«Цифрлық экономика және оны дамыту жолдары» Дайындаған: Сапаргалыева А. Тексерген: Атаниязов Ж
жүктеу/скачать 90,45 Kb.
|
срсп 6 МАКАЛА САПАРГАЛЫЕВА АРУЖАН 4 ЭКО
- Бұл бет үшін навигация:
- МАҚАЛА Тақырыбы
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті Экономика және құқық университеті МАҚАЛА Тақырыбы : «Цифрлық экономика және оны дамыту жолдары» Дайындаған:Сапаргалыева А. Тексерген: Атаниязов Ж. Ақтөбе 2020 ж. Цифрлық экономика және оны дамыту жолдары Әлем үздіксіз өзгеріп отырады, және соңғы жылдары экономиканың дамуындағы озық технологиялар мен инновациялардың өсіп келе жатқан рөлі туралы жиі естуге тура келеді. Жаңа технологиялар өндірістік және бизнес-процестердің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Жұмыстың дәстүрлі тәсілдері мен әдістері жаңа технологиялар адам өмірінің жаңа салалары мен салаларына енген сайын өзгеріп отырады. 1995 жылы канадалық бизнес және консалтинг маманы Дональд Тапскотт әлемдік экономикада болып жатқан үрдістерді сипаттауға арналған жаңа термин - "цифрлық экономика" - digital economy ұсынды. Өз еңбектерінде Тапскотт ақпараттық-коммуникациялық технологиялар-АКТ әсерінен адамдардың өмір салты қалай өзгеруі және өзгеруі керектігін сипаттайды және пайдаланушылар арасындағы байланыстарға, ең алдымен әртүрлі географиялық орындардан, қызмет салаларынан және т. б. адамдардың желілік өзара әрекеттесу мүмкіндіктеріне назар аударады. Бұл жаңа экономиканың негізі болып табылатын ақпараттық байланыстардың көшкін тәрізді өсуі. Тиісінше, цифрлық деп ақпараттық-коммуникациялық технологиялар - АКТ-ға негізделген экономика аталады. ЭЫДҰ оған электронды ақпарат алмасу, оны өңдеу және т.б. процестерін құратын немесе қамтамасыз ететін кәсіпорындар кіреді. "Цифрлық жұмыспен қамтуға" цифрлық сектордағы кез келген жұмыс орындарын және цифрлық емес сектордағы цифрлық жұмыс орындарын жатқызуға болады. Тапскотттың пікірінше, бұл жаһанданудың негізгі қозғаушы күші болуы керек цифрлық экономиканы дамыту. Ол жаңа экономиканың дамуына ықпал ететін және әлемдік экономиканы тиімдірек ететін он технологиялық өзгерістерді тізімдейді. Атап айтқанда, Тапскотт Интернетке кең жолақты қол жетімділікті енгізу, әртүрлі деректерді - аудио, видео, мәтінді мультимедияға біріктіру, меншіктен ашық бағдарламалық жасақтамаға көшу, сондай-ақ виртуалды шындық пен жасанды интеллекттің әртүрлі аспектілерінің пайда болуы қажеттілігін көрсетеді. 2017 ж. барлық осы өзгерістер орын алды деп қорытынды жасауға болады. Акт экономиканың көптеген салаларына үлкен әсер етті, бірақ бұл әсердің тереңдігі мен әр салада болып жатқан өзгерістердің жылдамдығы әртүрлі. Цифрлық технологиялардың әсері жаһандық және жергілікті деңгейде сезіледі. Бір жағынан, цифрлық экономика жаңа салалардың жиынтығы ретінде әлемдік экономиканың тез дамып келе жатқан бөлігі болып табылады. Соңғы жылдары жаңа технологиялардың дамуы ұялы байланыс, интернет қызметтері, онлайн ойын индустриясы және т.