Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
48 Болашақ педагог-психологтарды инновациялық жағдайларында мектепте оқу үдерісін психологиялық - педагогикалық сүйемелдеуге даярлаудың ӛзектілігін үш тұрғыдан қарастырамыз: біріншіден ғылыми жағынан білім берудегі қызмет мҽселелерінің зерттелуін, психодиагностика жасау, теориялық жҽне ҽдіснамалық негіздемесін, қазіргі мектептегі білім берудің нақты жағдайына сай психологиялық-педагогикалық білімді қолдану тҥрлері мен ҽдістерін дамыту, білімдегі педа- гогикалық-психологиялық қызметтің жан-жақты жҥйесіндегі жҧмыстарына тікелей қатысты жҽне психологиялық тҥзетулерді қамтиды. Екіншіден қолданбалы жағынан мектепте оқу ҥдерісін психологиялық-педагогикалық сҥйемел- деуге даярлаудың оқыту мен тҽрбиенің, оқулықтардағы дидактикалық жҽне ҽдістемелік материал- дардың, оқу бағдарламаларының педагогикалық-психологиялық негіздерін жасау жҽне оны талдау мен білім беру ҥдерістерін педагогикалық-психологиялық жағынан қамтамасыз ету. Ҥшіншіден практикалық жағынан педагог-психологтардың білім берудің инновациялық жағдай- ларында оқу ҥдерістері мекемелеріндегі (балабақшалар, мектептер, гимназиялар, колледждер, ЖОО да жҽне т.б.) педагогикалық-психологиялық сҥйемелдеуге даярлау, қызметті атқару болып табылады. Психологиялық-педагогикалық сҥйемелдеу ҧғымына келер болсақ: мысалы ҦБТ кезеңін алатын болсақ, ата-аналармен жҧмыс бітірушілерге қолдау жасаудың негізгі аспектілері олардың жақын- дарын балаларымен дҧрыс қарым-қатынас жасау, оларға психологиялық қолдау кҿрсету. Ата-ана- лардың балаларына шынайы қолдау кҿрсетуі оның жағымды жақтарын – қабілеттерін, мҥмкіндік- терін кҿтермелеуге негізделуі тиіс. Бала ҿзін еркін ҧстауға, қабілеттілігі жҽне даярлығы жағынан дайын екенін дҽлелдеу маңызды. Баласына сенетінін кҿрсету ҥшін ата-ана мынадай жағдайларға дайын болуы тиіс: баланың ҿткен сҽтсіздіктерін біржолата ҧмытуы; бҧл міндетті орындап шығатын- дығына баланың сенімін ояту; бҧған дейінгі сҽттіліктерін еске тҥсіріп, сҽтісіздіктері жайлы жақ ашпау. Егер ата-ана баласының кҥшті жақтарына ғана сҥйеніп, мҥлт кеткен жағына мҽн бермеуге ҥйренсе, бала ата-анасынан тек қолдау кҥтетінін естен шығармаған жҿн. Психологиялық-педагогикалық ғылымда ҿңделген қызмет принципіне сҽйкес (Н.А. Мореева) болашақ педагог-психологтарды мектептегі білім беруде инновациялық жағдайларда оқыту, жеке тҧлғаларының шығармашылық қасиеттерінің дамуы тек қоғамдық тҽжірибені меңгеру, болашақ педагог-психолог мамандардың ҿздерінің белсене қызмет ету арқылы жҥзеге асатын меңгеру негі- зінде ғана жҥре алады. Адамзат мҽдениетінің қол жеткізулеріне ие болу ҥшін ҽр жаңа ҧрпақ осы қол жеткізулер ҥшін істелген қызметке ҧқсас қызметті жҥзеге асыруы керек. Осыған байланысты бола- шақ педагог-психолог мамандардың мамандандырылған қызметіне сҽйкес оқу қызметін ҧйымдас- тыру маман даярлау жҥйесінің қажетті кешені болып табылады [3, 165 б.]. Ҧрпақ тҽрбиесімен айналысатын ҽлеуметтік, педагогика-психологиялық қызметтің тиімділігін арттыру, оны инновациялық жағдайларында оқу ҥдерісін педагогикалық-психологиялық сҥйемел- деуге даярлау. Бҧл ҥшін ҽрбір оқытушының инновациялық іс-ҽрекеттің ғылыми-педагогикалық, психологиялық негіздерін меңгеруі мақсат етіледі. Инновациялық технологияны пайдалану міндетті деңгейдегі білімді қалыптастыра отырып, мҥмкіндік деңгейге жеткізеді. Мектептегі білім беруді инновациялау – бҧл инновациялық жағдайларында технологияның қҧралдарын білім беру саласына қолданудың методологиялық жҽне тҽжірибелік қҧндылықтарын зерттеп, оқу ҥдерісін психологиялық жҽне педагогикалық мақсаттарына бағыттап қамтамасыз ету. Педагогикалық-психологиялық сҥйемелдеуге даярлау, оқыту жҽне тҽрбиемен қатар білім берудің ҥшінші жағы ретінде қарастыруға болады. Мектептегі білім берудіңоқу ҥдерісін педагогикалық- психологиялық сҥйемелдеуге даярлау, білім алушыға оқу жылының тҥрлі кезеңдерінде білікті кҿмек беру мен қолдаудың жҥйелі технологиясы болып табылады [4, 26-27 бб.]. Кҿптеген зерттеушілер психологиялық-педагогикалық сҥйемелдеу деп нҽтижесі ҿз бетінше таңдау мен шешім қабылдау арқылы тҧлғалық жҽне кҽсіби дамуы болып табылатын білім алушы- лардың ҿзекті қажеттіліктерін (білім беру, жас ерекшелік, дербес-тҧлғалық) шешу мҥмкіндігін қамта- масыз етуге бағытталған психологтың ҧйымдастырылған іс-ҽрекеті болып табылады. Бҧл жағдайда білім алушы ықпал етудің объектісі емес, субъектісі ретінде болады. Меткептегі білім алу ҥдерісінде оқушының тҧлғалық-кҽсіби дамуын психологиялық-педагогикалық сҥймелдеудің мҽнін анықтағанда бізге ресейлік ғалым Э.Ф. Зеердің тҽсілі неғҧрлым жақын. Ғалым «психологиялық-педагогикалық сҥйемелдеу деп тҧлғаның кҽсіби қалыптасуын зерттеудің, қалыптастырудың, дамыту мен тҥзетудің тҧтас ҥрдісі», - деп тҥсінеді [ 5, 123 б.]. Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 49 Психологиялық-педагогикалық сҥймелдеудің барлық кезеңдерінде психологиялық-педагогика- лық қызметтің нҽтижесі метептегі білім беру тиімді кҽсіби қызмет жасауға психологиялық даярлығы болып табылады [6]. Мектепте инновациялық білім беру оқушының психологиялық дайындығы - оқу мотивінің қалыптасуына байланысты болмақ. Осыған байланысты инновациялық білім беру бағалау жҽне пай- далану жҥйесін де уақтылы ҿзгертіп отыруды талап етеді. Осыған байланысты білім беруде қолда- нылатын ҽдіс-тҽсілдер, ҽдістемелер, технологиялар жаңартылып отырады. Болашақ мамандарды мектепте білім берудің инновациялық жағдайларында оқу үдерісін психо- логиялық-педагогикалық сүйемелдеуге даярлау қажет етеді : - студенттердің мектептегі инновациялық білімнің дамуы хал-кҥйі, мҽселелері, болашағы, психо- логиялық аспектілерімен таныстыруды; - болашақ педагог-психологтарды мектептегі инновациялық білім берудің оқушы психологиясына ҽсерін тҽжірибелік тҧрғыдан оқып-ҥйренуіне, қажетті қорытындылар шығаруына жағдай жасауды; - болашақ педагог-психологтарды мектеп оқушыларын инновациялық оқу