В) белгілі бір нәрсе туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін мәліметтер тобы

В) ақпаратты жинау сақтау, өңдеу, оның қасиеттері, берілу әдістері туралы ғылым.

8. 
   Программа - …
   

В) белгілі бір атпен магниттік дискіде жазылып сақталып, жұмыс істеуші адамның командасымен іске қосылатын, машина тілінде жазылған нұсқаулар жиыны.

С) белгілі бір нәрсе туралы таңбалар мен сигналдар арқылы берілетін мәліметтер тобы.

Күні________ Сыныбы____________________

1. 
   Ұйымдастыру
   
2. 
   Өткен материалды қайталау сұрақтары
   
3. 
   Жаңа тақырыпты түсіндіру
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау
   
5. 
   Сабақты бекіту
   
6. 
   Үйге тапсырма беру
   

• 
  Компьютердің құрамына кіретін негізгі құрылғыларды атаңдар
  
• 
  Монитор, жүйелік блок, пернетақта
  
• 
  Компьютер жадысының қандай түрлері бар
  
• 
  Тұрақты жад пен жедел жатың айырмашылықтарын айтыңдар
  
• 
  Ақпаратты енгізу – шығару құрылғыларын атаңдар
  
• 
  Жадтың сыртқы тасуыштарын сипаттаңдар
  
• 
  Мониторлардың түрлерін атаңдар
  
• 
  «Пиксель» деп нені айтады
  
• 
  Пернетақтаның қандай блоктары бар
  
• 
  Принтердің түрлерін атаңдар, оларға сипаттама беріңдер.
  

Windows – тың негізгі функциясы – осы орта үшін арнайы құрылған бағдарламалардың жұмысын басқару.

Windows – бұл компьютерлік технологияның жаңа деңгейі. Ол деректермен жұмыс жасаудың объектілі – бағдарланған әдістемеге негізделген. Microsoft Windows 98 ортасының ерекшеліктері:

• 
  пайдаланышының интерфейсін стандарттау;
  

• 
  көлемі оңдаған Мбайт жедел жадты тиімді басқару;
  

• 
  жаңа сыртқы құрылғыларды қиындықсыз қосу мүмкіндігі;
  
• 
  бағдарламалардың функциясын интеграциялау, яғни басқа бағдарламалардың жасалған объектілерді нақты бағдарламада қолдану мүмкіндігі;
  
• 
  көп мәселелік, яғни бірнеше қолданбаны қатар орындау және бір бағдарламадан екіншіге оңай ауысу мүмкіндігі;
  
• 
  графикалық режімді басым қолдану;
  
• 
  жергілікті желі және Internet желісінде жұмыс істеуді қолдаудың құрамдас
  

Windows- тің обьектілірі- терезе, жұмыс столы, шартбелгілер, жарлықта бумалар, тышқан, мәлімет алмастыру буфері.

Windows ортасында жұмыс столының рөлін дисплей экраны орындайды. Он жұмыс істейтін программалардың терезелерді, құжаттардың жеке файлдары шарт белгіде түрінде орналасқан.

Шартбелгі бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген графикалық бейне, дисплей экранындағы программаны, терезені, құжаттардың жеке файлдары командалық файл.

Қапшық экранда каталогтарды және программалық топтарды белгілеу үлгі қолданылады.Бума бұл обьектілер қоймасы.

Тышқан - тетігімен орындалатын ең негізгі операция экран бетімен сілтемені қозғалуы болып табылыды

Мәлімет алмастыру буфері - әр түрлі программалар немесе құжаттар арасында мәлімуттерді тасымалдап, олрдың фрагменттерін бір біріне ауыстырып отыру үшін қолданылатын жады бөлігі.

Есептер тақтасы - бұл кранның төменгі жағындағы жеңішке сұр жолақ.Есептер тақтасында ПУСК батырмасы, іске қосылған бағдарламалардың аттары бар батырмалар орналасқан.

Пуск батырмасы – бұл батырманы басқаннан кейін жүйенің бас менюі пайда болады.Бас меню жеті пунктен тұрады:

1. 
   Ашылатын бағдарламалар тобы мен қосвмшалардан тұратын тізім.
   

1. 
   Жуық арада ашылған құжаттардын 15-тен аспайтын тізімі
   

2. 
   Баптау
   
3. 
   Іздеу
   
4. 
   Анықтама
   
5. 
   Орындау
   
6. 
   Жұмысты аяқтау
   

Жоғарыда айтылғандай обьектілер мен Windows –тің басқару элементтерін іске қосу үшін, «тышқан» манипуляторы қолданылады немесе қысқартып айтатын болсақ, тышқан дейміз.

