Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
56 тҥсіндіріп беру, қҧрастыру, коммуникацияға тҥсу, ҽртҥрлі контекстегі қолжазба жҽне басылған материалдарды қолдану қабілеттері, сонымен бірге жеке адамның мақсатына жетуде білімді мең- геруі жҽне ҽлеуетін дамытуы, тҧтас алғанда, қоғам ҿміріне қатысуы ҥшін білімнің ҥздіксіздігі ретін- де» анықталды [4, 131 б.]. Технологияның қарыштауы, ақпараттар санының ҿсуі жҽне оның формалары мен тасымалдау- шыларының ҽртараптандырылуы жағдайында «сауаттылық» ҧғымының «жаңа сауаттылық» ҧғымы- на дейін дамуы аса кең метафорлық мағынаға, жаңа тҥрге ие болуда. Сондықтан «сауаттылық» ҧғымы ҿзіне ақпараттарды алу, қабылдау, ҿндіру, сақтау жҽне беру ҥшін негізгі дағдыларды меңгерумен байланысты «функционалдық сауаттылық», «сыни сауат- тылық», «шешендік сауаттылық» тҥсініктерін енгізеді. 1978 жылы ЮНЕСКО-ның анықтауына сҽйкес «адам функционалды сауатты деп саналған, егер ол тобының немесе қауымдастығының тиімді қызмет атқаруы ҥшін қажетті кез келген іс-ҽрекет тҥрін жҥзеге асырса, онда сауаттылық ҿзінің немесе қауымдастығының дамуы ҥшін оқу, жазу немесе санауды қолдануға мҥмкіндік береді» [4, 133 б.]. Функционалдық сауаттылықтың параметрлері сан алуан тҥрлі: тілдік сауаттылық; қҧқықтық сауаттылық; азаматтық сауаттылық; қаржылық сауаттылық; экологиялық сауаттылық; кҽсіби жҽне арнайы аспектідегі сауаттылық [5]. Ақпараттық коммуникативтік технология (ИКТ) қолданумен білімге, ақпараттарға мҥмкіндікті қамтамасыз ететін дағдыларға қатысты «технологиялық сауаттылық», «компьютерлік сауаттылық», «аудио-визуальдық сауаттылық» ҧғымдары қолданылады. Осыдан нақты саладағы білімге қолжет- кізу дағдысын белгілеу ҥшін сол салаға сҽйкес тҥсініктер пайда болды, мысалы, ҿнер, экономика, денсаулық сақтау, экология, география жҽне т.б. Цифрлық ресурстар санының артуына байланысты жаңа дҽуірде бір жағынан, сандық қҧрылғы- лар, ресурстар мен қызметтердің, екінші жағынан, жаһандық ақпараттық медиа ортаның ҿрістеуінен ақпараттық қоғамдағы білімді тасымалдау, беру, жинақтау, қҧрастыру жҽне тарату жҥйесі ретінде жаһандық бҧқаралық ақпарат қҧралдары ортасының адамға ықпалының кҥшеюі айқындала тҥсуде. Сондықтан бҥгінде «цифрлық сауаттылық» ҧғымы ғылыми айналымға енді. Ол ақпараттық іс- ҽрекет қҧралы ретінде компьютерді пайдалана білу шеңберінен шығып, технологиялық сауаттылық- пен байланысты компьютерлік сауаттылық жҽне ақпараттық коммуникативтік технологияны қолда- на білу сауаттылығы ҧғымдары қатарында қарастырылады. Цифрлық сауаттылық даму катализаторы қызметін атқарады, ҿйткені электрондық қызметті тҧтынушы ақпараттық қоғамның азаматының маңызды ҿмірлік дағдыларын меңгеруге жҽне ҿздігі- нен білім алу сҧраныстарын қанағаттандыруға ҽсер етеді. Цифрлық сауаттылық – дағдылар топтарын біріктіретін кең ауқымды қҧрама бҿлшектерден тҧра- тын шекті ҧғым: компьютерлік сауаттылық (компьютер саласындағы пайдаланушылық жҽне арнайы дағдыларды енгізеді); АКТ сауаттылық (Интернет арқылы сервисті пайдалану ҥшін тҧтынушылық дағдыларының жиынтығы, коммуникативтік жҽне сандық ақпаратты іздеу, іріктеу, қҧрастыру, ҿң- деу, сақтау, тарату ақпараттық қҧраушылар). АКТ қоғамдық дамуға, адамның ҽлеуеметтік тҽжірибе- сіне, оның қоғамдағы кеңістігіне кҿбірек ықпал етеді. Мҧнда ақпарат негізгі стратегиялық ресурс жҽне ҽлеуметтік - мҽдени даму факторы болса, ал АКТ адам іс-ҽрекетінің жетекші қҧралдарының бірі болып табылады. Интеграцияның студенттердің сандық сауаттылығын қалыптастырудағы рҿлін қарастыруда бҧл ҧғымға берілген анықтамаларға назар аударылды. А.А. Бейсенбаеваның пікірінше, ғылым мен практика интеграциясын генетикалық қағида дең- гейінде пайдалану сапалы жаңа жҥйе жоғары реттегі интегралды білімдік кеңістікті қалыптастыруға мҥмкіндік береді. Ал бҧл педагогикалық теория мен практика арасында сапалы байланыс қҧру ҥшін жаңа мҥмкіндіктер ашады. Бҧл тҧрғы ғылым мен практика интеграциясын генетикалық қағида ретін- де мҧғалімнің іс-ҽрекетінде теориялық педагогикадан білімді жҥйелі пайдалануға бағдар береді [6]. И.А. Колесникова философиялық-педагогикалық тҧрғыдан, интеграция «Адамзаттың ақыл-ой жиынтығы мен жеке ойлау деңгейлерінің сай келуін қамтамасыз ететін механизм ретінде қарас- тырылуы тиіс», - деп есептейді [7]. Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 57 Н.В. Груздева «интеграцияны ҽлем бейнесін қҧруға жҽне сол ҽлемде ҿзін тҥсінуге жағдай жасауға, ақиқат шындықты ҿзара толықтыруға негізделген білім процесін жҥзеге асыратын принцип» ретінде анықтайды [8]. М.Г. Чепиков ғылыми білім «интеграциясы тенденциядан заңдылыққа айналады» – деген пікірін білдіреді [9]. Г.Ф. Федорец интеграцияны элменеттердің бірлігін тҧтастыққа біріктіретін, бірлікті қайта қалпы- на келтіретін дифференциацияға қарама-қарсы процесс деп тҥсіндіреді [10]. Сондықтан білімді жаңа аспектіде тҥсіну қажет, білімді интеграция деңгейінде жан-жақты ойлау жҽне араластыру қайта ойлау оқытылатын пҽнде іргелі мҽселелерді таратуға мҥмкіндік беріп, қоғам- да білім беру жҥйесінің рҿлінің ҿзгеруіне алып келеді. 1993 жылы ЮНЕСКО-ның сессиясында интеграция ҧғымына «ҿзара органикалық байланыстағы білімдердің бір-бірімен кірігуі, білім алушының ғылымды біртҧтас тҥсінуіне қол жеткізу» деп дҥниетанымдық мақсатта жҧмыстық анықтама беріледі [11]. Интеграцияның мҽні студенттің іс-ҽрекеті мен шығармашылық ҽлеуетін іске асыруға негізделіп, оның оқытылатын пҽндерге сҽйкес келетін білім алуын, білім нҽтижелері ретінде қҧзіреттіліктерді меңгеруін талап етеді. Интеграция базалық қҧзыреттілікпен тікелей байланысты дағдының біріне саналады. Сандық сауаттылық жағдайында бҧл дағды АКТ қҧралдарын пайдалану арқылы ақпарат- ты тҥсіндіріп беру жҽне қайта таныстыруды іске асырады. Мҧндағы ең кҥрделісі – ҽртҥрлі кҿздерден алынған ақпараттарды жинақтау, қосу, салыстыру жҽне қарама-қайшылықтарын айқындау. Интегра- ция техникалық міндеттерді шешуді талап етеді, атап айтқанда, ҽртҥрлі типтегі мҽліметтерді бір- мезгілде ҿңдеуге мҥмкіндік туғызады. Осыдан, интеграция ҥрдісі ҥшін мҽтінді, кестені жҽне бейнені басқасымен салыстыру жҽне байланыстыру ҥшін визуалды, вербалды сауаттылық қажет. Демек АКТ арқылы нақты пҽндерде қалыптастырылған оқу бағдарламалары бҧл контекстте пҽнаралық тҧғырға бағдарланған жҽне қҧнды деп саналады. Жаңа білімді қҧрастыру сауаттылықтың барлық тҥрлеріндегі негізгі міндет ретінде компьютерлік бағдарламаны қолдану, авторлық материалдарды жасау жаңа цифрлік ақпараттың ҿзгені қҧрайды. Сандық сауаттылықты бағалау ҥшін сандық қҧралдар аса тиімді, ең кҿп таралғандарының бірі электрондық немесе цифрлік портфолио – ол Web сайтты пайдаланумен жинақталған электрондық мҽліметтер. Ҽрбір электрондық мҽліметтер ді электрондық тесктке, файлге, мультимедия, гипер- сілтемеге енгізуге болады. Электрондық портфолионың ҥш типі бар: дамуға бағытталған, рефлексив- тік, презентациялық. Қорыта келгенде, цифрлік дҽуірдің жастары (балалар, студенттер) ҥшін визуалды оқыту тілін қалыптастыруда АКТ қолдануға бағытталған дамудың жаңа ҥлгісі қажет, ол сандық сауаттылықтың шығармашылық тҥріне бағдарлануы тиіс. Қҧзыреттілік - ҿзгермелі жағдайда меңгерген білім, білік, дағдыны тҽжірибеде қолдана алу қабілеті болып табылатын оқу нҽтижесінде алынатын сапа. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың «Тӛртінші ӛнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 10 қаңтар 2018 жыл. http://www.akorda.kz 2. https://kk.wikipedia.org 3. Әлікенова К.Н. Ғылым тарихы мен философиясы: оқу құралы. – Талдықорған; ЖМУ, 2012. – 256 б. 4. Информационные и коммуникативные технологии в образовании: монография/Под ред. Б.Дендева. – М.: ИИТО ЮНЕСКО, 2013. – 320 с. 5. Социология: энциклопедия http://voluntary.ru 6. Бейсенбаева А.А. Мендигалиева Г.К. Теоретические основы интеграции науки и практики в инновационных типах школ. РИПК СО. – Алматы, 1999. – 57 с. 7. Колесникова И.А. Педагогическое проектирование. – М.: «Академия», 2005. – 288 с. 8. Груздева Н.В. Интегративность как методологический и дидактический принцип (на примере школьного естественного образования) // Гуманист. Потенциал ест.н.обр. /Под ред. Алексашиной И.Ю. ГПУМ. – 1996. – 264 с. 9. Чепиков М.Г. Интеграция науки. - М.: Мысль, 1988.- 135с. 10. Федорец Г.Ф. Межпредметные связи а процессе обучения // Нар.образование, 1985. №3. – С. 36-40. 11. Тезаурус ЮНЕСКО МБЛ по образованию. 1993. ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018 58 жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|