Заттың қарапайым және нақты (молекулалық) формуласы дегеніміз не? Олардың айырмашылығы неде?
Заттың: 1) қарапайым; 2) нақты (молекулалық) формулаларын табу алгоритмін (әрекет жүйесін) құрыңыз.
Реакцияға түсуші екі заттың біреуі артық мөлшерде алынса, реакция өнімдерінің шығымын қайсы берілген зат арқылы анықтайды?
Құрамында қоспасы бар заттар (техникалық өнім, табиғи материал, шикізат) реакцияға түскенде нені ескеру керек?
Реакция өнімінің шығымы ұғымын қалай түсінесіз?
Мысал 1. Құрамында 68,4% (моль) хромы бар оксидтің қарапайым формуласы қандай?
Шығарылуы: Қосылыстың 100 грамындағы элементтердің массаларын есептейміз: m(Cr)=68,4
m(О)=(100 - 68,4)=31,6 г.
Молекуладағы хром атомдарының санын х деп, ал оттектікін у деп белгілейміз. Сонда қарапайым формуламыз CrxОy болады. Бұл элементтердің атомдарының молярлық массалары 52 г/моль және 16 г/моль.
Қарапайым формуладағы элементтердің атом сандары белгілі бір порциядағы, мысалы 100 грамдағы элементтердің зат мөлшерінің қатынасымен анықталады.
Тұтас сандар шығу үшін екі санды да осы сандардың кішісіне бөлеміз
әрі қарай тағы 2 санына көбейтеміз:
Олай болса, хром оксидінің қарапайым формуласы Cr2О3.
Мысал 2. Азот пен көміртектің қосылысындағы көміртектің массалық үлесі 46,15%. Бұл қосылыстың буларының ауа бойынша тығыздығы 1,79. Заттың нақты формуласын шығарыңыз.
Шығарылуы: Қосылыстың 100 грамындағы элементтердің массаларын табамыз: m(C)=46,15 г
m(N)=(100 - 46,15)=53,85 г.
Көміртек атомдарының санын х, азот атомдарының санын у десек, қарапайым формуламыз СхNу, ал нақты формуламыз CnxNny, немесе n(CxNy) болады (n санын табу керек).
Бұл қатынас бойынша қарапайым формула CN, M(CN)=26 г/моль.
Нақты формуланы табу үшін қосылыстың молярлық массасын табуымыз керек: