Баяндама томас Хельм Баяндама Қазақстандағы діни сенім бостандығы туралы
жүктеу/скачать 14,74 Mb. Pdf көрінісі
|
KAZ Fin
| Діни радикалдану
Қазақстандағы діни ұйымдар, жалпы алғанда, тату өмір сүріп жатыр. Алайда, елден тыс жерлерде радикалданудың күшейгені байқалады. 2011 жылдың 13-қазанында қабылданған дін туралы заң елдегі қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған. Үкіметтің қауіптенуі негізсіз емес. Бұл шаралардың іске асуына 2011 жылы орын алған тер- актілер себеп болды. Исламдық террористік ұйымдарға кірген Қазақстан азаматтары туралы хабарлар үсті-үстіне түсіп жатты. Мысалы, 2013 жыл- дың күзінде интернет желісінде Сириядағы жартылай қаруланған 150 адамның ішінен қазақстандық отбасы туралы хабар көрсетілді. 60 57 URL: https://zonakz.net/2007/05/14/ратбек-кажи-экс-верховный-муфтий-каза/» (қараған күні: 15.05.2019). 58 Шлагер, Эдда. Қазақстанда исламның қайта өркендеуі, прагматикалық Ислам: Кантара (04.12.2008). URL: https://de.qantara.de/inhalt/wiederaufleben-des-islam-in-kasachstan-ein- pragmatischer- islam (қараған күні: 15.05.2019). 59 Сонда. 60 Рот, Клара. Орталық Азия содырларымен күрес себептері және әдістері жөніндегі пікірталас: Орталық Азияны зерттеу: Ислам мемлекетінің Орталық Азиядан шыққан содырлары. Тәжікстандағы парламенттік сайлау, № 87 (2015). Б. 3. URL: http://www.laender- analysen.de/zentralasien/archiv.php (қараған күні: 11.06.2019). 28 Қазақстандағы діни сенім бостандығы туралы Қазақстан үкіметі қауіпсіздікке байланысты мәселелерді бірінші кезекте репрессивтік заңнама арқылы шешуге тырысады. Алғашқы қадам ретінде экстремистік ұйымдарға тыйым салатын заң қабылданды. Құқық қорғаушы ұйымдар мұны сынға алып отыр, олардың пікірінше заң қарсы пікірдегі адамдарды қудалауды жеңілдетуі мүмкін немесе ондай адамдарды әлеуметтік желілерде іздестіруге көмектеседі. 61 Радикалданудың басты себебі болып отырған елдегі кедейшілік, үгіт-насихатқа қатысты сауат- тылығының кемшіндігі, әсіресе, ауылдық жерлерде білімнің төмендігі тиісті жолмен шешілмей отыр. Қазіргі таңда адамды түрлі ағымдар мен теріс ойлы топтарға тарту интернет арқылы жүзеге асатындықтан, бұл мәселе де үкімет енгізген шектеулерге ұшырауда. Экстремистік көзқарастарға мемлекет қатаң шаралар қолданған сайын, қарсы жауаптар да күшейе түседі. Түрлі шектеулер мен санкцияларды лаңкестік ұйымдар өз қатарына жақтастарды тарту үшін тиімді пайда- ланады, саясаттан хабары жоқ қарапайым халық өздерін репрессия құрбаны сезінеді. Осылайша, мемлекет те, экстремистер де жағымсыз түрде көрінеді. Әрине, бұл қазақстандық үкіметтің мүддесіне қайшы, сол себепті қандай да бір теріс пиғылды топтарға қандай шара қолдануға болады деген сұрақ туады. Тағы бір өзекті мәселе – адамдардың қоғамға қайта кірігуі, мысал ретінде Сириядағы экстремистік ұйымдарға мүше болып кірген, біршама уақыт өткен соң Қазақстанға қайта оралғысы келген азаматтарды айтуға болады. Бұндай адамдарға қатысты белгілі бір үрей қалыптасқан. Мысалы, осыған байланысты Қазақстан үкіметі азаматтықтан айыру туралы мәсе- лені бірнеше рет көтерді, бұл, әрине, қауіпсіздікті сақтауда мемлекеттің мүддесіне сай келеді. Алайда, бұл жағдайда «азаматтығы жоқ тұлға» мәсе- лесі басқа елдердің қарауында қалады. Осындай күрделі ахуалда өтетін пікірталас шиеленістің тоқтауына ықпал жасай алмайды. Сондай-ақ радикалдық іс-әрекеті үшін адамның туыстары немесе достары жауапқа тартылған жағдайлар туралы хабарлар түсіп тұрады. Дегенмен, Қазақстанның радикалдық жолға түскен өзінің азаматтарын ұрыс жүріп жатқан жерлерден елге қайтару мақсатындағы әрекеттерін 61 Сонда. 29 Діни сенім бостандығы атап айтуымыз керек. Әсіресе, бұл әйелдер мен балаларға қатысты. Мысалы, 2019 жылы Қазақстанның тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назар- баевтың тапсырысымен Сириядағы ұрыс алаңдарынан Қазақстан аза- маттарын қайтару үшін төрт кезеңнен тұратын гуманитарлық «Жусан» 62 операциясы жүргізілді. Бұл іске арнаулы құрылымдардың қызметкер- лері, әскерилер, дипломаттар және басқа да осыған қатысты құрылым- дардың адамдары жұмылдырылды. Гуманитарлық акция АҚШ-тың логи- стикалық және сириялық демократиялық күштердің қолдауымен жүзеге асты. 63 2020 жылдың басында «Жусан» операциясының қорытынды- ларды бойынша Ұлттық Кауіпсіздік Комитеті (ҰҚК) Youtube парақшасында төмендегідей ақпарат берді: «2019 жылы ҰҚК-нің үйлестіруімен Сириядан 595 Қазақстан азаматы қайтарылды. Операцияның бірінші кезеңінде – 47 адам, онын алтауы еркек, 11 әйел, 30 бала. Екінші кезеңде 231 адам эвакуацияланды: 16 еркек, 59 әйел, 156 бала (18 жетім). Үшінші кезеңде Отанға 246 адам оралды. Оның сегізі еркек, 67 әйел және 171 бала (тоғыз жетім). Төртінші кезеңде елге 71 адам қайтарылды: үшеуі еркек, 19 әйел, 49 бала (бес жетім). Сонымен, Сириядан 595 адам қайтарылды: 33 еркек, 156 әйел, 406 бала (32 жетім)». ҰҚК-нің хабарлауы бойынша, елге оралған барлық әйелдер мен бала- лар оңалту және бейімделу курстарынан өтті. Террористік ұйымдардың істеріне қатысқандары үшін 31 еркек пен 12 әйел сотталды, тағы да 14 адам жауапқа тартылу үстінде. 64 жүктеу/скачать 14,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|