Тышқанның негізгі батырмасына оның әдетте сол жақ батырмасы алынады, ол сендердің оң қолдарыңның сұқ саусағының астында болады. Ал қосымша батырмаға тышқанның оң жақ батырмасы жатады. Тышқанды шерту деп оның нұсқағышын қажетті обьектіге орналастырып, тышқанның сол жақ батырмасын бір рет басуды және жіберуді айтады.

Тышқанның оң жақ батырмасын шерту деп тышқанның нұсқағышын белгілі бір обьектіге орналастырып, тышқанның оң жақ батырмасын бір рет басуды және жіберуді айтады. Тышқанды екі рет шерту деп- тышқанның нұсқағышын керек обьектіге орналастырып, оның сол жақ батырмасын жылдам екі рет басуды және жіберуді айтады. Тышқанды алып бару деп – тышқанның нұсқағышын керек обьектіге орналастырып, оның сол жақ батырмасын жібермей, басып тұрып, обьектіні қажетті жерге апарып, сонан соң жіберуді айтады. Тышқанның оң жақ батырмасымен алып бару жоғарыда айтылған әрекеттерге ұқсайды, бірақ мұнда оң жақ батырманы басу керек. Сонда динамикалық меню пайда болады, одан орындағыларың келетін әрекеттің командасын таңдаңдар.

Созу әрекеті апаруға ұқсайды, бірақ мұнда ештене орнынан қозғалмайды, тек қана созылады.

● WINDOWS операциялық жүйесінің ерекшеліктері қандай?

● WINDOWS ОЖ қандай обьектілер бар?

● Тышқанның атқаратын қызметі қандай?

● Мәлімет алмастыру буфері дегеріміз не?

● Жұмыс столының атқаратын қызметі?

● Шартбелгі дегеніміз не?

Үйге тапсырма: Жұмыс істеудің бастамасы. Тышқанмен жұмыс істеу.

Күні________ Сыныбы_________________

1. 
   Оқушыларды ұйымдастыру
   
2. 
   Үйге берген тапсырманы тексеру
   
3. 
   Жаңа тақырыпты түсіндіру
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау
   
5. 
   Сабақты бекіту
   
6. 
   Үйге тапсырма беру
   

1. 
   Компьютермен жұмысты аяқтау әрекеттерін ата?
   

1. 
   WINDОWS ХР ОЖ-қандай жүйе оның негізгі объектілері қандай түрмен бейнелейді?
   

2. 
   Маустың көмегімен WINDОWS ХР -дің абъектілерімен қандай әрекеттер орындауға болады?
   
3. 
   Маустың батырмаларына сипаттама бер
   
4. 
   Жұмыс орнының негізгі объектілерін ата, объект деген не, windwsтың объектілерін ата
   
5. 
   Файл, қатқыл диск объектісінің қасиеттеріне сипаттама бер
   
6. 
   Қапшықтың қызметі қандай
   
7. 
   Іске қосудың қызметі қандай ? Бас меню,бағыныңқы меню дегенді көрсет?
   
8. 
   Командалар деген не? Ұзын,қысқа команда деген не?
   
9. 
   Мауспен жұмыс істеу қалай орындалады?Маус деген не?Шерту,оң жақ батырмасын шерту, екі рет шерту, мауспен алып беру, оң жақ батырмамен алып беру деген не?
   
10. 
    Динамикалық, контекістік меню деген не?
    

Терезе-жақтаулармен шектелген экрандағы төртбұрышты аймақ. Әрбір терезенің оны басқаруға арналған элементтері мен жұмыс аймағы болады.Жұмыс аймағында объектілер, ақпарат және басқару элементтері орналасады.Windows жүйесінде жұмыс істеу барысында бірне терезені бір мезгілде ашуға және терезелер арасында есеп тақтасындағы батырмалардың көмегімен ауыса отырып олардың әрқайсысында кезекпен жұмыс істеуге болады.

1.Қапшық(папка) терезелері;

2.Қолданбалы терезелері;

3.Диалог (сұхбат) терезелері;

4.Анықтама терезелері.

Қапшық (папка) терезелерінде, оны басқару элементтерінен басқа Windows-тың басқа обьектілерінің де белгішелері бар-белгілі бір обьектінің белгішесін мауспен екі рет шерту, оны ашады. Белгілі бір қолданбаны іске қосатын болсақ, онда экранда сол қолданбаның терезесі пайда болады. Қолданба терезелері қолданбаға жүктелген құжаттың мазмұнын көрсету міндетін атқарады, сондай-ақ онда терезені басқару элементтері де бар. Белгілі бір қолданбаны іске қосқанда, экранда осы қолданбаның терезесі пайда болады. Қолданба-бұл да бағдарлама, ол Windows жүйесінің басқаруымен жұмыс істегендіктен, қолданба деп аталады. Диалог терезелері- қосымша ақпараттарды енгізуге арналған арнайы терезе. Олар Windows-ты және оның қолданбаларын басқару мен баптау үшін қажет, олрда басқару элементтері бар. Өздеріңе таныс сағат терезесі мұның мысалы бола алады. Анықтама терезелері-Windows және оның қолданбаларының жұмысы бойынша анықтама ақпараттарын шығару қызметін атқарады. Менің компьютерім терезесінің негізгі элементтерімен танысайық. Шекара Терезе төрт жағынан қоршалған жақтаулардан тұрады. Оны терезенің шекаралары деп атайды. Терезенің жақтаулары арқылы оның өлшемі өзгертуге болады. Маус нұсқағышын терезе жақтауына апарып қос бағдаршаға айналған кезде қалауымызша өзгертеміз. Тақырып жолы. Терезенің жоғары терезесінің астында орналасқан. Терезенің аты орналасқан. Немесе басқару қатары деп те атайды. Себебі бұл қатар арқылы терезені басқарамыз. Жималаймыз, Жабамыз, Қалпына келтіреміз. Осы қатарда жүйелік меню белгішесі орналасқан. Оған маус нұсқағышын бассақ, терезені басқару тізімі шығады.Ол арқылы терезенің өлшемін өзгертуге болады. Терезенің жабу түрлері х белгісі арқылы немесе АlТ+F4. Меню жолы. Меню жолына АLТ+F4 арқылы кіреді. Маус нұсқағышын да пайдаланады.

Құрал-саймандар қатары. Құрал саймадар қатарын Вид командасы арқылы қанат белгіні белгілеу арқылы шығарады.

Жұмыс аймағы: Терезенің ішкі аймағы, онда негізгі объектілер орналасқан. Ол объектілердің түрлерін келесі түрде көрсетуге болады. Терезе: крупные значки, мелкие значки, список, таблица түрінде беріледі.

• 
  Терезе дегеніміз не?
  
• 
  Терезенің қандай түрлері бар?
  
• 
  Терезе элементтерін және олардың атқаратын қызметін айтыңдар.
  
• 
  Терезенің жоғарғы оң жақ бұрышындағы 3 белгінің қызметі қандай№
  

ақпаратты жасау туралы түсінік беру.

2 .Үйге берген тапсырманы тексеру

3 .Жаңа тақырыпты түсіндіру.

4. Тапсырмаларды орындау

5. Сабақты бекіту

6. Үйге тапсырма беру.

ДК-нің мәтіндік те, графикалық та ақпаратты өңдеу мүмкіндігі бар. Мұндай ақпаратты өңдеудің қарапайым құралы операциялық жүйесі болып табылады. Графикалық редактор графикалық бейнелерді жасауға және редакциялауға арналған.

1. 
   Құрал – саймандар мен бояуларды қолдана отырып, сурет салуға;
   

1. 
   суреттерді бөлек бөліктерден құрастыруға;
   

2. 
   суретке мәтінді енгізу және қалыптастыруға;
   
3. 
   Бар графикалық объектілерді түзетуге;
   
4. 
   Схемаларды сызуға және т.б. мүмкіндік береді.
   

Пуск – Программы – Стандартные – Графический редактор Paint. Редакторды жүктегеннен кейін экранда әдеттегідей, тақырып жолынан, меню мен жұмыс үстелінен тұратын терезе пайда болады. Менюді пайдалана отырып, терезеде құрал-саймандар тақтасын, палитраны және қалып-күй жолын жарықтандыруға болады. Егер жұмыс ортасының өлшемі терезе өлшемінен үлкен болып берілсе, онда жұмыс ортасының төменгі және оң жақтарында айналдыру жолақтары пайда болады. Қалып күй жолында меңзердің пикселдердегі координаттарын байқауға болады.

Құрал-саймандар тақтасы жұмыс аймағының сол жағында орналасады және ол мынадай құрал-саймандары бар.

--суреттің ерікті аймағын белгілеу.

--суреттің тік төртбұрышты үзіндісін белгілеу

--суреттің белгілі бір бөліктерін өшіруге арналған өшіргіш

--тұйық контурды құю

--суреттен түс таңдау

--экрандағы бейненің өлшемін өзгертуге арналған масштаб

--жіңішке сызықтарды сызуға арналған қарындаш

--ерікті сызықтарды сызуға арналған кисть

--түрлі түсті нүктелерді салуға арналған бүріккіш

--мәтінді енгізу мен қалыптастыруға арналған жазу

--түзу сызықтарды салуға арналған сызық

--қисық сызықтарды салуға арналған қисық

--тікбұрыш көпбұрыш және эллипс- қажет фигураны салуға мүмкіндік беретін құал-саймандар фигура дұрыс салынуы үшін мауысты жылжытқанда шифт нернесін басып ұстау керек

--салынған кескінді болдырмау үшін пернесін басу керек

Палитра жұмыс аумағынан төмен орналасқан және түстер жиынтығынан басқа негізгі және фонның түстерін көрсететін түс индикаторы бар түстер маус батырмасын қажетті түсте басу арқылы таңдалынады оң жақ батырмамен-фонның ал сол жақ батырмамен не

гізгі түсті дайындаймыз тікбұрыш көпбұрыш және эллипс таңдалған режімге байланысты фон түсімен боялуы мүмкін палитраны өзгерту үшін оған маустың оң жақ батырмасымен екі рет шерту керек

СУРЕТ САЛУ ТӘСІЛДЕРІ

маустың сол жақ батырмасын басу арқылы ққрал таңдаймыз егер қажет болса сызықтар қалыңдығын оның конфигурациясын немесе қажет режімді мысалы эллипсты таңдаймыз маустың сол жақ батырмасын басып отырып сурет саламыз мәтінді енгізгенде алдымен жазу қаріп оның өлшемі және басқа атрибуттары орналасатын жерді белгілейміз

Меню алты пункттен тұрады оларды маустың батырмасын басу арқылы таңдауға болады менюдің әр пункті созылған бағыныңқы менюден тұрады

• 
  Paint графиктік редакторының атқаратын қызметі қандай?
  
• 
  Paint графиктік редакторын қалай іске қосамыз?
  
• 
  Paint графиктік редакторының терезесінің бөліктерін атаңыз.
  
• 
  Сурет салу әдістері қалай орындалады?
  
• 
  Түстер палитрасының қызметі қандай?
  
• 
  Меню жолының қызметі қандай?
  

Paint графикалық редакторы. Негізгі түсініктер. Іске

қосу. Құрал саймандар тақтасы. Палитра.Сурет салу

кезеңдері.

1.Оқушыларды ұйымдатыру

2.Үйге берілген тапсырманы тексеру

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма беру

Өткен материялды қайталау сұрақтары:

• 
  Paint графиктік редакторының атқаратын қызметі қандай?
  

• 
  Paint графиктік редакторын қалай іске қосамыз?
  

• 
  Paint графиктік редакторының тезесінің бөліктерін атаңыз
  
• 
  Сурет салу әдістері қалай орындалады
  
• 
  Түстер палитрасының қызметі қандай?
  
• 
  Меню жолының қызметі қандай?
  

Түзу сызық, сызу айрықша еңбекті талап етпейді.Түзу сызық сызу үшін:

1.Линия батырмасын шертеміз

2.Құрал-саймандар жиынынын астындағы жақтаудан сызықтың қажетті таңдаймыз.

3.Маус нұсқағышын сызық басталатын орынға апарып қоямыз.

4.Мауыстың сол жақ батырмасын басып тұрып, сызық аяқталатын орынға тасымалдап апараиыз.

5.Маустың батырмасын жібереміз

Төртбұрыштар мен квадраттар салу

Тік төртбұрыш құралымен боялған және боялмаған тік төртбұрыштар салуға болады.

1.Прямоугольник батырмасын шертеміз.

2.Тік төртбұрыштың қажетті түрін таңдаймыз: 1-тек жақтау,2-жақтау,3-тек толтыру.

3.Маус нұсқағышын тік төрбұрыш салғыларың келетін жерге орналастырыңдар

4.Маустың сол жақ батырмасын басып тұрып нұсқағышты тік төртбұрыш жақтауын созып қажетті өлшем мен пішін шыққанша тасымалдаңдар.

5. Маус батырмасын шертіңдер.
Бұрыштары дөңгеленген тік төртбұрыштар салу.

