Адаптацияның қалыптасуы тұқым қуалайтын өзгергіштік пен сұрыптауға тікелей байланысты.Өйткені,тұқым қуалайтын өзгергіштік адаптацияға элементарлық эволюциялық материал болса,сұрыпталу -эволюциялық жағдай болып табылады.
Кез келген популяциядағы немесе биогеценоздағы қандай да бір жағымды фенотиптік өзгерісті адаптация деп қарауға болмайды. Популяция дараларында сол ортаға сәйкес арнайы белгі қалыптасқанда ғана адаптация жөнінде айтуға болады. Құстардың ұшуға ,балықтардың жүзуге ыңғайлы келуі,ал топырақ астында тіршілік ететін жануарлардың сезім мүшелерінің нашар жетілуі,күрек тістерінің және алдыңғы аяқтарының қуатты болуы-адаптациның мысалдары.
Өсімдіктердің қуаңшылыққа немесе ылғалы мол жерлерге бейімделуі , сол сияқты айқас тозаңданатын өсімдіктердің жел немесе бунақденелер арқылы тозаңдануға бейімделуі.Ағзалардың көбею қарқындылығының түрліше болуы сол түрдің немесе популяцияның өзін-өзі сақтап қалуға бейімділігі деп түсіну қажет.Оны мына мысалдан байқаймыз.Көбейіп ,даму барысында ұрпақтарының қырылып қалу мүмкіндігі жоғары даралар уылдырығы мен жұмыртқаларын,тұқымдарға көп салады.Адам ішегінде паразиттік тіршілік ететін цепендердің жетілген әр бөлігінде 175 мың жұмыртқа болса,ал аскариданың аналығы үшкірқұрт тәулігіне 240 мың жұмыртқа салады,ал треска балығы 4 млн-ға жуық уылдырық шашып,бір көкнәр өсімдігін 32мыңдай тұқым түзіледі.Керісінше,ұрпағына қамқорлық жасайтын түйсікті сезімі бар омыртқалы жануарларда тұқым саны айтарлықтай аз болады.Кейбір құстар аз жұмыртқа салып,оны аталығы мен аналығы кезек-кезек басып шығарады.Сүтқоректілердің барлығы баласына қамқорлық жасайды.
Адаптация түрлері.