Білім беру бағдарламасы 6М011700 «Қазақ тілі мен әдебиеті»

Тапсырмалар: өзге мемлекеттердің тәжірибесін жан-жақты зерттеу, талдау жасау.

Есеп беру түрі: бақылау тапсырмаларын орындап, тапсыру.

Әдебиеттер (негізгі, қосымша):

Сулейменова Э.Д.,Шаймерденова Н. Ж. Словарь социолингвистических терминов.А., 2002.

Мажетаева Ш. Əлеуметтік лингвистика: Электрон. оқу-əдістемелікқұрал.Қарағанды: Инновациялық-технологиялық орталық, 2009

Абасилов А. Əлеуметтік лингвистика. Қызылорда, 2009.

№11 дәрістің тақырыбы: Тілдердің қарым-қатынасы жəне өзара əсері

Қарастырылатын мәселелер:

1.Тілдердің қатар өмір сүруі

2.Тілдердің араласуы

3.Тілдердің тоғысуы

Терминдер мен анықтамалар.

Адресант(нем. Ardessant – жолдаушы; орыс. адресант) – 1) белгілі бір тілдеқарым-қатынас жасаудағы сөйлеуші, əңгімелесуші; 2) қарым-қатынас жағдаятының бірсыңары (адресантпен бірге, яғни сөйлеуші мен тыңдаушы арасындағы: ресми – бейтарап –достық қатынастар, қатынас құралы, қатынас тəсілі, қатынас орны) компоненттерінің бірі;3) ақпарат беруші адам, ақпараттық эмотивтік немесе допативтік əрекет субъектісі, ой-көзқарасын жеткізуші т.б.

Адресат(нем. Ardessat – алушы; орыс. адресат) – 1) тыңдаушы, əңгімелесуші,қарым-қатынас əріптесі; 2)қарым -қатынас жағдаятының бір компоненттерінің бірі; 3)ақпараттық эмотивтік немесе допативтік əрекет қаратыла айтылған адам.

Адстрат(лат. ad - қасы, жанында + stratum – қабат, пласт; орыс. адстрат; ағылш.-adstrat) – бір тілдің екінші бір тілге ұзақ уақыт бойына бірыңғай, жиі əсер етужағдайындағы тілдің ерекшелік жиынтығы, белілері, қасиеттері. А. – бұл субстратқа,суперстратқа қарама-қарсы ұғым. А. кезінде бір тілдің екінші тілге ассимиляциялануыжəне сіңісуі жүрмейді.

Дүние жүзіндегі елдер, мемлекеттер бір-бірімен əр түрлі саяси, мəдени,экономикалық т.б. қарым-қатынас жасайды. Бұл халықтардың, олардың тілдерініңараласуына, бір-біріне əсер етуіне ықпал жасайды. Осыған байланысты лингвистер тілдерқарым-қатынасының негізінен үш түрлі көрінісі байқалатынына назар аударады:

1.Тілдердің қатар өмір сүруі

2.Тілдердің араласуы

3.Тілдердің тоғысуы

Адстрт деген термин екі мағынада жұмсалады:

1) ұзақ уақыт бойы қатар өмір сүрген екі тілділік (мысалы, араб-парсы, қазақ-орыс,

қырғыз-орыс, т.б.);

2) бөтен жерге келіп қоныстанып, жергілікті тілдерге əсер етіп, біршама уақыт

ішінде көрші тіл ретінде жарыса қолданылатын жаулаушылар тілі, басқыншылар

тілі.

мағынаны білдіреді.

тілде қалдырған ізі деген мағынаны білдіреді.

№11 практикалық сабақтың тақырыбы: Тілдік жағдаят

Тапсырмалар:

1. Этнолингвистикалық жағдаят

2. Тілдік жағдаят, оның типтік түрлері

3. Тілдік жағдаяттың геополитикалық типологиясы

№11 ОЖМӨЖ мазмұны: Тіл дамуына əсер ететінсуъективті жəне объективтіфакторлар, орны мен рөлі

Тапсырмалар:тақырып бойынша жазылған мақалаларды, сын, зерттеу еңбектерді оқу.

Есеп беру түрі: реферат, мақала, жоба қорғау.