Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018
33
Кәсіби ӛзін-ӛзі дамытудың педагогикалық шарттары
ретінде психолог жҽне педагог ғалымдар
ҿзіндік білім алуды атап кҿрсетеді. Ҿзіндік білім алу ҿзіндік дамудың негізі болып табылады. Кҽсіби
ҿзіндік білім алу педагогикалық
ынтымақтастық принциптері, рефлексивтік қабілеттерді дамытуға
бағытталған ҿзіндік даму ҽдістері кҿмегімен жҥзеге асырылады.
Бірақ озық тҽжірибелер болашақ педагог маман тҧлғасының кҽсіби-тҧлғалық ҿзіндік дамуы ҥдері-
сінің нҽтижелілігі тек ҿзіндік білім алумен шектелмеу тиістігін кҿрсетеді. Жоғары оқу орындарында
кредиттік оқыту жҥйесінде студенттің ҿзіндік білім алуына ерекше назар аударылады. Дегенмен, бҧл
жағдай ҽрқашанда болашақ маманның ҥздіксіз кҽсіби-тҧлғалық дамуын толық қамтамасыз етпейтін-
дігін кҿрсетеді. Ҿзіндік даму студенттің тек ҿзіндік білім алу емес, ҿзіндік кҽсіби-тҧлғалық дамудың
маңыздылығын жете пайымдауын қажет етеді. Болашақ маманның ҿзін-ҿзі кҽсіби-тҧлғалық жетіл-
діруге мотивациясы, ынта-жігері, қызығушылығы жоғары болуы керек. Студент табысты тҧлғаларға
еліктеп, олардың ҿмірлік жолына қызығушылық танытып, ҿзідіген дамуды мақсат етуі мҥмкін. Дер
кезінде оның алдында «Қалай даму керек?», «Қай бағыттарда ҿзіндік жетілу керек?» сыңары сҧрақ-
тар турады. Демек, мҽселе болашақ педагог маманға ҿзіндік даму ҽдістерін меңгертуде.
Студент
ҿзіндік кҽсіби жҽне тҧлғалық дамудың озық технологияларын игеріп алуы керек. Ҽдетте жоғары оқу
орындарындағы дҽрістер мен семинар сабақтары мҧндай икемділіктерді қалыптастыруға мҥмкіндік
бере алмайды. Сабақтарды тренингтер тҥрінде ҧйымдастыру жақсы нҽтижелер береді. Ҿзіндік даму
дағдылары мен икемділіктерін машықтануға арнаулы білімдік орта қалыптастыру керек.
Болашақ педагог мамандарды кҽсіби-тҧлғалық ҿзіндік дамуға дарялаудың тағы бір шарты – олар-
ды ҿзіндік даму нҽтижелерін талдауға баулу. Дамудың белгілі сатысында талдаулар жасалынмай-
тын болса, қорытындылар шығарылып, тҥзетулер жасалынмаса, онда ҿзіндік даму уақтылы қҧбы-
лысқа айналып қалады. Рефлексия дағдыларын қалыптастыру ҿзіндік дамуға даярлықтың маңызды
педагогикалық шарты болып табылады.
Болашақ педагогті кҽсіби ҿзін-ҿзі дамытуға даярлау ҥдерісінің нҽтижесі – кҽсіби ҿзіндік
дамуға
даярлық. Кҽсіби ҿзіндік даму мҽселелеріне арналған психологиялық-педагогикалық ҽдебиеттерді жҽне
озық тҽжірибелерді талдау, педагогикалық мамандық иелерінің кҽсіби даму қҧзыреттіліктері ерекше-
ліктерін, жоғары оқу орындарында педагог мамндарды даярлау ҥдерісінің сипатын ескеру негізінде
студенттің кҽсіби ҿзіндік дамуға даярлығын қалыптасқандығының мынандай критерийлерін
анықтадық:
-
тҧрақты кҽсіби ҿзіндік дамудың маңыздылығын пайымдау;
-
кҽсіби-педагогикалық ҿзіндік дамудың мҽні,
бағыттары, мазмҧны мен ҽдістері туралы тҽжіри-
белік бағытталған білімдерді болуы;
-
ҿзіндік дамуға мотивацияның болуы;
-
кҽсіби-педагогикалық ҿзіндік даму дағдылары мен икемділіктерінің қалыптасқандығы (ҿзіндік
даму мақсаттарын анықтау, ҿз даму деңгейін бағалау, ҿзіндік дамуды жоспарлау, ҿзін-ҿзі ҧйымдас-
тыру, ҿзін бақылау, ҿзіндік дамуына талдау жасау жҽне ҿзіндік даму деңгейіндегі ҿзгерістерді баға-
лай алу, жаңа даму міндеттерін қою);
Қорыта келе, кҽсіби ҿзін-ҿзі дамыту тҧлғалық жҽне кҽсіби маңызды ҥдеріс. Оның мазмҧнына
кҽсіби ҿзіндік сана-сезім, ҧдайы ҿзін анықтау, кҽсіби қабілеттерді ҿзіндік дамыту, ҿз дамуын, кҽсіби
дамудың ҿзіндік стратегиясын жобалау, жоспарлау жҽне жҥзеге асыру жатады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.
Қазақстан Республикасында білім мен ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы.
–
Астана, 2016.
2.
Гомзякова И.П. Формирование компетентности студентов в вопросах личностного саморазвития //
Автореф... дис. канд. пед. наук. – СПб., 1999. – 23 с.
3.
Ефимова Е.И. Саморазвитие как фактор становления будущего инженера. – M., 2001. – 61 с.
4.
Маралов В. Г. Основы самопознания и саморазвития: /Учеб.пособие для студентов сред. проф. образования. -
М.: Aкадемия, 2002. – 250 с.
5. Битянова Н. Р. Проблема саморазвития личности в психологии. – М.: Флинта 1998. – 46 с.
6. Вазина К. Я. Модель саморазвития человека: концепция, технологии. – Нижний Новгород, 1999. – 255 с.
7. Куликова Л.Н. Проблемы саморазвития личности. – Благовещенск: Изд-во БГПУ, 2001. – 342 с.
8. Алметов Н.Ш. Ӛзін-ӛзі дамыту менеджменті (Мемлекеттік қызметкердің персоналды менеджменті): оқу
құралы. – Шымкент, 2014.