Объектісі
- өзара бірлескен ортақ іс-әрекетке қатысушы мүшелері бар
әлеуметтік топ.
Пәні
- біріншіден, топтың социометрикалық құрылымы, екіншіден,
топтың жеке мүшелерінің социометриялық статусы.
Талдау және өлшем бірлігі
- индивидтің белгілі-бір ситуациясында топ
мүшелерімен өзара әрекеттестігі.
Социометрикалық критерий
- респондентке таңдау сапасы ретінде
берілетін нақты мазмұндық ситуация (реалды және болжамды)
Социометрикалық критерийлер сұрақтар түрінде беріледі, оған жауаптар өзара
қатынас құрылымын анықтау үшін негіз болып табылады.
Социометриялық карточка
- ақпарат жинау үшін жасалатын кесте.
Социометриялық индекс
- топтағы өзара қатынастары сипаттарының
сандық және жеке адам статусын анықтау үшін пайдаланылатын көрсеткіш.
Ол социометриялық сауалнама мәліметтері негізінде есептелінеді.
Социограмма
- социометриялық сауалнама негізінде анықтаған, топ
ішіндегі байланыстың графикалық бейнеленуі.
Ерекшелігі:
серіктестерді таңдау арқылы жеке адам аралық қарым-
қатынас құрылымы туралы тұжырымдар жасайды. Құрылым критерийлер
жиынтығымен бірлескен іс-әрекет ситуациясы бағаланады. Көрсеткіштер топ
құрамымен салыстырмалы сипатта болады.
Жетістігі:
жағдайларды өзгертпей-ақ топтағы қарым-қатынас, шиеленістік
және т.б, ситуациялар, бірлесу формалары, топ құрылымындағы бейресми
қатынастар болжанады. Таңдау мәліметтерінің айқындылығы, дәлдігі,
нақтылығы.
Кемшілігі:
критерийлер топ құрылымын түсіну мен талдауда жеткіліксіз,
«екіншілік» тенденциясын құруы мүмкін. Алғашқы жауаптар ықпалы басым
болады. Таңдаудың эмоциялылығы мен ситуациядағы кездейсоқ факторлар
жауап берудегі жалғандыққа әкелуі мүмкін. Топ құрамы өзгерген кезде оның
социометрикалық құрылымы өзгереді, қорытындыларды жалпылау мүмкіндігі
шектелген.
Психологиялық зерттеулерді социометрикалық критерийлермен таңдау кестесі
Зерттеудің
мақсат-
міндеттері
Ситуация Топқа
деген
қатынас
Обектімен
болжамды
қатынас
Ситуация
дәлдігі мен
нақтылығы
Бағыттылығы
Коммуникативті
Топтағы өзара
қарым-
өндірістік
әлеуметті
Жалпы
Ситуация топтың
өмір
сүруімен
Горизонталды
(двойной)
серіктестіің
Күшті
ситуация
нақты
Жағымды
(тікелей)
топ мүшесін
61
қатынасты
айқындау
Гностикалық
Топ мүшелерінің
өздерінің өзара
қатынасты
ұғынуы мен
сезінуі
к -саяси
әлеуметті
к –
тұрмысты
қ
әлеуметті
к -мәдени
байланысты (оның
құлауы,
тарауы,
реформациялануы)
Жеке
Ситуация топтың
іс-әрекетінің
өзгеріссіз
аспектілерімен
байланысты
өзара теңдігі
Иерархиялық
серіктестің
бағыныштыл
ығы
көрсетілген
Әлсіз
ситуация
жалпылама
түрде
берілген
бірлескен іс -
әрекет үшін
таңдау
Жағымсыз
(қайтармалы)
топ мүшесін
шеттету
немесе
нольдік
таңдау
Достарыңызбен бөлісу: |