ҥдерісіне бейімделуін психологиялық-педагогикалық сҥйемелдеуге қажетті материалдар даярлауға қатыстыруды; - іс-тҽжірибе мазмҧнына оқушылардың жаңалықтарға бейімделуіне психологиялық қолдау кҿр- сетудің жеке, топтық, ҧжымдық формаларын пайдалану бойынша тапсырмалар енгізуді; - болашақ педагог-психологтарды педагогикалық іс-тҽжірибе барысындағы нақтылы психология- лық-педагогикалық сҥйемелдеу іс-ҽрекетін ҧйымдастыру, тҽжірибелі мектеп психологтарынан сабақ алуына қолғабыс кҿрсетуді. Зерттеу мҽселесі бойынша ҽдебиеттерді теориялық талдау жҽне озық педагогикалық тҽжірибе- лерді оқып-ҥйрену негізінде болашақ мамандарды мектепте білім берудің инновациялық жағдай- ларында оқу ҥдерісін психологиялық-педагогикалық сҥйемелдеудің мынандай педагогикалық шарт- тарын анықтадық: - жоғары оқу орнындағы психологиялық-педагогикалық пҽндер мазмҧнының болашақ педагог- психологтың мектептегі инновациялық ҥрдістерді ғылыми-ҽдістемелік сҥйемелдеуге даярлау мҥмкіндіктерін анықтау жҽне пайдалану; - мектептегі инновациялық ҥдерістердің оқушы психологиясына ҽсерін зерделеу бойынша оқу- зерттеу жҽне студенттік ғылыми-зерттеу жҧмыстарына қосу; - педагогикалық іс-тҽжірибе бағдарламаларына мектептегі инновациялардың оқушы психология- сына ҽсерін диагностикалау бойынша арнаулы тапсырмаларды қосу; - оқытушының кҿмегімен мектеп оқушыларын педагогикалық инновациялар жағдайында табыс- ты оқуға бейімдеу, мҧғаілімдерге оқушылардың жаңартылған білім беру мазмҧны жағдайларында оқу-танымдық жҧмысты басқаруға қажетті дидактикалық жҽне ҽдістемелік материалдар ҽзірлеу; - мектептегі іс-тҽжірибе барысында мектеп психологы қызметін оқып-ҥйрену, оның инновациялық ҥдерістердегі қызметі мазмҧны, ерекшеліктері, іс-ҽрекет формалары мен ҽдіс-тҽсілдерін зерделеу. Қорыта айтқанда, болашақ мамандарды мектепте білім берудің инновациялық жағдайларында оқу ҥдерісін психологиялық-педагогикалық сҥйемелдеуге даярлығын қалыптастыру жоғары оқу орнын- дағы студенттердің оқу, оқу-тҽжірибелік жҽне педагогикалық іс-тҽжірибе барысындағы оқу-ҿндіріс- тік ҽрекетін қамтитын біртҧтас ҥдеріс болуы қажет. Пайданылған әдебиеттер тізімі: 1. Назарбаев Н.А. Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру // Оңтүстік Қазақстан, 2017, 12 сәуір. 2. Бұзаубақова К. Жаңа педагогикалық технологияны меңгеру міндет// Қазақстан мектебі, 2005. – № 9-10. – 25-26 бб. 3. Мореева Н.А. Педагогика среднего профессионального образования. В 2-х т. Том 1. Дидактика. – М.: Изд. центр «Академия», 2008. – 432 с. 4. Полянский В.С. Теоретические основы психолого-педагогического сопровождения обучаемых //Инновация в образовании, 2001. – №3. – 26-27 бб. 5. Зеер Э.Ф. Психология профессионального образования: Учебник. – М.: Изд. центр «Академия», 2013. – 416 с. 6. Абдукадирова С. Қазақстан педагогикалық газеттерінің оқушылардың білім санасын арттырудағы рӛлі // Пед. ғыл.канд....дисс. – Тараз, 1998. – 153 б. жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|