post, the
Financial Times, the Times
|
Тҧрақты тіркестерде
A lot of, a great deal of, a few, a little, for a short (long) time, in a loud voice, to be in a hurry, to be in a position to be at a loss, It is a pity; as a result of; as a
matter of fact To have a good time
To have a look
To have a seat
To go for a walk
|
Ҧлт атауларының алдында a) The Japanese are very industrial people.
b) The French are considered to be conservative people.
|
Such, quite, rather сӛздерінен кейін жекеше тҥрдегі саналатын зат есім келсе
It was such an easy test.
It is rather an old house.
He is quite an old man.
|
Сын есімнің кҥшейтпелі шырайының алдында
He is the tallest boy in our class.
She is the most intelligent woman I‟ve ever met.
|
Hundred, thousand, million, dozen сан есімдерінің алдында
«one» сан есімі келетін болса a) His case weights a (one) hundred pounds
b) Azat has won a (one) thousand dollars.
|
Зат есімдердің алдында реттік сан есім келсе
Your second composition is better than the first.
February is the second month of the year.
|
|
Отбасын тҥгелдей әңгімелейтін болсақ
a) The Zhandosovs arrived from Astana
|
|
Кейбір мемлекеттер мен штаттардың аттарының алдында,
егер олар republic, union, state сӛздерімен тіркесіп келсе The United Kingdom, the United
States the Netherlands
|
|
Музыкалық аспаптардың атауларының алдында the piano, the saxophone
|
|
Тұрақты тіркестерде
in the morning, in the evening, in the afternoon, the day after tomorrow, on the right (left), on
the whole
|
Достарыңызбен бөлісу: |