Дөңгеленген тік төртбұрыш құралының көмегімен бұрыштары дөңгеленген, іштері боялған және боялмаған тік төртбұрыштар салуға болады. Ол үшін:

1. 
   Скругленный прямогульник батырмасын шерту керек.
   
2. 
   Дөңгеленген тік төртбұрыштың қажетті түрін таңдаңдар.
   
3. 
   маус нұсқағышын төртбұрыш салатын орынға орналастырыңдар.
   
4. 
   Маустың сол жақ батырмасын басып тұрып, нұсқағышты бұрышы дөңгеленген төртбұрыштың жақтауын соза тартып, қажетті өлшем мен пішін шыққанша тасымалдаңдар.
   
5. 
   маус батырмасын жіберіңдер.
   

Элипс құралымен іштері боялған және боялмаған эллипстер мен шеңберлер салуға болады. Ол үшін:

1. 
   Эллипс батырмасын шертіңдер.
   
2. 
   Эллипстің қажетті түрін таңдаңдар: 1-тек шекара, 2 шекара және толтыру, 3-тек толтыру.
   
3. 
   маус нұсқағышын өздерің эллипс сызғыларың келетін орынға орналастырыңдар.
   
4. 
   маус батырмасын шертіңдер.
   

2.Сызықтық қажетті қалыңдығын таңдаймыз

3.Түзу сызықтарды салу әрекеттерін орындаймыз

4.Маустың сол батырмасын сызықтың бүгетін жерінің жанында басамыз да, он жаққа апарамыз

5.Осы әрекеттерді ек інші віліс үшін де қайталаймыз

Көпбұрыштар салу:

1.Многоулник ( Көпбұрыш) құралының батырмасын шертеміз

2.Көпбұрыштың типн таңдаймыз

3.Бірінші сызықты саламыз

4.Екінші сызықты саламыз және т.с.с.

Құю (Заливка) құралын пайдалану:

1.Құю (Заливка) құралының батырмасын шертеміз

2.Түстер палитрасының түс таңдаймыз

3.Бояғымыз келетін тұйық контурдын ішін мауспен шертеміз

Бүріккіш құралын пайдалану:

1.Бүріккіш құралының батырмасын шертеміз.

2.Түстер палитрасынан түс таңдаймыз.

3.Бүріккіш дағының өлшемін таңдаймыыыыз.

4.Бояуды бүркеміз.

Қылқаламмен сурет салу:

1.Кисть құралының батырмасын шертеміз.

2.Кистьтің пішіні мен өлшемін таңдаймыз.

3.Түстер палитрасынан қажетті түсті таңдаймыз.

4.Маус ннұссқауышын бояуды бастайтын жерге орналастырамыз.

5.Маустың сол батырмасын басып тұрып,кистьті жылжытамыз.

6.Маус батырмасынжібереміз.

Өшіргіш құралын пайдалану:

1.Ластик (Өшіргіш ) құралының батырмасын шертеміз.

2.Өшіргіштің өлшемін таңдаймыз.

3.Маус нұсқауышын өшірілетін сызыққа орналастырып, маустың сол батырмасын басып тұрып өшіреміз.

4.Батырманы жібереміз.

Сабақты бекіту сұрақтары:

• 
  Түзу сызық сызу әрекеті қалай орындалады?
  
• 
  Тік төртбұрыш салу әрекеті қалай орындалады?
  
• 
  Дөңгеленген тік төртбұрыш салу әрекеті қалай орындалады?
  
• 
  Эллипс, шеңбер салу әрекеттері қалай орындалады?
  
• 
  Осы фигуралардың түстерін қалай өзгертуге болады?
  

Paint графиктік редакторының құралдары. Тік сызықтарды

Шаршыларды, тіктөрбұрыштарды, эллипс, шеңбер салу
САБАҚ ЖОСПАРЫ «Бекітемін»

________________

Оқу ісінің меңгерушісі

«___________» ________20 ж

Пән аты: Информатика

Класы:

Сабақтың тақырыбы: Раіnt графикалық редакторының командалары.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Болдырмау командасы. Суреттерді сақтауға және суретке мәтін

енгізуге, мәтін атрибуттарының тақтасын пайдалануға үйрету;

1. 
   Оқушыларды ұйымдастыру.
   
2. 
   Үйге берілген тапсырманы тексеру.
   
3. 
   Жаңа тақырыпты түсіндіру.
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау.
   
5. 
   Үйге тапсырма беру.