Бейбітшілік көшесі, 19 үй

Бекенов, У. Күй керуені. [Мәтін]: ғылыми-көпшілік кітап. — Алматы: Өнер.- 2002. - 144 бет. Күй мұрасын зерттеуші, ұстаз, күйші-сазгер, шертпе күйдің шебepi Уәли Бекеновтың есімі халық музыкасына жанашыр қауымға жақсы таныс.

Ғылыми-көпшілік әдеби-сазды кітапта жазылған бұл еңбек — музыкалық оқу орындарының халык аспаптары бөлімдеріне, музыка зерттеушшерге және көркеменерді қадірлеуші қалың көпшілікке арналады.

Салықов, Қ. Тәттімбет [Мәтін]: поэма, өлеңдер, толғау. Астана: «Фолиант», 2005.-220 б.

Бұл кітапқа қазақтың көрнекті ақыны, Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері

қазынасын байытқан «Сарыжайлау», «Былқылдақ», «Көкейкесті», «Қосбасар» секілді күйлерді тудырған бір туар тұлға. Шығармада қазақ елінің тұрмысы мен әлеуметтік жағдайы, күйшінің сол ортадағы белсенді қызметі мен әділдік, адалдық үшін күресі, өнерді сүйген жан әлемі жан-жақты суреттеледі.

Салықов К.Тәттімбет [Мәтін]: Поэма мен өлеңдер.-Алматы:Жалын,1989.-192 б.

Қазақтың көрнекті ақыны Кәкімбек Салықов «Тәттімбет» атты поэмасында дәулескер күйші Тәттімбеттің өмір сүрген дәуірінің сырын аша білген. Ақын бабаларымыздың асыл арманы, аңыз қиялы, көкей кескен ашық мақсаттарын көрсете білген. Тәттімбеттің әрі ел басқарған би, әрі күйші, әрі ақын, әрі кен өнерінің қазақ жеріндегі тұңғыш тарланбозы екенін де поэмадағы лирикалық желістерден тап басамыз Жас Абайдың Тәттімбет күйлерін бала кезінде беріле тыңдап, көкейіне нұрлы сезімдер тұнған мезеттерін ретті келтірген.

Тарақты, А Қазақтың әйгілі күйшілері: (ІХ-ХХ ғасырлар) [Альбом-кітапша].-Алматы.-1992.-24 б.

атамекеннің сұлулығын суреттеген. Туған өлкесіне арналған күйінде адам баласының өміріндегі күйініш пен қуанышты, өкініш пен шаттықты бейнелейді. Тəттімбет күйлерінде тілмен айтып жеткізе алмайтын асқан əсемділік пен музыкалық ой-дүниесінің жарасымдылығының сыры оның орындаушылық, яғни, домбраның қос шегін шерту тəсілдерінің неше алуан түрлерімен өрнектелуінде, оның асқан талантының, тамаша дарынының өзіндік ерекше қырын танытатын шығармасы - «Сылқылдақ» күйі. Тәттімбет бұл күйді өзімен айтысқа түскен, Найманға аты шыққан өнерпаз қызға бағыштаса керек. «Сылқылдақ» Тәттімбеттің басқа күйлеріне қарағанда ерекше түрдің кезек-кезек күлкісіндей фразалар, бұл күйдің көңілді бір жайда пайда болғанын көрсетеді. Жастардың жиынының суреті дерлік, ішінде бір де бір көңілсіздік әуен жоқ, үнемі жастықтың жалыны есіп тұрғандай леп береді . Тəттімбеттің «Қосбасар» күйінің бір түрін бірінші рет нотаға түсірген белгілі этнограф, музыка зерттеушісі, қазақтың 500 əн-күйлерін жинақтап, тұңғыш жарыққа шығарушы А.В.Затаевич. Бірде Тәттімбет төсек тартып жатып қалады. Дәл сол сәтте Ресей отаршылдары қазақ даласын біртіндеп иелене

бастағанын көрген ол жүрегі ауырып, ел келешегіне алаңдайды. Күндердің күнінде ел еркесінің жағдайын біліп, көңілін сұрауға бір топ азамат келеді. Сол кезде ол өз халін күй арқылы толғатып айтқан екен. Күйден шыққан әуен отырған қауымның жүрегін сыздатып, сай-сүйегін сырқыратқан екен. Осылай өмірге «Көкейтесті» күйі дүниеге келген. Бұл оның соңғы күйлерінің бірі. Күйшінің «Сарыөзен»,  «Шайып қалды», «Қосбасар, «Сылқылдақ», «Жетім қыз», «Былқылдақ», «Сарыжайлау», «Азамат», «Бозайғыр», «Азына» т.б. күйлері   қазақ мәдениетінің бір үлкен бөлшегі.  Бұл күйлер өмірді терең түсінетін ойшыл, қиялшыл жанның сырлары мен сезім толғауларын аңғартады. Сондықтан да ол халық жүрегіне берік орнап, сұлулықтың, ізгі дүниенің бір мұрасы болып қалады.  Тәттімбет тәтті туындыларын мұра етіп қалдыра отырып, қазақ музыкасында шертпе күй дәстүрінің негізін қалады.

Тәттімбет Қазанғапұлының өмірі мен шығармашылығына байланысты әдебиеттер:




Жұбанов А. «Ғасырлар пернесі» [Мәтін]:

Қазақтың халық сазгерлерінің өмірі мен шығармашылығы туралы очерктер.-Алматы:Дайк-Пресс,2002.-203 б.
Академик Ахмет Жұбановтың «Ғасырлар пернесі» атты бұл кітабы қазақ халық сазгерлерінің өмірі мен шығармашылығына арналған очерктерден турады.

Бұл очерктерде негізінен Құрманғазының, Дәулеткерейдің, Абылдың, Тәттімбттің, Қазанғаптың шығармашылығынан соңғы деректер берілгені.

Ләмбеков, С. Тәттімбет. Хикаят.-Алматы: Өнер, 1993.-270 с Жазушы Сапаргали Ләмбековтің бұл кітабында қазақтың

дүлдүл күйші Тәттімбет Қазанғапұлының (1815-1862) өмірі мен күйшілік өнері арқау етіп алынған. Шертпе күйдің атасы Тәттімбет қазақ күйінің асыл