БУДДИЗМ 1. ТУУ ТАРИХЫ. АҢЫЗ - Мақсаты – тірілерге азаптан құтылу жолын көрсету .
- Негізін салған – Сиддхартха , атақты Готама руынан (рулық аты Гаутама).
- Сиддхартха - «өз міндетін» орындаушы
- Шакья тайпасынан шыққан б.з.д. 500-600жж.
ТҮСІНІК - БУДДА — нұрланған, ұлы ұстаз, нирванаға жеткен. Басты кітабы – Трипитака (үш себет)
- Бөлімдері: Винная – питака
- Сутра-питака
- Абхидхарма-питака
ТҮСІНІК - Будда — қасиетті (ар-хат): ол қандай да бір құштарлықты, ашу-ызаны, иллюзияны, яғни барлық сезімдік тілектерді жеңген . ОЛ шынайы нұрланған: өткен өмір біліміне ие, білгісі келетіннің бәрін біле алады.
2. ТУЫНДАУ СЕБЕПТЕРІ - Буддизм Үндістанның солтүстік шығысында туындайды (Магадха, Кошала, Вайшали)
- Буддизм ең алдымен патшалардың зайырлы билігіне негізделген брахманизмге қарсы ілім ретінде дүниеге келеді.
3. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ - Сангха- «қасиеттілер қауымдастығы» — олар көптеген әлемдік ғасырларда архат жағдайына жеткен және Будда секілді табынуға және медитацияға лайықты объектілерді бейнелейді
ОН ҚАҒИДА: - Ешкімнің өмірін қимау
- Өтірік айтпау
- Ұрламау
- Жыныстық қатынасқа тұспеу
- Алкогольды заттарды пайдаланбау
- Тал түстен келесі таңға дейін тамақ ішпеу
- Киімнен басқа денені ажарламау
- Жұрт алдындағы көріністерге қатыспау және көрермен болмау
- Биік және ыңғайлы төсекті пайдаланбау
- Ақшаны пайдаланбау
БУДДИЗМ МЕКТЕПТЕРІ: ХИНАЯНА (КІШІ КҮЙМЕ) - Жоғарғы рухани құндылықтарға және қайта туу шеңберінен азат болушыларға арналған.
- Жүріс-тұрыста, сөздерде, ойларда тепе теңдікке жету және барлық өмір сүрушілердің қайғысына ортақтасу.
ТХЕРАВАДАДАҒЫ ЗАҢДЫЛЫҚ - Дхарма-Будда көрсеткен жол және ілім
- Дхарма негізі – бұл Төрт қайырымды ақиқат:
- Өмір азап (дукха)
- Азаптың себебі құмарлық
- Құмарлық тан құтылу - Азаптан құтылу
- Азаптан құтылудың жолы бар
АЗАПТАН ҚҰТЫЛУДЫҢ СЕГІЗ ЖОЛЫ -
- 1. Даналық – Төрт қайырымды ақиқатты мойындау
- 2. Дұрыс ниет – барлық тірі жандарға, ауру жандардың қайғысына ортақтасу, басқалардың бақытына және жетістіктеріне деген риясыздық, рухани байсалдылық
-
- 3. Бес қағиданың адамгершілігі (өтірік айтпа, өлтірме, ұрлама)
- 4. Дұрыс жүріс-тұрыс, өлтіруден, ұрлықтан, рұқсат етілмеген жыныстық қатынастарға төзімділік. Дұрыс өмір сүру тәсілі - басқа жандарға зиян әкелетін қаражат көзінен аулақ болу
5. Рухани тәртіп адамгершілікпен бірге жүруі тиіс. - 5. Рухани тәртіп адамгершілікпен бірге жүруі тиіс.
- 6. Дұрыс күш салу – жеке сезімдер мен жеке ойды бақылау.
- 7. Есіне түсіру - буддалық медитация жүрегі.
- 8. Дұрыс ықылас
БУДДИЗМ МЕКТЕПТЕРІ: МАХАЯНА (ҮЛКЕН КҮЙМЕ) - Махаяна доктринаның ортасында аспандағы және жердегі бодхисаттвалар туралы ілім.
- Бұл сергектенгендер (бодхи), бірақ, басқа адамдардың нирванаға жетуіне көмектесуге қалған жандар.
- Жердегі бодхисаттвалар – жақындардың азабына ортақтасу үшін сергектенуге ұмтылған монахтар және мақаяна миряндары
БУДДИЗМ МЕКТЕПТЕРІ: ВАДЖРАЯНА (АЛМАЗДЫ КҮЙМЕ) - Иоганың көпдеңгейлі жүйесін қалыптастырды. Тантризмның үш сыртқы жүйесі бар:
- Крийя-тантра, немесе іс-әрекет тантрасы, дене және сөз ритуализмы;
- Чарья-тантра, немесеақыл-ес иогасының тантрасы;
- Йога-тантра, немесе күрделі иога тантрасы
Тантризмның үш ішкі жүйесі: - Тантризмның үш ішкі жүйесі:
- Маха-йога;
- Ану-йога;
- Ати-йога.
- Күнделікті салттар Таңғы және кешкі салттар әр храмлда міндетті түрді орын алады.
- Оттың сергектену жолын білдіреді. Мирян буддисттердің басты күнделікті салты— тамақ әкелу
Өтпелі салттар - Өтпелі салттар
- Дүниеге келу
- Кәмелетке толу
- Тұрмыс құру
-
- Жаңа қонысқа көшу
- Өлім
- Жылдық мерекелер
- Жаңа жыл ай күнтізбесі бойынша сәуірдің ортасында өтеді, мереке екі-үш күнге созылады. Миряндар, әдетте, Будда бейнесін тазартып, монахтар мен ағаларды сумен бүркейді
5. ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ БУДДИЗМ
Достарыңызбен бөлісу: |
