11
деп есептелетін қоныстарда археологтар тапқан. Соның бірі Челябинск және Қостанай
облыстарының шекарасында орналасқан – Арқайым. Кейінгі қола дәуірінің бірінші кезеңінде
Солтүстік Қазақстанның тайпалары Арал өңірінің Қима мәдениетінің, ал Батыс Қазақстан –
Еділ бойының Қима мәдениетінің ықпалына түседі.
Шығыс Қазақстанда Андронов мәдениетінің дамуы да осындай жолмен жүрді. Ертіс
пен Бұқтарманың, Күршімнің көкорай шалғынды алқаптарынан, Алтайдың таулы
аудандарынан, Тарбағатай мен Сауыр далаларынан қола дәуірінің ондаған қоныстары мен
қорымдары табылды. Қанай қорымы және онымен қатар орналасқан қоныс қабірлерінің
көпшілігі кейінгі қола дәуіріне жатады.
Қола дәуірінде Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу жерінде халық тығыз қоныстанады.
Таңбалы мен Қаратау сияқты тастағы суреттердің басым көпшілігі Жетісу мен Қазақстанның
оңтүстігінен ғана табылғаны мәлім. Жетісуда Федоров және Алакөл тайпаларының
мәдениетінің элементтері аралас болғанымен ерекшеленеді. Федоров дәстүріндегі қабірлер
қоршаулары тікбұрышты және дөңгелек болып келеді. Жетісудың орта қола дәуіріне
Таңбалы, Қарақұдық қорымдары жатады. Қазақстанның оңтүстігінен, Қаратаудан Таутары
қорымы, ал Сырдарияның төменгі жағынан, Арал алқабынан қола дәуірінің бірегей
ескерткіші – Түгіскен кесенесі табылған.
Достарыңызбен бөлісу: