Бітібаева Қ. О оқушыларды ғылыми-зерттеу жұмысына баулу жолдары

Ѓалым, М.Єуезов м±ражайыныњ б±рынѓы

Кµремін – еске саќтаймын.

Ауыз єдебиеті бойынша.

1. Ќалай ойлайсыњдар, ертегілердіњ барлыѓында бас кейіпкерлер неше т‰рлі ќиындыќтарды басынан µткізіп, соњында баќытќа жетеді. Себебін т‰сіндіріп, дєлелде.

2. ¤зіње ±наѓан єлем халыќтарыныњ ертегілері мен ќазаќ ертегілерін салыстыр да ‰ндестігі мен ерекшелігін саралап шыќ. Ол ‰шін:

-сюжеті мен композициясына кµњіл бµл.

-кейіпкерлер ж‰йесін топта.

-кейіпкерлер таѓдырына ‰њіл.

-ертегілер арќылы халыќ не айтпаќ болѓан, соны сарала.

-ертегілер саѓан неге ±нады, ќандай тєлім алдыњ, оны т±жырымды т‰рде жазып ќой.

-µзіњ оны ќалай аяќтар едіњ, бір сєт ќиялыња ерік беріп, µзіњ екінші т‰рін жазуѓа талаптан.

-ж±мыстарыњды тек сµз емес, бейнелі жоба арќылы да орындауѓа болады. Мысалы, «Ер Тµстік жєне оныњ достары» таќырыбынан жоба-модель жасауѓа болады.

3. «Ер Тµстік» ертегісінде басќа ертегілерде ќара к‰ш болып саналатын адамѓа ќарсы топтар, дєулер, жыландар неге бас кейіпкерлерге кµмекке келеді? Себебін т‰сіндір.

4. Егер µздеріњ шешімі ойландыратын с±раќтар тапсањдар, оны да дєптерлеріње т‰сіріп, м±ѓалімдеріњ мен достарыња кµрсетіњдер, бірігіп талдањдар.

Ежелгі дєуір єдебиетінде де проблемалар, ѓылыми жобаѓа таќырып болатын µзекті мєселелер баршылыќ. Кейбір с±раќтарды назарларыња ±сынайыќ.

1. 
   Тас жазулардыњ жанрлыќ ерекшелігі, ауыз єдебиетімен ‰ндестігі, айырмашылыѓы.
   
2. 
   «К‰лтегін» тас жазуындаѓы к‰ні б‰гінге дейін ќолданыстан т‰спеген ќазаќ тіліндегі сµздерді іздеп тауып, сµздік ќ±растыру. Б±л ж±мыс ‰шін ѓылыми ењбектерді оќумен бірге жазудыњ т‰пн±сќадан ќазаќшаѓа аударылѓан мєтініне ерекше кµњіл бµлу ќажет.
   
3. 
   «Ежелгі дєуір єдебиеті – ќазаќ жазба єдебиетініњ бастауы» таќырыбында да ізденіс ж‰ргізіп, осы пікірді дєлелдеуге болады.
   
4. 
   «Дулат Бабатай±лыныњ сыни дєст‰рі жєне Абайдыњ сыншыл реализмі» деген таќырып та шешімін тосып т±рѓан проблемалардыњ бірі.
   

Азат басыњ болсын ќ±л,

Ќолдан келмес іске ±мтыл.
Абай
Абай шыѓармалары – ізденістіњ, зерттеудіњ кµзі екенін айтып жатырмыз. Тµменде бір-екі салыстырмалы ж±мыстыњ т‰рлерін ±сынып отырмыз.

Абай µлењдеріне ‰њіліп ќарасањдар, «ж‰рек» сµзі µте кµп. Ѓалымдар оны Абайдыњ «ж‰рек философиясы» дейді. Осы проблема ѓылымда єлі зертелінген жоќ. Меруерт деген оќушы екі жылдай осы проблемамен айналысты (осы еңбектің соңында оның жұмысын береміз). Егер таќырып ќызыќтырса, сен µзіњше зерттеу ж±мысын ж‰ргізуге болады. Меруерт таба алмаѓан мєселелерді сен табарсыњ.

Басты проблема: «Ж‰рек» сµзініњ аќын поэзиясындаѓы орны.

Маќсатќа жету ‰шін мына мєселелерді басшылыќќа аларсыњ:

-Абайдан басќа аќындар «ж‰рек» сµзін ќаншалыќты пайдаланѓан? Олардыњ орны, мањызы.

-Абай поэзиясыныњ ќайнар кµзі – орыс классиктерініњ µлењдеріндегі «ж‰рек» сµзіне ‰њіл.

-поэтикалыќ тілі;

-аќындар стилі.

2.К‰рењбай сыншыныњ Ќ±лагерге берген сыны мен Абайдыњ «Аттыњ сыны» µлењін салыстырып, ‰ндестігі мен ерекшелігін дєлелдењдер. Кестені ары ќарай толтырыњдар.

¤лењ аттары	‡ндестігі	Ерекшелігі	Ќорытынды
Абай «Аттыњ сыны» Ілияс «Ќ±лагер сыны»	Тєует бас Ќамыс ќ±лаќ	Ќоян жаќ Ќуарѓан жаќ

Жоѓарыдаѓы тапсырмалар айналасында ізденіп, нєтижелеріњді дєптерлеріње жазып ќойыњдар. М±ѓалімдеріње кµрсетіп, аќыл-кењес алыњдар.