«Ботаника және өсімдіктер экологиясы»
жүктеу/скачать 2,86 Mb.
|
Итошаған- биіктігі 60 см шамасында, біржылдық шөп. Сабағы цилиндр тәрізді, бұтақтары қарама- қарсы орналасқан тарам-тарам болып келеді. Жапырақтары да қарама-қарсы отырған. Гүлдері уақ, сары түсті кішілеу себет құрып сабақтары мен бұтақтары басында орналасқан. Маусым айынан қыркүйекке дейін гүлдейді.
Итошаған шөбінің тұнбасы төмендегідей жолмен дайындайды: кептіріліп, уақталған шөптің бір ас қасығын ыдысқа салып, үстене бір стақан қайнаған ыссы суды құйып, оны суы бар ыдысқа орналастырып, бетін жауып 15 минуттай қайнатады. Содан кейін үй ішінде 45 минуттай салқындатып, сүзіп, алынған тұнбаны стақанға құйып, толмаған жерін қайнаған су құйып толтыру керек. Осылай дайындалған тұнбаны күніне 2-3 мезгіл 1 ас қасықтан ішуге болады. Қалақай-көпжылдық шөп өсімдігі. Төрт қырлы 
сабақтарына қарама-қарсы орналасқан түкті жапырақтары бар. Тамыры көлбей жайылып, өркенлерінің арқасында айналаға қалақайдың кеңінен такрай өседі. Гүлдері уақ көк түсті, маусым айынан бастап күзге дейін гүлдейді. Еліміздің барлық территориясында, соның ішінде Қазақстанда да көп тараған. Үй айналасында, жол бойында, тоғайлы жерлерде өседі. Дәрілікке қалақайдың жапырағы пайдаланылады. Бұл шөптің жапырағында каротин (14-30%, С витамині (100-200 мг), уртицин гликозиді, калий, кальций, темір тұздары т.б заттар бар. Қалақай жапырағының тұнбасы өкпеден, ішектен және жатырдан қан кеткенде ішеді. Бұл тұнба төмендегідей жолмен дайындалады. Кекптіріліп, уақталған жапырақтың бір ас қасығын ыдысқа салып, үстіне 1 стақан қайнаған ыссы су құйып, 10 минут тұндыру керек. Содан кейін салқындатып, сүзеді. Осылай алынған тұнбаны қайтадан стақанға құйып, толмаған жерін қайнаған су құйып тотыру керек. Осы тұнбаны күніне 3 рет бір ас қасықтан ішу керек. Бұдан басқа дәріханаларда қалақайдың жасалған экстрактың бірнеше түрі сатылады. 
Қарағай- кәдімгі өзіміз білетін қылқанды, биіктігі 30 метрге жететін ағаш. Қабығы қызыл-қоңыр тілімденген мамыр, маусым айларында гүлдейді. Көбінесе құмды жерлерде , өзен жағалауларында, таулы етектерде өседі. Дәрілікке қабығы пайдаланылады . Қарағайдың әсіресе жас қылқандары С, К витаминдері және каротинге өте бай келеді. Сондықтан одан арнайы тұнба жасап ішуге болады. Ол үшін 30 г жас қылқанды салқын сумен жуып, суы бар ыдысқа қойып, 20 минут қайнатады. Содан кейін дәмін аздап өзгерту үшін қант қосады. Күнделікті ішуге тұнбаны жаңадан дайындап отыру керек. Қарағай бүршігінің тұнбасы жоғары тыныс жолдарын емдеуге пайдаланады. Ол үшін 10 г бүршікті ыдысқа салып, үстіне бір стақан қайнаған ыссы су құйып, тұндырады. Осы тұнбаны бір күнде ішеді. Қарағай қылқандарынан витаминді сусын жасаудың тағы бір түрі бар. 50 г жас қылқанды езіп, үстіне 2 стақан қайнаған ыссы су құйып, 2 сағат қараңғы жерде тұндырады.Тұнып болғаннан кейін дәкемен сүзіп, аздап сірке қышқылын тамызып қант қосу керек . Бұл тұнбаны жаңа күйінде бірден ішу керек. Көп тұрса витамині азаяды. Бір стақан қарағай қылқандарынан жасалған тұнбада лимон шырынымен салыстырғанда витамин мөлшері 5 есе артады. Мендуана- биіктігі 120 см-дей, сабағы тік өсетін 
жүктеу/скачать 2,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|