Бухгалтерлік есеп

259
шығыстар» шотының дебеті бойынша бейнеленеді. Шығыстар 
корпоративтік табыс салығы бойынша жұмсалған шығындардың 
жиынтығынан пайда болатындықтан, шаруашылық операциялар 
№ 3110 шоттың кредитінен № 7710 шоттың дебетіне жасалады. 
Бухгалтерлік жазу төмендегіше болады: 
Дт Кт Құжаттар
7710 — 3110 Корпоративтік табыс
салығының есептелуі
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында тек қана 
пассивті шот орналасқан. Бұл жағдайда (№ 3110) баланстың активі 
мен пассиві көбейетін 3 типті «Активті-пассивті» операция орын 
алады. Бір жағынан кәсіпорынның корпоративтік табыс салығы 
бойынша шығыстары, екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға 
аталған шығыстар бойынша кредиторлық қарыздары көбейеді. Бұл 
жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал
келтіреміз: кәсіпорында 2006 жылы жылдағы қаржы-
шаруашылық қызметтің нәтижелері бойынша 2007 жылы наурыз 
айының 29 жұлдызындағы салық салу мөлшерлемелері бойынша 
есептеріне сәйкес, 184000 теңге сомада корпоративтік табыс салығы 
есептелді. Бұл жағдайда бухгалтерлік проводка төмендегіше 
болады:
Дт Кт Сома Ескерту
7710 — 3110 = 184000 3 типті операция
А (+) П (+)
Енді шығыстардың кему (жабылу) жағдайларын қараймыз.
Аталмыш жағдайларда шығыстар кредит бойынша өтеді. 
Бұл жерде біз шығыстар жабылуының ерекшеліктеріне назар 
аударуымыз керек.
а) 
Жиынтық табыс (залал) шотына шығыстарды жабу. Бұл 
операциялар № 7010, 7110, 7210, 7310, 7410, 7710, 7610, 7620 «Шы-
ғыстар» шотының кредиті бойынша бейнеленеді. Шығыстар жыл 
соңында жабылатындықтан, шаруашылық операциялар жоғарыда

260
көрсетілген шоттардың кредитінен тек қана № 5410 «Есептік 
жылдың пайдасы (залалы)» шотының дебетіне жабылады. Бұл 
операциялардың ерекшелігі олардың жыл соңында тек қана 1 
рет жасалатындығынан тұрады. Бухгалтерлік жазу төмендегіше 
болады: 
Дт Кт Құжаттар
5410 7010, 7110, 7210, 7310
7410, 7710, 7610, 7620 Нұсқаулардың ережелері
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында тек қана 
активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен 
пассиві кемитін 4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады. 
Бір жағынан кәсіпорын шығыстарының мөлшері жабылады, екінші 
жағынан бір мезгілде сол сомаға жиынтық табыстың есебі кемиді 
(жұмсалады). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал 
келтіреміз: кәсіпорында жыл соңында өткізілген өнімнің 
өзіндік құны бухгалтерлік есеп шоттары Жұмыс жоспарының 
нұсқауларына сәйкес жиынтық табысты анықтау үшін 4400000 
теңге сомада № 5410 шотқа жабылады. Бұл жағдайда бухгалтерлік 
проводка төмендегіше болады:
Дт Кт Сома Ескерту
5410 — 7010 = 4400000 4 типті операция
П (-) А (-)
Сонымен, біз 7 бөлімнің шоттары бойынша шаруашылық опера-
циялар құрудың үлгілерін қарап, талдадық. 

261

жүктеу/скачать 2,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: