Білім беру бағдарламасының атауы мен шифры 6В05302 Химия Пән циклы атауы және коды

1924 жылы француз физигі Луй де Бройль электронның толқындық табиғатын анықтады. Де- Бройль корпускулалы-толқындық түсінікті барлық микробөлшектерге қолдануды ұсынды. Де- Бройль гипотезасы электрондар ағынынан эксперимент нәтижесінде дифракциялық және интерференциялық эффекттердің байқалуымен дәлелденді. Ол е^- - ды толқын ұзындығы бар бөлшек деп есептеп, фотон мен электрон қасиеттері арасында аналогия бар екендігін анықтады.

Электрон толқынының ұзындығы мына теңдеумен өрнектеледі:



–толқын ұзындығы;

h – Планк тұрақтысы;

m – электронның массасы;

v – электронның жылдамдығы.

Микробөлшектер массасы макроденелерге қарағанда аз, сондықтан олардың тербеліс толқындарының ұзындығын өлшеуге болады. Электронның толқындық табиғаты анықталғаннан кейін, оны толқындық механика тұрғысынан қарастыруға мүмкіндік туды.

Микробөлшектердің екі жақты табиғатын неміс физигі Вернер Гейзенбергтің анықталмағыштық принципін қолданып түсіндіруге болады (1927 ж.):

Микробөлшектің жылдамдығы (немесе импульс р=mv) мен орнын (координата) бірдей уақытта анықтау мүмкін емес.Гейзенберг принципінің математикалық түрде өрнектелуі:

∆р ∆q ≥ ∆р - импульс;

∆q – координата.

Шредингер теңдеуін шешкен кезде кванттық сандар деп аталатын параметрлер (n, l, m_l) анықталады. Бұлар: n-бас квант саны, l-орбитальдық квант саны, m_l-маганиттік квант саны. Электронның қозғалысы тағы бір квант санымен спиндік квант саны (m_s)-сипатталатыны табылды. Қарапайым жағдайларда кванттық механикада толқындық функцияның орнына квант сандарын қолдану ыңғайлы.

Әдебиет

1. 
   Глинка Н.Л. Жалпы химия : Оқу құралы. 1-том / Н. Л. Глинка, С. С. Бабкина. - Алматы : TechSmith, 2018. - 208 бет
   
2. 
   Бірімжанов Б.А., Жалпы химия .Алматы : ЖШС РПБК "Дәуір ", 2011. - 752 бет
   

1. 
   Элементтер қасиеттерінің периодтылығы
   
2. 
   Атом және ион радиустарының периодтылығы
   
3. 
   Иондану энергиясы.
   
4. 
   Иондану энергиясы өзгеруінің заңдылықтары.
   
5. 
   Электронтартқыштық
   
6. 
   Электртерістік
   

Иондану энергиясы – электронның ядромен байланысының сандық өлшемі.

Атомның иондану энергиясы килоджоульдің мольге (кДж/моль) немесе электровольттің мольге эВ/моль қатынасы арқылы өлшенеді. Иондану энергиясы латын I әрпімен белгіленеді. Көп атомы бар электрондар үшін бірінші электронды жұлуға жұмсалатын, екінші, үшінші т.б. электрондарды жұлуға әртүрлі энергия мөлшері жұмсалады. Мысалы, бірінші электронды жұлуға, иондану энергиясы I1 екінші электронды жұлуға сәйкесінше I2 т.б. жұмсалады. Әрбір келесі электронды жұлуға жұмсалатын иондану энергиясы алдынғы энергияға қарағанда жоғары болады

Иондану энергиясы атомның электрондық конфигурациясына байланысты. Мысалға, аяқталған электрондық деңгейлер жоғары тұрақтылық көрсетеді, сәйкесінше иондану энергиясы, толмаған деңгеймен (жұптаспаған электронмен) салыстырғанда жоғары болады. Электрондық конфигурация период бойынша өзгереді, яғни иондану энергиясы да период бойынша өзгереді, дәлірек айтқанда период бойынша иондану энергиясы өседі.

Атом радиусы өскен сайын иондану энергиясы азаяды. Период бойынша солдан оңға қарай иондану энергиясы артады. Топ бойынша жоғарыдан төменге карай иондану энергиясы кемиді.