- Тыныс шығарудың шыңдық көлемі (Пиковая объемная скорость выдоха (PEF, ПСВ- л/мин)) 1 секундта форсирленген тыныс шығару көлемімен корреляцияланады (FEV1, л/сек )
- Қалыпты жағдайда PEF тәуліктік ауытқуы 20%
Бронх демікпесі ұстамасының ауырлығын бағалау критерииі
Белгілері Признаки
|
Жеңіл
|
Орташа ауырлықта
|
Ауыр
|
Status asthmaticus
|
Физикалық белсенділігі
|
Сақталған
|
Шектелген
|
Кенет төмендеген, мәжбүрлік жағдай
|
Кенет төмендеген немесе болмайды
|
Разговорная речь
|
Сохранена
|
Ограничена, произносит отдельные фразы
|
Речь затруднена
|
Отсутствует
|
Естің жағдайы
|
Өзгермеген, кейде қозғыштық
|
Қозғыштық
|
Қозғыштық, үрей, “тыныстық дүрбелең ”
(дыхательная паника)
|
Есінен адасқан, коматоздық жағдай
|
Тыныс жиілігі*
|
Қалыпты немесе қалыптыдан 30%-ға дейін жиілеген.
|
Айқын экспираторлы ентігу қалыптыдан
30-50%-ға дейін жиілеген.
|
Кенет айқын экспираторлы ентігу қалыптыдан
50%-ға дейін.
|
Тахипноэ немесе брадипноэ
|
Қосымша бұлшық еттердің қатысуы, мойындырық шұңқырының тартылуы
|
Айқындығы аздаған
|
Айқын
|
Кенет айқын
|
Парадоксальді торако-абдоминальді тыныс
|
Ысқырықты тыныс
|
Тыныс шығарудың аяғында байқалады
|
Айқын
|
Кенет айқын
|
“Мылқау өкпе” тыныс шуының болмауы
|
ТШШК (ПСВ%) қалыпты немесе науқастағы ең жақсы көрсеткіші **
|
70-90%
|
50-70%
|
50% аз
| |
Пульс жиілігі*
|
Жиілеген
|
Жиілеген
|
Тез жиілеген
|
Брадикардия
|
ФТШК1, ТШШК (ОФВ1, ПСВ*) қалыптыдан % немесе науқастағы ең жақсы көрсеткіші **
|
80% артық
|
60-80%
|
60% аз
| |
SаО2
|
Қалыпты жағдайда >95%
|
90-95%
|
<90%
| | Салыстырмалы диагноз
Белгілері
|
БД
|
СОБ
|
Аллергия
|
Тән
|
Тән емес
|
Жөтел
|
Ұстама тәрізді
|
Үнемі, үдемелілігі әртүрлі
|
Ентігу
|
Экспираторлы ентігу ұстамасы
|
Үнемі, айқындылық Постоянная, без резких колебаний выраженности
|
ФТШК 1(ОФВ1) тәуліктік өзгерісі
|
қалыптыдан 15% артық
|
Қалыптыдан 10% аз
|
Бронх обструкциясы
|
Қайтымдылық тән, өкпе қызметінің үдемлеі түрде нашарлауы жоқ
|
Қайтымдылық тән емес, өкпе қызметінің үдемелі түрде нашарлауы тән
|
Қандағы, қақырықтағы эозинофилия
|
Тән
|
Тән емес
| Бронх демікпесі (БД) және өкпенің созылмалы обструктивті ауруы (ӨСОА) - Демікпе –тыныс жолдарының созылмалы қабыну ауруы, оған мес клеткалар мен эозинофилдер, Т лимфоциттер қатысады. Бұл қабыну қайталанбалы ысқырықты сырылдармен, ентігумен, кеуде клеткасында қысылу сезімімен, түнде немесе таңертең болатын жөтелмен сипатталады. Ол жайылмалы жартылай қайтамды обструкциямен жүреді.
-
- ӨСОА –қайтамсыз ауа ағымының шектелуімен сипатталатын ауру, толассыз үдемелі сипатта болады және өкпе тінінің әртүрлі патогенді бөлшектермен және газдардан тітіркенуіне байланысты патологиялық қабыну реакциясымен шақырылады.
БД мен ӨСОА арасындағы айырмашылықтар
Көріністері
|
Демікпе
|
ӨС ХОБЛ
|
Аурудың басталуы жас кезде
|
Жиі
|
Ешқашанда
|
Пурудың кенеттен басталуы
|
Жиі
|
Сирек
|
Анамнезінде темекі шегуі
|
Сирек
|
Үнемі
|
Аллергия
|
Жиі
|
Сирек
|
Ұстама тәрізді жөтел
|
Жиі
|
Кейде
|
Продуктивті жөтел
|
Сирек
|
Үнемі
|
Бронх обструкциясының вариабелдігі
|
Үнемі
|
Сирек
|
Бронх обструкциясының қайтымдылығы
|
Үнемі
|
Сирек
|
Гиперреактивность
|
Үнемі
|
Сирек
| Бронх демікпесін емдеуге арналған дәрілік заттар Жоспарлы түрде емдеуге (базистік ем) - ИГКС – ингаляциялық кортикостероидтер, ГКС- пероральді глюкокортикостероидтар
- Ұзақ уақыт әсер ететін бета2-агонистер
- Мес клеткаларын тұрақтандырғыштар
Жедел медициналық жәрдем көрсетуге
- Қысқа уақыт әсер
ететін бета2-агонистер
- Антихолинергиялық заттар
- Теофиллиндер
Бронх демікпесі ұстамасын емдегенде дәрігер бірнеше жалпы принциптерді ұстанады: - Науқасты қарап тексергенде ұстаманың ауырлық дәрежесін, ТШШК (пикфлоуметр болған жағдайда) бағалауы қажет
- Мүмкіндік болса себепші-маңызды аллергендер немесе триггерлермен байланысты шектеу керек.
- Анамнезы бойынша бұрын алған емін сұрау: По данным анамнеза уточнить ранее проводимое лечение: бронхоспазмолитикалық заттар, қабылдау жолдарын, мөлшерін және қабылдау ұзақтығын; соңғы қабылдаған уақытын; жүйелі глюкокортикостероидтарды қабылдайтынне қабылдамайтынын анықтау
- Асқынуларын анықтау (пневмонияны, ателектазды, пневмоторакс және т.б.)
- Ұстаманың ауырлық дәрежесіне байланысты жедел жәрдем көрстеу
- Емнің тиімділігін бағалау (ентігу, ЖЖЖ, АҚҚ, ТШШК>15%өсуін)
Дәріні таңдау, мөлшері және енгізу жолдары БД өршуі кезінде жедел ем көрсетудің жаңаша көзқарасы бойынша тек келесі дәрілік топтарды қолдануға болады: - 1. қысқаша уақыт әсери ететін селективті бета-2-агонистердің адренорецепторлары (сальбутамол, фенотерол)
- 2. Холинолитикалық заттар (ипратропиум бромид); олардың қосарланған дәрісі беродуал (фенотерол + ипратропиум бромид)
- 3. Глюкокортикоидтар
- 4. Метилксантиндер
Небулайзер – бұл сұйық заттарды аэрозольге айналдыруға арналған құрылғы
Бронх демікпесінің ұстамасы кезіндегі жедел жәрдем БД жеңіл және орташа ауырлықтағы ұстамалар кезінде : - Бета-2-агонистер (беротек, сальбутамол), М-холинолитиктер (атровент) немесе қосарланған дәрілер (беродуал) мөлшерлеп беретін аэрозольді ингалятор көмегімен немесе небулайзер арқылы.
- Мөлшерлеп беретін аэрозольді ингалятор немесе небулайзер болмаған жағдайда 2,4% эуфиллин ерітіндісін 10,0 (балаларға 1,0 мл\жасына сәйкес есебімен) натрия хлоридтің изотоникалық ерітіндісіне араластырып береміз, көктамырға баяу
Бронх демікпесінің ұстамасы кезіндегі жедел жәрдем БД ауыр ұстамасы кезінде : - БД жеңіл және орташа ауырлықтағы ұстамасын емдеген сияқты
- Преднизолон 60-90 мг (балаларға 2-3 мг\кг салмағына) к/т немесе б/е
- Оксигенотерапия маска арқылы немесе мұрындық катетер арқылы
- Глюкозо-тұздық ерітінділермен инфузионды ем
- Жедел ауруханаға жатқызу
АУРУХАНАҒА ЖАТҚЫЗУҒА КӨРСТЕКІШТЕР - БД ауыр өршуі
- демікпелік статус
- жүйелі глюкокортикостероидтарды ұзақ уақыт қолдану немесе оны қабылдауды тоқтатқанына көп уақыт болмаған жағдайда
- Соңғы жылда бірнеше рет қарқынды емдеу бөлімшесінде жатқан науқастар
- БД емдеу жоспарын ұстамаған науқастар
Бронх демікпесін емдеуде ҚОЛДАНУҒА БОЛМАЙТЫН ДӘРІЛІК ЗАТТАР :
Психотропты дәрілер
|
Орталық миорелаксациялық әсері болғандықтан тыныс орталығын тежейді
|
Наркотикалық анальгетиктер
|
Тыныс орталығын тежейді
|
1 сатыдағы антигистаминдік заттар
|
Қақырықтың тұтқырлығын жоғарылату арқылы бронхобструкциясын күшейтеді, гистаминге қарағанда димедролдың Н1-гистаминдік рецепторларға ұқсастығы өте төмен, рецепторлармен байланысқаннан кейін гистамин бөлініп шықпайды, оның тек қана алдын-алу әсері болады, гистамин бронх демікпесі ұстамасының патогенезінде үлкен роль атқармайды.
|
Көп мөлшерде гидратация
|
Тиімділігі дәлелденбеген, тек қана терлеу арқылы және эуфиллиннен кейін диурездің жоғарылауына байланысты жоғалған сұйықтықтың орнын толтыру мақсатында адекватты регидратация көрсетілген
|
Стероидты емес қабынуға қарсы заттар (аспирин)
|
“аспириндік ” демікпе кезінде қарсы көрсеткіш болып табылады, себебі аспиринді қабылдай алмайды (непереносимость)
| Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |
