«Балтасап негізгі мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

UNIT I THE NOUN – ЗАТ ЕСІМ

Зат есім түрлері

► Proper Nouns (Жалқы есімдер) белгілі бір затты, нәрсені арнайы, даралай айтады.

Астана - Astana

► Common Nouns (Жалпы есімдер) әр алуан деректі және дерексіз заттар мен ҧғымдарды білдіретін зат есімдер.

Жалпы есімдер санауға санауға келетін (countable) және санауға келмейтін (uncountable) болып екіге бӛлінеді.

Countable (cанауға келетін) яғни заттарды санауға болатын зат есімдер:

I have bought a book. I have bought two books.

There are many libraries in Astana.

Uncountable (cанауға келмейтін) зат есімдер тобы:

Food: rice, sugar, fruit, milk, bread, butter, cheese Fluids: blood, water, oil, coffee, tea, gasoline Raw materials: wood, paper, glass, iron, silver, wool Gases: oxygen, nitrogen, air, pollution, steam General: furniture, mail, money, traffic, equipment Groups: jewelry, machinery, luggage, clothing, cash Languages: English, Chinese, Japanese, Spanish Academic subjects: chemistry, mathematics, psychology Abstract things: education, health, intelligence, beauty, knowledge, sleep, hope, music, time

Зат есімнің классификациясы

Негізгі зат есім (Simple Nouns). Негізгі зат есімге ешқандай жҧрнақ жалғанбайды.

Мысалы: a table, a room, a girl, a ship.

Туынды зат есім (Derivate Nouns) Зат есімге жҧрнақ жалғану арқылы жасалған зат есім. Туынды зат есім жасайтын жҧрнақтар:

• 
  er: teacher, writer
  
• 
  ment: development, government
  
• 
  ness: sadness, kindness
  
• 
  ion: restriction, connection
  
• 
  dom: freedom, wisdom
  
• 
  hood: childhood, neighbourhood
  
• 
  ship: leadership, friendship
  

Зат есімдердің көпше түрінің жасалуы

Ереже Rules	Жекеше түрі Singular	Кӛпше түрі Plural	Есте сақтаңыз Remember
Зат есімнің тҥрін жасау ҥшін тҥбірге -s жалғауы жалғанады.	a table a dog a cat	two tabls two dogs two cats
Зат есімдер –ch, -s, -ss, sh, tch, -x әріптеріне аяқталса, - es жалғауы жалғанады.	a dish a match a class a box	two dishes two matches two classes two boxes
Зат есім –у әрпіне аяқталып, оның алдында дауыссыз тҧрса -es жалғауы жалғанады да, -у әрпі –i әрпіне айналады.	a story a city	two stories two cities

Егер зат есім жекеше тҥрде –у әрпіне аяқталып, оның алдында дауысты әріп тҧрса, онда –у әрпі ӛзгермейді, кӛпше тҥрде тек –s жалғауы жалғанады.	a key a day	two keys two days
Зат есім жекеше тҥрде -f немесе -fe әріптеріне аяқталса әрпі v әрпіне ӛзгереді де, -es жалғауы жалғанады.	a knife a shelf	two knives two shelves	Ереже бағынбайтын кейбір зат есімдер: ▪ a cuff-cuffs ▪ a handkerchief- handkerchiefs ▪ a roof - roofs ▪ a safe- safes ▪ a belief – beliefs ▪ a chief - chiefs ▪ a cliff – cliffs
Жекеше тҥрде зат есім –о әрпіне аяқталса және –о әрпінің алдында дауыссыз әріп тҧрса, онда зат есімге –es жалғауы жалғанады.	a tomato a hero zero volcano tornado mosquito	two tomatoes two heroes zeroes / zeros volcanoes / volcanos tornadoes / tornados mosquitoes / mosquitos	▪ a kilo – kilos ▪ a photo - photos ▪ a piano – pianos ▪ radio - radios ▪ a video - videos ▪ a zoo - zoos ▪ a hippo - hippos ▪ tattoo – tattoos ▪ a rhino – rhinos
Күрделі зат есімдерге кӛптік жалғау басты мағыналы сӛзге жалғанады.	customhouse hotel – keeper mother-inlaw manservant	custom-houses hotel – keepers mother-in-laws man-servants
Кейбір зат есімдердің көпше тҥрі ешқандай ережеге бағынбай, сөздегі дауыстыны өзгерту арқылы жасалады.	a man a woman a foot a mouse a tooth a goose	men women feet mice teeth geese
Кейбір зат есімдердің жекеше түрі мен көпше тҥрі бірдей.	a deer a species a sheep a fish	deer species sheep fish
Латын, грек және француз тілінен енген зат есімдер сол тілдердегі кӛпше тҥрінің формасын сақтайды.	a formula a datum a bureau an index hypothesis thesis bacterium cactus	formulae data bureaux indices hypotheses theses bacteria cacti

жүктеу/скачать 3,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: