Батыс қазақстан ауыл шаруашылығЫ 1946-2000 жылдарда


АЙМАҚТЫҢ АГРАРЛЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ



бет14/31
Дата05.02.2022
өлшемі2,58 Mb.
#1623
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   31
АЙМАҚТЫҢ АГРАРЛЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
60-80 ЖЫЛДАР


Ауылшаруашылық өндірісінің жинақталған көрсеткіштері

Жаңа аграрлық саясат талаптарына сәйкес Қазақстанда, оның батыс аймағында едәуір жұмыс атқарылды. 1965 жылы Оралда, Ақтөбе, Гурьевте партия-шаруашылық активінің жиналыстарында облыстық партия комитеттерінің бірінші хатшылары Ш.Қ.Қоспанов, Н.И.Журин, М.А.Есенов «СОКП Орталық Комитеті март (1965ж.) Пленумының қорытындылары және облыс ұйымының міндеттері» деген тақырыпта баяндама жасады. Баяндамаларда облыстардағы ауылшаруашылығының жай-күйі, жетіжылдық жылдардағы атқарылған жұмыстар талқыланды, кемшіліктер атап көрсетілді. Мысалы Н.И.Журин 1953-1959 жылдары Ақтөбе облысы ауылшаруашылығында өрге басу болғаны, одан кейінгі уақытта істің бір орында тапталып тұрып алғандығы туралы ашық айтты. 1960-64 жылдар аралығында негізгі дақылдар шығымы әр гектардан 6,2 центнерге дейін төмендеді, малшаруашылығында да өнімнің барлық түрлері бойынша көрсеткіштер кеміді. Ет өндіру 1955-1959 жылдары 86,3%-ға тиісінше 87,3-13,9%, 44,8 және 42% -ке ғана артқан. Есеновтың баяндамасы бойынша соңғы он жылда малшаруашылығының дамуы артта қалған, қоғамдық мал, ірі қараның жылдық орташа өсімі 4,2% ғана жетіп, 1960-64 жылдардағы бесжылдықта ірі қара саны 2,2%-ке азайған. Мемлекетке ет, сүт тапсыру да қысқарған. Жетіжылдық тұсында Қоспановтың баяндамасында атап көрсетілгендей, егіншілікте белгілі бір табыстарға қол жеткенмен малшаруашылығында жағдай сын көтермейтіндей еді. 1960-1964 жылы колхоздар мен совхоздардағы ірі қараның тіпті қой мен ешкінің саны айтарлықтай кеміп, мал өнімі көрсеткіші төмендеді. Тұтас алғанда Батыс Қазақстан аумағындағы малшаруашылығының, егіншіліктің дамуы, олардың жоғары мәдениеті туралы айтпағанның өзінде, уақыт талабына жауап бермеді. Әйтсе де жоспарлау мен материалдық ынталандыруды жариялаған жаңа экономикалық саясатты Батыс Қазақстан аумағындағы тұрғындар кеңінен қолдады. Ауылшаруашылығы өнімдерінің сатып алу бағасының өсуі, өнімдерді жоспардан үстеме сату, жоғары бағамен өткізу мүмкіндігі, сөз жоқ, өндірісті ұлғайтуға, шаруашылықтардың пайда табуына біршама көмектесті. Бұған мысал: аталған аймақтарда «Путь к коммунизму», «Красный колос», «Щербаковский», Жданов атындағы сияқты колхоздар мен совхоздар елеулі табыстарға жетті. Нақтырақ айтсақ, Жданов атындағы совхоз бесжылдық аяғында 4103400 сомның немесе 1969 жылғымен салыстырғанда 183%-ке артық товарлы өнімін өндірді.


Ауылшаруашылығы өнімдерін сатып алудың жоспарын жасағанда мемлекеттің де, шаруашылықтың да мүдделері ескерілуге тиісті болды. Сондықтан да 1966-1970 жылдары астық сату жоспарында көрсеткіштер дәрежесі тұрақты өзгеріссіз қалып, малшаруашылығы өнімдерін тапсыру жоспары жыл сайын өсіп отырды. Оған мына таблица айғақ:



Өнім түрлері

Ақтөбе облысы

Гурьев облысы

Орал облысы

1965

1970

%

1965

1970

%

1965

1970

%

Астық млн. пұт

22,0

22,0













33

330




Ет мың тонна

47,5

71,6

150,6

19,5

33,2

170,0

00,0

95,0

153,3

Сүт м.тонна

52,0

52,0




6,9

7,0

101,5

54,0

54,0




Жүн мың тонна

47,6

71,8

150,9

37,3

48,6

130,0

72,3

96,0

132,8

Жұмыртқа млн дана













5,0




22,0

22,0




Қарақұл терісі мың дана










236

317




51,8

70,0

135,3

СОКП Орталық Комитетінің наурыз (1965ж.) Пленумының астық өндірісін одан әрі ұлғайту мәселесін қарап, бидайдың, қара бидайдың, қарақұмық жармасының, тарының, күріштің жоғары сортының сатып алар бағасын көтеру туралы шешім қабылдағаны белгілі. Осыған сәйкес Қазақстанның совхоздары 49 сомның орнына бидайдың әрбір тоннасын 65 сомға, қарабидайдың әрбір тоннасын 51 сомның орнына 60 сомға өткізген. Мемлекетке сатылған күріш пен қарақұмықтың әр тоннасының бағасы 300 сомға дейін, тарының бағасы 110 сомға дейін көтерілген. Сатылатын өнімнің мұндай бағасы саланың рентабелділігін нығайтып шығынды жабуға, пайда табуға көмектесті. Сөйтіп, жоспардан артық өнім тапсыруға, бұл өнімнің сатылу бағасын жоғарылатуға мүмкін берілгендігі ауылшаруашылығы еңбеккерлерінің, ұжымдарының өндіріске деген оң көзқарасын қалыптастырғаны жасырын сыр емес.
1966-1980 жылдардағы ауылшаруашылығының дамуына жаңа тенденциялар, көрінген сандық және сапалық өзгерістер тән. Мысалы бүкіл Қазақ КСР-ның ауылшаруашылығы өндірісіндегі, жеке алғанда республиканың батыс облыстарындағы жағдай осының айғағы.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   31




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет