Keniin  кстсдк Жалпы кеш-л Каранай батыр  (Cipreni)

Байсын аргындарынан шыккан Ыбырайым би. Ол 
Kici 
ертеден 6epi 
Балыц (Балхы) - Букар е щ р в д е аталыц кызмстш аткаратын ете 
бсдслд1 адам болатын. Ыбырайым б ид in кемепмен Самаркандты 
езше караты и алган Раджаб Мукамсд султан кеп кс пик пей 
Согдыныц кеп б е л т н (Букар мен Самаркан арасы) Нурата мен 
Мийанкалдк Каршы ещ рш багындырып алды. Самарканд мацына 
келш цазац Раджабтьщ камкорлыгын гана 
Kepin 
койган жоц, оны 
цолдап Буцар ханы Эбшпешзбен де согысуга мэжбур болды.
Бул окигаларды ]^ожамцул бек Балхи езш щ «Тарих-и-кипчак 
хани» ецбепнде KC.iicTi баяндайды:
« Контсгла цалмац, Моголстан мен Кашкардын neci, Mi не 6ip- 
неше жыл болды езш щ эскерш Кухистан, Читрал, Бадахшан, Дара, 
Дарваза жэне Каратспнгс жумсады.
Каратспннщ халцы Алай тауыньщ цойнауларына цашып келш 
паналаган цыргыздарды цудаламады. Kefi6ip эюмдер жыл сайын 
(цалмацтарга) алым-салыгын телеуге кслю м ш бердк..
Ко нто ж i (цалмац) езш щ улын цазац журтын багындыруга 
аттандырды. Ташкент, Эндгжан. Сайрам жэне Сейхун дариясыныц 
жагасындагы аймацтар, цазацтьщ шамамен алганда уш лек 9CKepi 
ташкснттi ктсрмсн 6ipirin цалмацка царсы туруга oc.xri буды. Ею 
жацтыц 9CKepi шеи цурып 6ip ай бойы тацныц атысы, куннщ 
батысы согысты. Жасаган ие ж ещ еп мусылманга емес, кэшрге 
бердк Bip лектей адам баци дуниеге аттанып Kerri. Казактар ауыр 
ж ецш еке ушырап елу мьщнан астам цазац от басы Самарцандца 
асыцты».
Бул улкен ж а н к е п т топтыц басында Каз дауысты Казыбек 
болды. 1726, 1727, 1729 жылдаргы согысца Орта жуз жасацтары 
толыц цатысты. Оныц He6ip айгацтарын Буланты озеш бойында 
болган Калмаккырган согысынан цалган белгщен, Шубартещз 
бойындагы цазац обаларынан т.б. кептеген осы оцигаларга 
цатысты ацыздардан да ацгарамыз. Bipai< цалмац осал жау емес, 
оныц каЬарынан цаймыццан цазац жагы тарыдай шашылып 
Жидслi Байсын, Едш-Жайыц, Ордыц царгашы сияцты елкелерде 
журдг Осы кезде Орта жуз баласыныц цомацты тобын басцарган 
Каз дауысты Казыбек едг
301

1731 жылы Ресейден Эбшкайырдыц шакыруы бойынша елпп 
болып К. Тевкелевтщ келгеш белгш . Хан мен елпп Ыргыз жага- 
сында казан айыньщ З-i куш кездесп. Мэмлегерлш келю1мдер аса 
киындыкпсн журд1, елпп тагдырыныц кыл уст1нде турган уакыты 
кеп.
Желто ксанныц 15-nii жулдызында Э бикайы р хан мен табын 
Бекенбай батыр Орта жуздщ ханы Сэмекеге Kinii жуздщ жагдайын 
баяндап, елпп аттандырды. Бодандыкка мойын усынгандарын. 
алым-шыгын телеуге кел1с1мш бергендерш, Ресейдщ сырткы-iniKi 
жауларыцнанкоргаймындегеншжетюзбек. О сы елш ш кке Тевкелев 
езш щ ец сешмд1 KeMeicinici башкурт Таймас Шаймиев батырды 
Косты: «с которым послал Шемяка хану сукон кармазиновых- 
красного, зеленого, вишневого-каждого по 4 аршина ценою по 2 
рубля по 50 коп. аршин, косяк камки семилан-ного красной, да 
кафтан суконной красной шитой, 8 концов китайки, 6 кож красных,
5 выдр, 2 бобра, 2 чернобурые лисицы, да знатному старшине 
Казбек бию кармазинового 4 аршина по 2 руб. 50 коп аршин, 1 
бобра, 1 выдра, юфть одна красной кожи».
Тевкелевтщ кунделшне суйенсек Эбшкайыр мен Сэмеке 
хандардьщ кыстаган жерлер1 таяу, атты адамга терт-бес кущцк 
жер. Желтоксанныц 15-i кеш аттанган ел ш ш к 19-ы кун1 Сэмеке 
мен Казыбекке кездесп. Kimi жуз Арал жагасында, Орта жуз 
Сырдыц орта агысында кыстап отырганы аньщ.

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: