ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті
Жаратылыстану факультеті
Биология кафедрасы
МӨЖ
Тақырыбы: Ботаникалық зерттеу әдістері Оқытушы: Базаргалиева А.А.
Студент: Куантаев А.С.
Мамандығы: 7М05101
Ақтөбе, 2023ж
Ботаника өсімдік организмдерінің ұйымдастырылуы мен қызмет етуінің бірнеше түрлі аспектілерін зерттейтіндіктен, әрбір нақты жағдайда өзінің зерттеу әдістерінің жиынтығы қолданылады. Ботаника жалпы әдістерді де (бақылау, салыстыру, талдау, тәжірибе, жалпылау) және көптеген арнайы әдістерді (биохимиялық және цитохимиялық, жарық (әдеттегі, фазалық-контрасты, интерференция, поляризация, флуоресцентті, ультракүлгін) және электронды (беру, сканерлеу) микроскопия әдістері, жасуша өсіру әдістері, микроскопиялық хирургия, молекулалық биология әдістері, генетикалық әдістер, электрофизиологиялық әдістер, мұздату және чиптеу әдістері, биохронологиялық әдістер, биометриялық әдістер, математикалық модельдеу, статистикалық әдістер)қолданады.
Арнайы әдістер өсімдіктер дүниесін ұйымдастырудың белгілі бір деңгейінің ерекшеліктерін ескереді. Осылайша, ұйымның төменгі деңгейін зерттеу үшін әртүрлі биохимиялық әдістер, сапалық және сандық химиялық талдау әдістері қолданылады. Жасушаларды зерттеу үшін әртүрлі цитологиялық әдістер, әсіресе электронды микроскопия әдістері қолданылады. Тіндерді және мүшелердің ішкі құрылысын зерттеу үшін жарық микроскопиясы, микроскопиялық хирургия және таңдамалы бояу әдістері қолданылады. Флораны популяциялық-түрлік және биоценоздық деңгейде зерттеу үшін әртүрлі генетикалық, геоботаникалық және экологиялық зерттеу әдістері қолданылады. Өсімдіктер таксономиясында салыстырмалы морфологиялық, палеонтологиялық, тарихи және цитогенетикалық әдістер маңызды орын алады.
Ботаниканың әртүрлі салаларының материалдарын игеру болашақ агрохимия және топырақтану мамандарын дайындаудың теориялық негізі болып табылады. Өсімдік организмі мен оны қоршаған ортаның ажырамас байланысы болғандықтан, өсімдіктің морфологиялық ерекшеліктері мен ішкі құрылысы көбінесе топырақтың ерекшеліктерімен анықталады. Сонымен бірге физиологиялық және биохимиялық процестердің бағыты мен қарқындылығы да топырақтың химиялық құрамына және оның басқа да қасиеттеріне байланысты, ол түптеп келгенде өсімдік биомассасының өсуін және жалпы сала ретінде өсімдік шаруашылығының өнімділігін анықтайды. Сондықтан ботаникалық білім топыраққа әртүрлі заттарды енгізу қажеттілігі мен дозасын негіздеуге және мәдени өсімдіктердің өніміне әсер етуге мүмкіндік береді. Шын мәнінде, мәдени және жабайы өсімдіктердің өнімділігін арттыру мақсатында топыраққа кез келген әсер ботаниканың әртүрлі бөлімдерінде алынған мәліметтерге негізделген. Өсімдіктердің өсуі мен дамуын биологиялық бақылау әдістері толығымен дерлік ботаникалық морфология мен эмбриологияға негізделген.
Өз кезегінде өсімдік әлемі топырақ түзудің маңызды факторы болып табылады және топырақтың көптеген қасиеттерін алдын ала анықтайды. Өсімдіктердің әрбір түрі топырақтың белгілі бір түрлерімен сипатталады және бұл үлгілер топырақ картасын жасау үшін сәтті қолданылады. Тамақтану (топырақ) жағдайларының сенімді фитоиндикаторлары ретінде өсімдік түрлері және олардың жеке жүйелі топтары әрекет ете алады. Индикаторлық геоботаника топырақтанушылар мен агрохимиктер үшін топырақ сапасын, олардың физика-химиялық және химиялық қасиеттерін бағалаудың маңызды әдістерінің бірін береді,
Өсімдік шаруашылығы, орман шаруашылығы сияқты қолданбалы салалармен қатар, ботаника агрохимияның теориялық негізі болып табылады. Қазіргі уақытта 2 мыңға жуық өсімдік түрі егіншілікке енгізілген, бірақ олардың аз ғана бөлігі ғана кең көлемде өсіріледі. Жабайы флораның көптеген түрлері болашақта өте перспективалы дақылдарға айналуы мүмкін. Ботаника табиғи аумақтарды ауыл шаруашылығын дамытудың мүмкіндігі мен орындылығын негіздейді, табиғи өсімдіктер топтарының, атап айтқанда шабындықтар мен ормандардың өнімділігін арттыру мақсатында мелиоративтік шараларды жүргізеді және жердегі, тұщы су объектілеріндегі өсімдік ресурстарын игеруге және тиімді пайдалануға ықпал етеді.
Агрохимия және топырақтану саласының мамандары үшін ботаника топырақ түзуші процестердің мәнін тереңірек түсінуге, топырақтың белгілі бір қасиеттерінің өсімдік жамылғысының ерекшеліктеріне тәуелділігін көруге, қажеттілігін түсінуге мүмкіндік беретін негіз болып табылады.