Білім беру бағдарламасы 6В01510 «География-Тарих»
Жаратылыстану пәнін оқыту әдістемесін зерттеу әдістері
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
Жаратылыстануды оқытудың теориялық негіздері
| 1.3 Жаратылыстану пәнін оқыту әдістемесін зерттеу әдістері
Зерттеу әдістері деп ғылыми-зерттеу міндеттерін шешу жолдары түсініледі. Зерттеу әдістерінің ғылыми негіздемесін әдістеме береді, яғни ұйымдастырудың принциптері мен әдістерінің жиынтығы теориялық және практикалық қызмет. Әдістемелік принциптерге мыналар жатады: педагогикалық процестің жекелеген компоненттерін қарастыруға мүмкіндік беретін жүйелі тәсіл (білім беру мақсаттары мен мазмұны, оқыту әдістері, формалары мен құралдары, мұғалім мен оқушылардың қызметі) оқшауланбайды, бірақ өзара байланыста және өзара әрекеттесуде оқу процесін жеке тұлғаға бағыттауды, оның бірегейлігін, зияткерлік және адамгершілік еркіндігін тануды талап ететін жеке тәсіл; баланы білім беру процесі субъектісінің позициясына қоятын белсенді тәсіл, бұл мақсаттың тәуелсіз анықтамасын білдіреді; оқу қызметін жоспарлау және ұйымдастыру; қызмет нәтижелерін өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау; адамды байланыстыратын мәдени тәсіл қоғамдық жүйемен белгілі бір мәдениеттің тасымалдаушысы ретінде және рухани құндылықтар. Педагогикада басқа да әдіснамалық ғылымның өзекті мәселелерін оқшаулауға, олардың маңыздылығын анықтауға және оларды шешудің стратегиясы мен тәсілдерін анықтауға мүмкіндік беретін принциптер. Жаратылыстану әдістемесінің негізгі міндеттерінің бірі-оқушылардың жаратылыстану-ғылыми білім беру процесін тану және жетілдіру. Оны шешу үшін жалпы ғылыми әдістер (диалектика, таным теориясы, логика), педагогикада қолданылатын жеке ғылыми әдістер және дидактикаға тән тақырыптық және одан да көп оның тар саласы-ғылымды оқыту әдістемесі. Біз тек әдістемелік зерттеулерде кеңінен қолданылатын әдістерді қарастырамыз. Кез – келген әдіске қойылатын негізгі талаптар-объективтілік, яғни бұрмаланудан, субъективті түсіндіруден және ерте тұжырымдардан босатылған сенімді, сенімді материал беру мүмкіндігі. Екінші талап-сенімділік, яғни қайталама зерттеулер жүргізу кезіндегі нәтижелердің бір мағыналы болуы және әртүрлі зерттеушілердің нәтижелерінің бірдей болуы. Үшінші талап-жарамдылық (жарамдылық) - таңдалған әдіс зерттеушіні қызықтыратын оқу процесінің ерекшеліктерін дәл зерттеу мүмкіндігі. Соңғы талап – ақпараттың дәлдігі дәл анықталады саралау, жеке көзқарас. Барлық әдістері педагогикалық зерттеулерді бірнеше топқа бөлуге болады. Теориялық әдістер ойлау операцияларын қолдануға негізделген: салыстыру, талдау және синтездеу, жалпылау және нақтылау. Теориялық әдістерге әдеби дереккөздерді, мектеп құжаттарын Салыстырмалы-тарихи талдау, мұғалімдердің жаппай тәжірибесін зерттеу және т.б. жатады. Эмпирикалық әдістер объектілерді сенсорлық қабылдауға негізделген және нақты материалды жинақтауға қызмет етеді. Бұл оқу процесін педагогикалық бақылау, жеке оқыту, эксперимент жүргізу. Социологиялық Әдістер Зерттеу мақсатында қолданылады зерттеуге қатысатын балалар мен мұғалімдердің жеке сипаттамалары. Бұл мұғалімдер мен студенттерге сауалнама жүргізу және сұхбат беру, сауалнамалар, тестілеу, оқушылардың білімі мен дағдыларының қалыптасу деңгейін талдау. Математикалық әдістер (сипаттамалық статистика әдістері және статистикалық қорытынды теориясы). Олар алынған нәтижелерді математикалық талдау әдістерімен өңдеуге негізделген. Оларға мыналар жатады: зерттеу параметрінің болуы немесе болмауы туралы сандық деректерді есепке алу және жүйелеу мақсатында жазу (Мысалы, тапсырманы дұрыс және дұрыс орындамаған Оқушылар саны); саралау бөлімі – алынған мәліметтердің кез-келген көрсеткіштің кему немесе өсу ретімен орналасуы және осы сериядағы әрбір зерттелетін параметрдің орнын шектеу (мысалы, қиын ұғымдардың тізімін жасау); шкаласы – пәндерге сауалнама жүргізу арқылы Педагогикалық қызметті бағалауға сандық көрсеткіштерді енгізу (мысалы, курстың белгілі бір тақырыптарын зерттеудегі қиындықтар туралы); орташа шамаларды анықтау-арифметикалық орта, медианалар (қатардың ортаңғы көрсеткіші), дисперсия (орташа көрсеткішке жақын дисперсия дәрежесі), вариация коэффициенті және т. б.; алынған нәтижелерді берілген көрсеткіштерден ауытқуларды анықтайтын нормамен салыстыру. Бұл әдістер Зерттеу барысында алынған деректердің дұрыстығын анықтауға мүмкіндік береді. Статистикалық есептеулерді жүргізу үшін математикалық формулалар бар. Қазіргі уақытта статистикалық өңдеуге мүмкіндік беретін компьютерлік бағдарламалар бар, содан кейін жиналған материал ғылымның меншігіне айналуы мүмкін. Педагогикалық зерттеудің негізгі әдістерін қарастырыңыз- оларды топтастырусыз. Мұғалімдердің жаппай тәжірибесін үйрену сізге көмектеседі- практикамен негізделген инновациялық идеяларды анықтау және анықтау оқытудағы типтік қателіктер. 3. Педагогикалық бақылау-эмпирикалық зерттеудің негізгі әдістерінің бірі. Ол зерттеушінің зерттелетін педагогикалық процесті орынсыз қабылдауы ретінде анықталады. Тікелей және жанама бақылаулар ерекшеленеді, онда зерттеушінің өзі немесе оның көмекшілері жұмыс істейді. Үздіксіз және дискретті бақылаулар ерекшеленеді. Біріншісі процестерді тұтас түрде қамтиды. Соңғысы нәтижелерді іріктеп жазады. Зерттеушіні нақты табиғи әрекетке қосқан кезде (мысалы, сабақ жүргізу) олар бақылау туралы айтады. Бақылау материалдары хаттамаларда, күнделіктерде, бейнелерде және т.б. бақылау әдісі педагогикалық фактілердің сыртқы көріністерін ғана тіркейтіндігімен шектелген. 4. Сауалнама әдістері-ақпарат жинау әдістері, зерттеуші мен субъектілердің тікелей немесе жанама өзара әрекеттесуіне негізделген. Ақпарат көзі-сауалнама, тестілеу, бақылау бөлімдері және т. б. кезінде алынған ауызша немесе жазбаша Пікірлер. нақты материал. 5. Педагогикалық эксперимент педагогикалық зерттеудің негізгі әдістеріне жатады. Ол гипотезаны тәжірибелік тексеру мақсатында жүзеге асырылады. Жаратылыстану әдістемесі әдетте белгілі бір әдістемелік инновацияларды қолданудың тиімділігін анықтайды. Жаратылыстану әдістемесі бойынша Эксперимент үш кезеңде жүзеге асырылады. Бірінші-анықтау кезеңі-студенттерге жаратылыстану ғылымдарының негіздерін оқытудағы типтік кемшіліктер мен қиындықтарды анықтауға және оларды түзетудің тиімді жолдарын іздеу бойынша жұмыстың сипатын анықтауға көмектеседі. Екінші-қалыптастырушы кезеңде-эксперименттік материалдарды сынақтан өткізу (тексеру) және ұсынылған инновацияларды енгізу жүргізіледі. Көбінесе эксперименттің оқу кезеңі білім беру процесінің табиғи жағдайында әр түрлі топтарда мақсатты өзгерумен сипатталатын вариативті типке сәйкес жүреді (бақылау және эксперименталдық), эксперименттік тексеруге жататын және оқыту нәтижелерін салыстыратын жағдайлардың бастапқы параметрлері теңестірілген. Үшінші-бақылау кезеңінде оқу процесінде жаңа техниканы қолданудың тиімділігі зерттеледі. Педагогикалық тиімділік оқу мақсаттарының іске асырылу дәрежесін бағалайды. берілгендермен салыстырғанда, яғни сәйкестікті қамтамасыз етеді жобаланған және алынған нәтижелер арасында. Зерттеуші ғылыми ізденіс әдістерін педагогикалық зерттеудің тақырыбына, мақсатына, міндеттеріне, пәні мен объектісіне сәйкес таңдауға шығармашылықпен қарауы керек. Бұл жағдайда ғылыми жұмыстың шарттарын ескеру қажет. Ғылыми зерттеу әдістерін таңдау принциптеріне сәйкес: зерттеу әдістерінің жиынтығы принципі, ол кез-келген ғылыми мәселені шешу үшін зерттелетін құбылыстың табиғатымен келісілген бірнеше әдістер қолданылады; зерттеу әдісінің мәніне жеткіліктілік принципі алынатын тақырып пен нәтиже. Кез келген инновацияларды енгізудің маңызды талабы инновациялардың орындылығы мен негізділігі қағидаты ескерілуі керек. Отандық педагогика ғылымы көптеген реформалардан өтті, олардың көпшілігі кейіннен білім беру жүйесі үшін пайдасыз болып шықты. Дегенмен, эксперименттің теріс нәтижелері ғылымды байытады. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|