Bosh muharrir o’rinbosari: Заместитель главного редактора
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
94-27-PB
- Бұл бет үшін навигация:
- Oltin va seziy sariq, vismut qizg’ish, mis to’q pushti rangda bo’ladi. Metallar alangaga tutilsa olov rangini o’zgartiradi
- MUALLIM | УЧИТЕЛЬ | TEACHER №4 | 2021
- Bolg’alanuvchanlik
| Fizik xossalari.
Metallarning fizik xossalariga ularning optik, termik, mexanik, elektr va boshqa xossalari kiradi. Metallarning optik xossasi – yaltiroqligi va shaffof emasligi. Metallar yaxlit holda yaltiroq, kukun holda yaltiroq emas (alyuminiydan tashqari). Kumush, palladiy indiy eng ko’p yaltiroq, shuning uchun kumush va palladiy ko’zgu ishlab chiqarishda ishlatiladi. Ko’pchilik metallarning rangi oq rang bilan to’q kulrang orasida bo’ladi. Oltin va seziy sariq, vismut qizg’ish, mis to’q pushti rangda bo’ladi. Metallar alangaga tutilsa olov rangini o’zgartiradi : Masalan: natriy – sariq, kaliy – binafsha , stronsiy – qizil, kalsiy – qovoq ranga bo‘yaydi. Metallar (fransiy va simobdan tashqari) odatdagi sharoitda qattiq agregat holatdagi moddalardir. Kristall holatidagi metallar nurni yaxshi aks ettirganliklari uchun yaltiroqlikka ega. Indiy va kumush nurni yaxshi aks ettirganliklari uchun projektor va reflektorlar tayyorlashda ishlatiladi. Aluminiy va magniydan boshqa barcha metallar maydalangan (kukunsimon) holda qoramtir yoki to’q kulrangga ega bo’ladi. Oltin va misdan boshqa metallar oq yoki kulrangning turli tuslarida MUALLIM | УЧИТЕЛЬ | TEACHER №4 | 2021 65 tovlanadi. Barcha metallar elektr tokini va issiqlikni yaxshi o’tkazadi. Kumush va mis bu sohada dastlabki o’rinlarni egallaydi. Metallar bolg’alanuvchanlik va plastiklik xossasiga ega. Bolg’alanuvchanlik - jismlarning tashqi ta’sirlar natijasida osongina shaklini o’zgartirish qobiliyati. Eng bolg’alanuvchan metall oltin bo’lib, undan yupqa folga va nozik ip tayyorlash mumkin. Metall bog’. Metallarning bu kabi tavsifli xossalari ular ichki tuzilishining o’ziga xosligi bilan izohlanadi. Metallarning kristall panjarasi tugunlarida neytral atomlar, musbat zaryadlangan ionlar joylashadi va ular orasida erkin elektronlar harakatlanadi. Metallarda doimiy ravishda atomlardan elektronlarning ajralishi va ionlarga birikishi sodir bo’lib turadi. Shu erkin elektronlar bo’lishi ularning elektr toki va issiqlikni yaxshi o’tkazishini ta’minlaydi. Elektronlar butun kristall bo’yicha umumiy hisoblanadi. Metallarda musbat ionlar va umumiy elektronlar orasida vujudga kelgan kimyoviy bog’ metall bog’ deb yuritiladi.Metall bog’ qattiq va suyuq agregat holatida bo‘lishidan qat’iy nazar, faqat metallar uchungina xosdir. Zichlik, suyuqlanish va qaynash harorati, qattiqlik metall atomlarining xususiy xossalari bo’lgan yadro zaryadi, massa, metall bog’ning mustahkamligiga bog’liq. Umumiy zichlik bo’yicha metallar yengil, ya’ni zichligi 5000 kg/m 3 dan kichik (litiy, natriy, magniy, alyuminiy va b.) hamda zichligi bundan katta og’ir metallarga (rux, temir, mis, simob, oltin, platina, osmiy va b.) bo’linadi. Eng quyi suyuqlanish harorati simobga tegishli (–38,87 °C) bo’lsa, eng yuqorisi volframga tegishli (3410 °C). Eng qattiq metallar xrom va volfram bo’lsa, eng yumshoqlari natriy, kaliy va indiydir. жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|