Білім беру бағдарламасы: 6В03111-«Әлеуметтік саладағы психология»
Психодиагностикалық әдістердің валидтілігі мен сенімділігі
жүктеу/скачать 132,25 Kb.
|
Орг и план НИР Лекция
| 2.Психодиагностикалық әдістердің валидтілігі мен сенімділігі.
Психодиагностикалық әдістерді практикалық мақсатта қолданбас бұрын, олардың жоғары сапасы мен тиімділігін дәлелдейтін бірқатар ресми критерийлер бойынша тексеруден өту керек. Психодиагностикалық әдістерді бағалаудың негізгі критерийлеріне сенімділік пен жарамдылық кіреді. Бұл ұғымдардың дамуына шетелдік психологтар үлкен үлес қосты (А.Анастази, Е.Гизелли, Дж. Гилфорд, Л.Кронбах, Р. Торндайк, Е. Хаген және т. б.). Олар әдістемелердің белгіленген критерийлерге сәйкестік дәрежесін негіздейтін формальды-логикалық және математикалық-статистикалық аппаратты (ең алдымен корреляциялық әдіс және нақты талдау) әзірледі. Дәстүрлі тестологияда "сенімділік" термині тест нәтижелерінің салыстырмалы тұрақтылығын, оны бастапқы және қайта сол пәндерде қолданған кезде сәйкестігін білдіреді. Жарамдылық түрлері: прагматикалық және теориялық. Прагматикалық (немесе практикалық) жарамдылық тесттің тиімділігімен байланысты. Әдістемені оның практикалық маңыздылығы, тиімділігі, пайдалылығы тұрғысынан тексеру тәуелсіз сыртқы критерийлер деп аталатын критерийлер бойынша жүзеге асырылады, яғни зерттелетін қасиеттің өмірдегі көрінісі мен көрсеткіштері. Практикалық жарамдылықтың түрлері: айқын-бұл тесттің өзі немесе оны пайдалану туралы шешім қабылдамайтын ресми адамдар үшін қаншалықты құнды болып көрінетіні; мазмұнды – диагноз қойылған психикалық қасиеттер саласындағы тапсырмалар тақырыптарының (тесттегі "элементтердің" мазмұны) сәйкестік дәрежесін көрсетеді; болжам-көрсеткіштер бойынша немесе тест тікелей диагноз қойылған айнымалының ауырлық дәрежесінің "белгілері" бойынша басқа айнымалыны болжау мүмкіндігін сипаттайды. Теориялық жарамдылық белгілі бір қасиеттерді, ерекшеліктерді өлшеу үшін техниканың жарамдылығымен байланысты. Ол өлшеу құралының өзін сипаттайды және теориялық тұрғыдан ерекшеленген қасиетті (мысалы, ақыл-ой дамуы, мотивация және т.б.) әдістеме арқылы өлшеу дәрежесі туралы ақпарат береді. Теориялық жарамдылық болуы мүмкін: конвергентті – бұл әдісті беделді әдістермен салыстыру және олармен маңызды байланыстардың болуын дәлелдеу арқылы анықталады; дискриминантты – басқа теориялық негізі бар әдістермен салыстыру және олармен маңызды байланыстардың жоқтығын анықтау; дизайн – бұл тесттің теориялық (конструктивті) ерекшеленген қасиеттерін өлшеу дәрежесі. Көрнекілік-бұл адамдардың үлкен үлгісінде тест стандарттарын қолданудың заңдылығы. Мысалы, егер сізде жоғары сынып оқушыларында алынған тест стандарттары болса, онда оларды кіші оқушыларды бағалау үшін қолдануға болмайды, өйткені диагностикалық тұжырымдар жеткіліксіз тест стандарттарына сәйкес жасалады және дәл және дұрыс болмайды. Сенімділік-бұл ақпаратты бейсаналық немесе саналы мотивациялық бұрмаланулардан және әлеуметтік маңызды, қажетті жауаптардан қорғау әдісі. Бұл тақырып жауапты әдейі бұрмалауға тырысатын жағдайлармен немесе өлшенетін сипаттама басқа сипаттамамен байланысты. Дәлдігі-оның эксперимент барысында пайда болатын бағаланатын қасиеттің шамалы өзгеруіне нәзік жауап беру қабілетін көрсетеді. Белгілі бір мағынада оны өлшеу құралдарының дәлдігімен салыстыруға болады. Мысалы, тек сантиметрге бөлінген метр миллиметрмен аяқталған сызғышқа қарағанда ұзындығын өлшейді. Сол сияқты, әдіс неғұрлым дәл болса, оның көмегімен градацияны бағалауға және өлшенетін сапаның реңктерін анықтауға болады. Дәрежесі нақты жағдайда қажет дәлдік тақырыптарды саралау немесе топтарға бөлу міндетімен анықталады. жүктеу/скачать 132,25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|