(G) Топтарға құлау кезінде жұмыртқаны жарылып кетуден қорғайтын орауышжасау тапсырмасы берілуі мүмкін.
(T) Мұғалім қауіпсіздік белдігін пайдаланумен және пайдалануынсыз машинаның кедергіге ұшырауын көрсететін сынақ видеоны көрсете алады. Талқылау жүргізуші қауіпсіздік белдігінсіз қысқа уақыт ішінде жылдамдықты төмендететіндігін және нәтижесінде оған үлкен күш әсер ететіндігін көрсету керек.
(I f) Оқушылар импульсті және дене импульсінің өзгерісінанықтау теңдеулерін пайдалана алады.
|
Осы кезеңде күш импульсын енгізу міндетті емес. F=ma қарағанда F=mΔv/Δt біршама іргелі болып табылады, өйткені, онда массаның өзгерісі және дененің жылдамдығының өзгерісі тіркеле алады, зымыранда сияқты. Осы кезеңде осындай мысалдарды пайдалану міндетті емес, бірақ оқушылар оларды қарастыра алады.
Оқушылар формулаларда әрқашан массаны килограммен және жылдамдықты м/с-пен қолдануы тиіс.
Осы кезеңде оқушылар импульс бағытының өзгерісі туындайтын жағдайды қарастыруы қажет, мысалы, доп бір бағытта қозғалады, соғылады және өз бағытын өзгертеді.
|
Күш және импульс бойынша эксперимент:
http://tap.iop.org/mechanics/momentum/222/file_46467.doc
A Further Look at Impulse
http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=3&filename=Momentum_Impulse.xml
Эксперимент
http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=2&filename=Momentum_Impulse.xml
Жұмыртқаның құлауы бойынша видео:
http://www.youtube.com/watch?v=qKQntlsJ_KQ
Кедергімен ұшырасу сынағы бойынша видео:
http://www.youtube.com/watch?v=d7iYZPp2zYY
Деформация аймақтары бойынша видео:
http://www.youtube.com/watch?v=zS_Gk7vjmOg
немесе
http://www.youtube.com/watch?v=2EY1fMXpdqQ
|
|
9.2.3.5 - импульстың сақталу заңын тұжырымдау
|
(D) Мұғалім Ньютонның мятнигі немесе теннис добымен футбол добын лақтыру сияқты бірқатар көрсетілімдерден (видеоны қараңыз) бастауы мүмкін. Абсолют серпімсіз соқтығысудан бастаған жөн, содан кейін оқушылардан бастапқы және соңғы импульсты өлшеуді сұраңыз. Егер сізде қажетті құралдар болмаса, онда сіз видео немесе модельдеуді пайдалана аласыз.
(G) Егер сізде қажетті құралдар болса, онда оқушылар импульстің сақталуын көрсету үшін бекітілген заттардың серпімсіз соқтығысуын қарастырады. Егер құрал жоқ болса, топтағы оқушылар өлшеулерді ресурстағы анимациядан алады (оқу ресурстарынан жұмыс парағын қараңыз).
(G) сабақтан тыс уақытта оқушылар реактивті қозғалыс қалай жүретінін көру үшін өндіріс орындарына немесе Байқоңыр Космодромына бара алады. Ал зымыранның қозғалысы импульстің сақталу заңының мысалы бола алады.
|
Мұғалім балаларға Ньютонның екінші және үшінші заңдарын пайдалана отырып оқшауланған жүйе үшін импульстің сақталу заңының шығарылуын көрсете алады.
оқушылар импульстің сақталу заңының қолданылу аясын білулері қажет.
Осы кезеңде ең дұрысы ауыр денелердің жеңіл денелермен соқтығысуын болдырмаған дұрыс.
|
Импульстің сақталуы бойынша демонстарция:
http://www.youtube.com/watch?v=YlkTBbFikU8
Соқтығысуды модельдеу:
http://phet.colorado.edu/sims/collision-lab/collision-lab_en.html
Модельдеумен бірге пайдаланылатын жұмыс парағы:
http://phet.colorado.edu/files/activities/3318/Momentum%20PhET%20Activity.doc
немесе
http://phet.colorado.edu/files/activities/3339/Student_directions_Collisions_Lab1.docx
Экспериментті орындауға арналған жұмыс парағы:
http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=2&filename=Momentum_ConservationMomentum.xml
|
|
9.2.3.6 - серпімді және серпімсіз соқтығысуларды қоса алғанда, қарапайым есептерді шығаруда импульстің сақталу заңын қолдану;
|
(I f) Топтағы оқушылар қарапайым сұрақтарға жауап беруі тиіс. Бір топ екінші топ үшін сұрақтар дайындап, кейін өз жауаптарын салыстыра алады.. Оқушылар қарапайым есептеулерді көрсетеді, серпімді және серпімсіз соқтығысуларды салыстырады.
|
Осы кезеңде қарапайым тапсырмалар дененің қозғалыс бағытының өзгерісін қамтымауы тиіс.
Сонымен қатар теңдеуден екі дененің соқтығысу жылдамдығын анықтау мысалдарын пайдаланбау ұсынылады.
Оқушылар тек бір белгісізді таба білуі тиіс және соқтығысудың серпімді немесе серпімсіз екендігін көрсете білуі тиіс.
|
Мысалдардан алынуы мүмкін сұрақтар:
http://www.fengerhighschool.org/ourpages/auto/2010/2/16/36766359/MOMENTUM%20WORKSHEET.doc
http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=5&filename=Compilations_CPworkbook_ConservationMomentum.xml
|
|
9.1.1.4 - нәтижеге болжамалы баға беру;
|
(Е) Оқушылар топта денелердің соқтығысуы кезінде импульстің сақталу заңын оқиды.
|
Оқушыларға серпімді және серпімсіз әсерлесуге зертханалық жұмысты орындауға үсыныс жасауға болады. Оқушылар алған нәтижелерін салыстыра алады.
|
Зертханалық жұмыстардың мысалдары
http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=2&filename=Momentum_ConservationMomentum.xml
немесе
http://dev.physicslab.org/Document.aspx?doctype=2&filename=Momentum_MomentumCollisionsAngle.xml
|
|
9.2.3.9 - денелер жүйесінің әрекеттесуі кезінде кинетикалық энергияның өзгеруі мен импульстің сақталу заңын түсіну;
|
(T) Оқушылар серпімсіз соқтығысуды қамтитын қарапайым есептеулер мен тәжірибелерді оңай жүргізе алады. Мұғалімдер денелер жүйесінің кинетикалық энергиясы қалай өзгеретінін мысалмен көрсете алады. Оқушылармен «Энергияның шығындалуы» тақырыбында талқылау жүргізуге болады.
|