б. үлкен нарықтардың пайда болуына әкелді. Екінші жағынан, жаңа технологиялар қалыптасқан шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің кейбір аспектілеріне трансформациялық әсер етеді, бұл негізінен аналогтық жұмыс механизмдерін - коммуникация құралдары немесе өнеркәсіптік станоктар болсын, цифрлық немесе өзінде цифрлық элементтері бар, сондай - ақ, мысалы, қолда бар БҚ-ны одан әрі жаңғыртудан тұрады. Цифрлық экономиканың өсуі цифрлық және мобильді технологиялармен тікелей байланысты бірқатар нарықтардың өсуіне байланысты. Сандық экономика кем дегенде 10-15 жыл дәстүрлі экономикаға қатты тәуелді болады. Технологияларды дамытудың ағымдағы кезеңінде және нарықтардың ағымдағы жағдайында цифрлық экономиканы мақсат ретінде емес, шаруашылық қызметтің тиімділігін арттыру құралы ретінде қарастырған жөн. Қазіргі цифрлық экономика жаңа бизнес-модельдерді ұсынады және өзгеріп жатқан шындықтарды ескере отырып, басқару тетіктерін трансформациялау қажеттілігін атап көрсетеді. Кейбір салаларда цифрлық технологияларды енгізу әсіресе тез жүреді. ЦИФРЛЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ АУҚЫМЫ ЖӘНЕ ТАРАЛУЫ Цифрлық технологиялар адам қызметінің барлық салаларында қолданылатындықтан, цифрлық экономиканың нарықтық көлемін бөліп көрсету және бағалау қиын. 2017 жылғы қарашада Вашингтонда ХВҚ - ның бесінші статистикалық форумының тақырыбы "Сандық экономиканы өлшеу" болды-Сандық экономиканы өлшеу, бұл мәселенің өзектілігі мен күрделілігін көрсетеді. Мәселе мынада, ЖІӨ мен экономикалық белсенділікті бағалаудың қолданыстағы әдістері өзгерген еңбек жағдайлары мен тұтыну құрылымына сәйкес келмеуі мүмкін. Мысалы, интернет-қызметтер жаңа қызметтерді ұсынады, пайдаланушылар ақшаны бір-біріне тікелей аударады, тауарлар мен қызметтердің кең спектрі сатып алушыға жаңа логистикалық бағыттар бойынша түседі. Сонымен қатар, кейбір қызметтер тікелей немесе жанама жарнама арқылы ақысыз көрсетіледі - бұл электрондық пошталар мен әлеуметтік қызметтерде болады. Соңғы мессенджерлер пайдаланушыларға бір-бірімен тегін сөйлесуге мүмкіндік береді, бұл ұялы байланыс провайдерлері мен интернет-провайдерлерді бизнес-модельдерді өзгертуге мәжбүр етеді. Онлайн-теледидар, сондай-ақ экономиканың басқа да цифрлық сегменттері белсенді дамып келеді, олардың әрқайсысы ЖІӨ-нің үлкен үлесін алады. Тиісінше, бірқатар мемлекеттердің ЖІӨ-нің ағымдағы көрсеткіштерін төмендетуге болады. Халықаралық Электр байланысы одағының - ХЭО 2016 жылғы есебіне сәйкес АКТ саласында ең дамыған елдер Корея Республикасы - 1 орын, Исландия, Дания, Швейцария, Ұлыбритания, Қытай - Гонконгпен бірге, Швеция, Нидерланды, Норвегия және Жапония болып табылады. Елдердің рейтингі АКТ даму индексі негізінде жасалды - Корея - 10-дан 8,8; Германия 12-ші орында, АҚШ-15 - ші, Ресей-43-ші орында. Цифрлық экономика және қоғам индексі бойынша - Digital Economy and society Index, DESI, 2017 жылы Скандинавия, Бенилюкс, Ұлыбритания және Ирландия елдері ең дамыған цифрлық экономикаларға ие. ЕО халқының 98% - ы интернетке, 84% - ы 4G желілеріне қол жеткізе алады, бұл ретте халықтың 44% - ы базалық цифрлық дағдылары жоқ адамдардың қатарына жатады. ЕО-да АКТ-мамандарының үлесі 2015 жылы 3,6% - дан 2013 жылғы 3,2% - ға дейін өсті. ЕО кәсіпкерлері цифрлық сервистерді белсенді енгізуде - компаниялардың 18% - ы шоттарды онлайн жібереді-2014 жылы 11%, 20% - ы клиенттермен онлайн байланысады-2013 жылы 14%, орта және шағын компаниялардың 17% - ы онлайн сауда жасайды. Әлбетте, бұл нарық сандық қызметтерді өсуде, алайда өлшеу көлемдерін бұл нарықтың дауларды нысанасы болып қалып отыр. Дамыған елдерде акт нарығының көлемі ЖІӨ - нің 3% - дан 6% - ға дейін құрайды: ЭЫДҰ деректері бойынша-2015, Германияда акт ЖІӨ-нің 4,2% - ында, Ұлыбританияда-5,8% - да, Швецияда-6,4% - да үлесін алады. Сектор ЭЫДҰ елдерінде қосылған құнның 4% - дан 9% - ға дейін береді. Лидерлерде Ирландия-11% өзінің ерекше салық мәртебесіне байланысты. Цифрлық сектордың жаһандық жиынтық мөлшерін әлемдік ЖІӨ - нің 5% - ында бағалауға болады, Жұмыспен қамту 3% деңгейінде-бұл бағалар цифрлық компаниялардың айналым үлесіне және қызметкерлер санына, сондай-ақ дәстүрлі компаниялардың цифрлық бөлімшелерінде АКТ-мен байланысты Бос орындар санының динамикасына негізделеді. Цифрлық технологиялармен байланысты секторлар жалпы әлемдік экономикаға қарағанда жұмыс күшінің көбірек өсуін көрсетеді. Мысалы, Канадада 2011-2016 жылдар кезеңінде осы саладағы қызметкерлердің жыл сайынғы өсімі жалпы өсудің 1,2% - ына қарағанда 2,4% - ды құрады. АҚШ, Ұлыбритания және Германия сияқты елдердегі цифрлық экономика бойынша мемлекеттік бастамалар мен аналитикалық материалдар осы саладағы өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру үшін жаңа мамандардың пайда болу қажеттілігін көрсетеді. Еуропа мен әлемдегі ең дамыған елдердің бірі-Ұлыбритания. Британ үкіметі экономиканы дамыту үшін стратегиялық маңызды деп санайтын бірқатар перспективалы технологияларды бөліп көрсетеді және блокчейн мен 5G байланысын ерекше атап өтіп, осы салаларда көшбасшы болуға ниет білдіреді. Ұлыбритания үкіметінің бағалауы бойынша 2014 жылы цифрлық экономикада 1,3 млн.астам адам, 204 мың кәсіпорын немесе жалпы санның 9% - ы жұмыс істеді, ал цифрлық экономиканың үлесі ЖІӨ-нің 7% - ын құрады. 2014-2016 жылдары еліміз бірқатар арнайы құжаттар мен цифрлық бастамалар әзірледі. Ұлыбританияда байланыс жүйелерінің дамуы өте сәтті жүріп жатыр-2017 жылдың соңына қарай ел аумағының 98% - ы 4G-байланыспен жабылады деп күтілуде: байланыс жақсы дамыған Ресейде 4G тек орта және ірі қалаларда болады. Цифрлық дамыған экономиканың тағы бір мысалы Германия деп санауға болады. Германияның акт-секторындағы қосылған құн 2015 жылы 99 млрд.еуроны, сектордың инвестициялары - 14,5 млрд. еуроны құрады. Интернет қызметтері мен тауарлар бір адамға 1,4 мың еуро табыс береді - 2015. Неміс цифрлық экономикасының жиынтық айналымы 110 млрд. еуродан асады. Акт - дан басқа, жетекші салаларға білім-қарқынды қызметтер, қаржы және сақтандыру, ритейл, энергетика жатады. Өнеркәсіптік өндіріс цифрландырудың әлсіз деңгейі бар секторларға жатады. Әлемдегі жүз ірі ТҰК арасында технологиялық компаниялардың саны өсуде. Егер 2010 жылы осындай компаниялар 11 болса, 2015 жылға қарай 19 болды. Технологиялық ТҰК қызметкерлерінің орташа жылдық өсімі - 5%, айналымы - 5%, активтері-11% құрады. Телекоммуникациялық және басқа ТҰК-да өсу болған жоқ. Осылайша, тиімділікті арттыру және цифрландыру құрылған компанияларда жаңа жұмыс орындарын құрмайды, бірақ мұндай орындар тек технологиялық компанияларда пайда болады. 2017 жылы ең көп капиталы бар АҚШ-тың бес компаниясы - технологиялық компаниялар-Apple, Alphabet, Microsoft, Facebook және Amazon. Олардың жалпы капиталдандыруы 3 триллионнан асады. АҚШ ЖІӨ-нің 15% - дан астамын құрайды, ал орташа капиталдандыру басқа ТҰК-ның капиталдандыруымен салыстырғанда 3 есе жоғары. жүктеу/скачать 90,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|