"Ботаника" пәнінің оқу-әдістемелік кешені



бет2/6
Дата25.08.2017
өлшемі1,02 Mb.
#27032
1   2   3   4   5   6

7.2 Рейтинг шкаласы


Бақылау нысаны


Балл

Ағымды бақылау (дәрістерде және СОӨЖ шегіндегі сабақтарда жұмыс істеу

50

Дәрістерді конспектілеу, дәрістерге қатысу

5

зертханалық сабақтарда жұмыс

24,5

СОӨЖ шегінде семинарлық, зертханалық сабақтарға қатысуы

5

Шағын тексеру жұмыстары (шағын тест, ауызшы сұрау, бақылау жұмысы)

5

Коллоквиум

5

СӨЖ бойынша барлық тапсырмаларды орындау (үй тапсырмасы)

5,5

Аралық (межелік бақылауды тапсыру)

10

Қорытынды (емтихан)

40

Барлығы

100

7.3. Әртүрлі жұмыс түрлерін бағалау шкаласы мен белгілері





Бақылау түрі

Балл

Апталар

Балл саны

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

1

Қатысқаны үшін


































2,5

2

Дәрістерді конспектілеу















































2,5

3

Зертхана. Шегіндесабақтағы жұмыс


































24,5

4

Шағын тексеру жұмыстары














































5

5

Коллоквиум















































5

6

Доклад,реферат














































10

7

СӨЖ



































5,5

8

СОӨЖ

















































5

9

Барлығы

















































60

10

Емтихан


















































40

11

Семестр бойындағы барлығы

















































100

7.4.Курстың саясаты

Қатысу: сабаққа міндетті түрде қатысу қажет. Егер де Сіз қандай да бір себеппен сабаққа қатыса алмасаңыз, онда босатылған сабақтың барлық материалдары үшін жауап бересіз.

Үй жұмысы: үй жұмысы міндетті түрде орындалып, әр апта сайын сабақ соңында тапсырылуы тиіс. Үй тапсырмасы өткен материалды бекіту үшін арнайы әзірленген.

Емтихан: қорытындысы бойынша бақылау баллдары қойылады. Емтихан кезінде дәріс дәптерін және кез-келген кітаптарды пайдалануға тиым салынады.

Студенттің тәртібі: сабаққа кешікпеу, сабақ үстінде ұялы телефондарын, пейджерлерді өшіріп тастау қажет, сабақ кезінде сөйлеспеулері керек, орынсыз себептерсіз сабақты босатпау, босатылған сабақтарды оқытушы белгілеген уақытта өтеуі тиіс. Тапсырманы орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.

Ұсыныстар: оқу үрдісіне белсенді қатысу, үй тапсырмасын ынтамен орындау, сабақта қарама-қарсы байланысты қолдау, ұжымдық жұмысқа жәрдемдесу, ұқыпты және міндетті болу қажет. Курстастарымен және оқытушыларымен ашық, шыдамды да мейірімді болған жөн.

4. Курстың саясаты: барлық жұмыс түрлерін орындау қажет. Дәріс және өз жазбаларын ұқыпты жазу. Дәріс пен зертханалық жұмыс жазбаларының болмауынан рейтинг балы төмендейді. Себепсіз сабақ босатып, сабақтан кешігуге болмайды.


7.5. Курстың тематикалық жоспары


рет саны

Дәрістердің тақырыптары және қысқаша мазмұны

Дәріс

Зертханалық

СОӨЖ

СӨЖ

1

2

3

4

5

6

1

Кіріспе.Ботаника курсына кіріспе. Мақсаты, міндеті.

Өсімдіктер әлемінің пайда болуы және дамуы. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Ботаниканың негізгі бөлімдері.



1

1

2

2

2

Өсімдіктер жасушалары.

Жасуша теориясының манызы. Өсімдік жасушаның құрылысы. Өсімдік жасушаның негізгі қызметтері (сыртқы ортамен және өз-ара алмасуы, фотосинтез, тыныс алу, тітіркену). Жасушаның бөліну жолдары.



1

1

2

2

3

Өсімдік ұлпалары.

Өсімдік ұлпалары туралы жалпы түсінік. Ұлпалардың жіктелуі (классификациясы).Түзуші ұлпалар (меристемалар). Жабдық ұлпалар. Ассимиляциялаушы қор жинаушы, қабылдаушы (сорушы), ауа алмастырушы (аэренхима) ұлпалар. Бөліп шығарушы ұлпалар. Механикалық ұлпалар. Өткізгіш ұлпалар.



1

3

4

2

4- 5

Өсімдіктердің вегетативтік мүшелері.

Жалпы түсінік. Өркен және өркен жүйелері. Бүршік және онын типтері. Жапырақ - өркеннің бүйірлік мүшесі. Тамыр және тамыр жүйелері.



2

3

5

4

6

Өсімдіктердің көбеюі.

Вегетативтік жолмен көбею. Жыныссыз көбею. Жынысты көбею. Трансплантация.



1




1

2

7

Систематикаға кіріспе.

Систематиканің мақсаты және әдістері. Жіктелуі. Номенклатура. Филогенетика. Өсімдіктердің негізгі типтері.

1




1

2

8


Төменгі сатыдағы өсімдіктер. Талломді өсімдіктер.

Құрылысының, морфологиясының, физиологиясының жалпы сипаттамасы.

1

3

4

2

9

Жоғары сатыдағы өсімдіктер. Жоғары спораланған өсімдіктер.

Құрылысының, морфологиясының, физиологиясының жалпы сипаттамасы. Жылбұрындардың даму циклі.

1

3

4

2

10

Тұқымды өсімдіктер. Жаланаштұқымды өсімдіктер.

Құрылысының, морфологиясының, физиологиясының жалпы сипаттамасы. Жаланаштұқымды өсімдіктердің көбеюі.

1




1

2

11-12

Жабықтұқымды өсімдіктер.

Құрылысының, морфологиясының, физиологиясының жалпы сипаттамасы. Гүлдің құрылысы, қызметі және шығу тегі (гүлдің морфологиясы, серігі, андроцей, геницей, тұқымбүршігі). Гүл диаграммасы және формуласы. Мегаспорогенез және мегагаметогенез. Тозандану және ұрықтану.

2




2

4

13

Тұқым мен жеміс.

Тұқым мен жемістің таралу жолдары. Жемістердің морфологиясы. Жемістерді классификациялаудың принциптері.

1

1

2

2

14

Улы және зиянды өсімдіктер.

Улы және зиянды өсімдіктердің жалпы сипаттамасы.

1




1

2

15

Өсімдіктердің экологиялық топтары және тіршілік формалары.

Өсімдіктердің ылғалға байланысты экологиялық топтары. Өсімдіктердің жарыққа байланысты экологиялық топтары. Өсімдіктердің тіршілік формалары. Фитоценология.

1




1

2




Барлығы

15

15

30

30


2.2 Дәріс сабақтарының тезисі:

Дәріс сабақтарының тезисі:

Тақырып 1. "Ботаника курсына кіріспе.

Ботаника пәнәнің мақсаты мен міндеті. Ботаника ғылымының даму тарихы.

Ботаниканың бөлімдері. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі

маңызы.


Ботаника өсімдіктер туралы ғылым. Ғылым ретінде шамамен 2300 жылдай бұрын қалыптасқан. Негізін салған грек философы Аристотель. Қазіргі уақытта ботаника үлкен көп салалы ғылым болып отыр. Ботаника жалпы биология ғылымының негізгі бөлімдерінің бірі болып табылады. Ботаниканың бөлімдері: Өсімдіктер морфологиясы- өсімдіктердің және олардың жекелеген органдарының пайда болуын, сырқы құрылысын зерттейді. Өсімідктердің өсуі мен дамуын биологилық тәсілмен бақылап отыру , толығымен өсімдіктер морфологиясына негізделген. Өсімдіктер анатомиясы- өсімдіктердің ішкі құрылысын, гистология –ұлпалардың қалыптасуын, эмбриология- ұрықтың дамуының заңдылықтарын, органография- өсімдіктердің органдарының құрылысын, палинология- тозаңдар мен споралардың морфологиясын зерттейді. Ботаника басқа фундаментальды ғылымдармен : агрономия, топырақтану, орман шаруашылығы, геология, химия, зоология, өсімдіктердің физиологиясы, өсімдіктердің биохимиясымен өте тығыз байланысты. Флорография- түрлерді танып сипаттап жазуды зерттейді. Флорографтар сипаттап жазған түрлерді систематиктер олардың туыстық жақындығын көрсететін, ұқсастық белгіліріне қарай топтарға бөледі. Өсімдіктердің географиясы – ботаникаоың ең үлкен бөлімдерінің бірі, оның негізгі міндеттеріне өсімдіктердің және олардың судағы қауымдастықтарының таралуы мен белгілі кеңістікте қаншалықты жиілікте кездесетіндігінің заңдылықтарын зерттеу болып табылады. Өсімдіктер экологиясы - өсімдіктердің өмірі қоршаған ортамен тікелей байланысты /климатқа, топыраққа, рельефке, және т.б./. Экологияның міндеттеріне- өсімдіктердің құрылысы мен тіршілігін қоршаған ортамен байланыстыра отырып зерттеу жатады. Өсімдіктер физиологиясы- өсімдіктердің тіршілік процесстерін , негізінен олардың зат алмасуын, қозғалуын, өсуін, даму ырықтылығын зерттейтін ғылым. Палеоботаника-бұрынғы геологиялық кезеңдерде жойылып кеткен өсімдіктер туралы ғылым.

Біздің планетамыздағы континенттер 150 млн.км.кв. жерді алып жатады, олардың көпшілігін өсімдіктер жауып тұрады. Тіптен климаты ең қатал шөлдердің өзінде өсімдіктердің тіршілігі тоқтап қалмайды.тек полюстердің мұз басқан кеңістіктері мен таулардың ең биік шыңдарында ғана өсімідік болмайды.

Теңіздер мен мұхиттар жер бетінің шамамен 360 млн.км.кв.-дей кеңістігін алып жатады. Бұл жерлерде су өсімдіктері (негізінен бладырлар) көптеп кездеседі.

Олардың біреулері, микроскопиялық ұсақ болып келеді және судың бет жағында жүзіп жүретін планктонды құрайды, ал екіншілері су астында субстратқа бекініп шалғын түзетін – бентос болып табылады.

Олардың кейбіреулері ересен үлкен болып келеді және 100м ұзындыққа дейін жетеді, кейде тіптен одан да асып кетеді.

Өсімдіктердің басым көпшілігінің түсі жасыл болады, ол бұлардың клеткалардындағы хлоропластар деп аталынатын ерекше органеллаларында немесе органоидтарында жиналатын жасыл пигмент хлорофиллге тікелей байланысты болады. Хлорофиллдің ерекше қасиеті сол, ол күн сәлесінің электромагниттік энергиясын тасымалдаудағы күрделі процесстерге қатысады. Яғни өсімдік хлорофилл пигменттерінің көмегімен күн сәулесінің электромагниттік энергиясын пайдалана отырып ауадан өз бойына көмір қышқыл газын сіңіреді де, судың қатысуымен органикалық заттардың химиялық энергиясын түзеді (фотосинтез).

Фотосинтез процессінің барысында ораникалық заттардың түзілуімен қатар, ауаға оттегі бөлініп шығады. оымен біздер тыныс аламыз.

Атап өткен жөн фотосинтез процессі аса үлкен көлемде жүзеге асады, өйткені бір өсімдіктің жапырақ тақталарының алып тұратын ауданы, осы өсімдіктің алып тұрған жер көлемінен бірнеше есе артық олады, ал бір жапырақтың хлоропласттарының алып тұратын ауданы осы жапырақтың алып тұратын ауданынан 10 есе артық болады, ал хлоропласт мембраналарының алып жататын ауданы, осы өсімдіктің фотосинтез процессі жүретін жалпы ауданын тағы да 100 есеге арттырады. өсімдіктер түзген көп қабатты жасыл экранның алып тұрған ауданы біздің планетамыздың жер көлемінен бірнеше есе артық болады.

К.А.Тимирязевтің берген анықтамасы бойынша, хлорофилл дәні әлемдік кеңістегі күн сәулесінің химиялық энергияға ауасып, жер бетіндегі барлық тіршіліктің көзіне айналатын орталығы болып табылады.

Аса көрнекті прогрессивтік көзқарасиағы физиктердің бірі Ф.Жолио-Кюри мынадай қызық ой айтқан: «мен атом энергиясының болашағына сенемін және осы жаңалықтың маңыздылығына күмән келтірмеймін, бірақ та менің ойымша энергетика саласында нағыз өзгеріс, тек сол жағдайда ғана болады, егерде біздер хлорофилл секілді немесе сапалығы одан да жоғары болып келетін молекулалардың көп мөлшерде тұрақты түрде синтезделуіне қол жеткізер болсақ. Оған қол жеткізу үшін молекуланың осы типін және фотосинтездің іс-әрекетін жан-жақты зерттеу керек».

Осы сөзден кейін бірнеше жыл өткен соң бір мезгілде екі лабораторияда (ГФР және АҚШ) хлорофил жасанды жолмен синтезделді. Бірақ та ғылымның осындай даусыз қомақты жетістігінің маңызын асыра бағалаудың қажеттігі шамалы. Өйткені өсімдіксіз фотосинтез процесін іске асыру мүмкін емес. Фотосинтездің құпия сыры әлі күнге дейін толық ашылмай келеді.

Өсімдіктердің атқарып отырған жұмыстарының көлемінің қаншалықты екендігін дәл анықтау қиын, тіптен мүмкін де емес.

Шамамен есептегенде, өсімдіктер фотосинтез процесінің нәтижесінде жыл сайын 400 млрд.т. органикалық заттар түзеді және сол үшін олар 175 млрд.т. көміртегін пайдаланады.

Сонымен, эволюцияның барысында жер бетіндегі тіршілік осыдан миллиондаған жылдар бұрын пайда болған, ал өсімдіктер болса хлорофиллдерінің болуына байланысты органикалық емес заттардан, органикалық заттарды синтездеуге қабілетті жалғыз организм ретінде дараланған.



Қолданылған әдебиеттер: 1,2,4.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет